Ukryj
Pokaż wszystkie
Zmierzone parowanie potencjalne we Wrocławiu a parowanie terenowe obliczone za pomocą wskaźnika Iwanowa (1961–2020)
Streszczenie w języku polskim
W pracy wykazano, że zmienność sum parowania terenowego (Ev) obliczonych za pomocą formuły Iwanowa z miesięcznych szeregów temperatury powietrza i wilgotności względnej ze stacji IMGW-PIB Wrocław-Strachowice względnie dokładnie odtwarza zmienność wartości parowania potencjalnego mierzonych w Obserwatorium Agro- i Hydrometeorologii Wrocław-Swojec Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Obliczone miesięczne sumy Ev są obarczone największymi błędami bezwzględnymi w okresie od kwietnia do sierpnia (±11,7–14,8 mm), a najmniejszymi – w okresie od listopada do lutego (±4,8–10,6 mm). W półroczu chłodnym (październik–marzec) estymacja Ev daje „obszarowo” zbliżone do rzeczywistości wartości parowania z błędem około ±24–25 mm, a w półroczu ciepłym (kwiecień–wrzesień) z błędem ±54–55 mm. W przypadku szacowanych rocznych sum parowania formuła Iwanowa obarczona jest przeciętnym błędem około75 mm, co stanowi około 10–12% tej wielkości. Najważniejszym czynnikiem stanowiącym przyczynę różnic między zmierzonymi Ev we Wrocławiu-Swojcu i estymowanymi Ev we Wrocławiu-Strachowicach są różnice w miesięcznych wartościach wilgotności względnej między tymi stacjami (do 10%). Uzyskane wyniki pozwalają na stwierdzenie, że obliczane metodą Iwanowa sumy parowania, zwłaszcza sumy roczne, można z dużą wiarygodnością stosować do różnego rodzaju obliczeń hydrologicznych, w tym do szacowania klimatycznego bilansu wodnego na obszarze Polski.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
LITERATURA
Allen R.G., Pereira L.S., Raes D., Smith M. 1998. Crop Evapotranspiration (Guidelines for Computing Crop Water Requirements). FAO Irrigation and Drainage Paper No. 56. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome.
Allen R.G., Pruitt W.O., Wright J.L., Howell T.A., Venturi F., … Elliott R. 2006. A Recommendation on Standardized Surface Resistance for Hourly Calculation of Reference ETo by FAO56 Penman-Monteith Method. Agricultural Water Management 81(1–2), 1–22. https://doi.org/10.1016/j.agwat.2005.03.007
Bac S. 1968. Studia nad parowaniem z wolnej powierzchni wodnej, parowaniem terenowym i ewapotranspiracją potencjalną. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu. Melioracja 80(13), 7–68.
Bac S. 1970. Metodyka pomiarów parowania terenowego za pomocą ewaporometrów. Prace i Studia Komitetu Gospodarki Wodnej 10, 287–366.
Bouchet R.J. 1963. Evapotranspiration reelle, evapotranspiration potentielle, et production agricole. Annales Agronomae 14, 743–824.
Brutsaert W.H. 1982. Evaporation into the Atmosphere: Theory, History and Applications. Dordrecht: Reidel Publishing Co.
Brutsaert W.H. 2015. A Generalized Complementary Principle with Physical Constraints for Land-Surface Evaporation. Water Resource Research 51(10), 8087–8093. https://doi.org/10.1002/2015WR017720
Brutsaert W.H., Stricker H. 1979. An Advection-Aridity Approach to Estimate Actual Regional Evapotranspiration. Water Resource Research 15(2), 443–450. https://doi.org/10.1029/WR015i002p00443
Bryś K. 1997. Oddziaływanie czynnika radiacyjnego na parowanie terenowe w stacji Wrocław-Swojec. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Melioracje i Inżynieria Środowiska 17, 169–182.
Bryś K. 1998. Rola czynnika radiacyjnego w ewapotranspiracji. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Inżynieria Środowiska (349), 17–51.
Bryś K. 2001. Porównanie standardowej metody pomiaru parowania (ewaporometr Wilda) ze standardem anglosaskim (Class A) w świetle badań polowych we Wrocławiu. Annales UMCS. Sectio B 55–56, 81–93.
Bryś K. 2002. Nowy wrocławski wzór na parowanie potencjalne. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Melioracje 23, 9–21.
Bryś K. 2013. Dynamika bilansu radiacyjnego murawy oraz powierzchni nieporośniętej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego.
Budyko M. 1975. Klimat i życie. Warszawa: PWN.
Iwanow N.N. 1958. Atmosfernoje uwłažnenije tropičeskikh i sopredelnykh stran zemnogo šara. Izvestiya Vsesoyuznogo Geografičeskogo Obščestva 90(5), 410–425.
Janušková M. 2016. Hodnotenie kontinentality klimy s využitym ročného chodu sum extra-terstrckého žarenia. Fyzickogeografický Sbornik (Physical Geography Proceedings) 14, 78–83.
Jaworski J., Paszyński J. 1978. Straty ciepła w procesie parowania terenowego i potencjalnego na tle innych czynników bilansu cieplnego powierzchni czynnej. Przegląd Geofizyczny 23(3), 171–179.
Kasperska-Wołowicz W., Łabędzki L. 2004. Porównanie ewapotranspiracji wskaźnikowej według Penmana i Penmana-Monteitha w różnych regionach Polski. Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie 4(2a), 123–136.
Kędziora A. 1999. Podstawy agrometeorologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.
Kędziora A. 2008. Bilans wodny krajobrazu konińskich kopalni odkrywkowych w zmieniających się warunkach klimatycznych. Roczniki Gleboznawcze 59(2), 104–118.
Konstantinov A.R., Astakhova N.I., Levenko A.A. 1971. Metody rascheta ispareniia s sel’skokhoziaistvennykh polei. Leningrad: Gidrometeoizdat.
Łabędzki L., Szajda J., Szuniewicz J. 1996. Ewapotranspiracja upraw rolniczych – terminologia, definicje, metody obliczania: przegląd stanu wiedzy. Materiały Informacyjne – Instytut Melioracji i Użytków Zielonych 33, 1–15.
Musiał E., Bubnowska J., Gąsiorek E. 2007. Zmiany klimatu we Wrocławiu-Swojcu w wieloleciu 1964–2000. W: K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych (s. 315–322). Kraków: IGiPZ UJ.
Okoniewska M., Szumińska D. 2020. Changes in Potential Evaporation in the Years 1952–2018 in North-Western Poland in Terms of the Impact of Climatic Changes on Hydrological an Hydrochemical Conditions. Water 12, 877. https://doi.org/10.3390/w12030877
Penman H.L. 1948. Natural Evaporation from Open Water, Bare Soil and Grass. Proceedings of Royal Society A. Mathematical, Physical and Engineering Sciences 193(1032), 120–145. https://doi.org/10.1098/rspa.1948.0037
Radzka E. 2014. Klimatyczny bilans wodny okresu wegetacyjnego (według wzoru Iwanowa) w środkowowschodniej Polsce. Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie 14(1), 67–76.
Roguski W., Sarnacka S., Drupka S. 1988. Instrukcja wyznaczania potrzeb i niedoborów wodnych roślin uprawnych i użytków zielonych. Materiały Instruktażowe 66. Falenty: IMUZ.
Roguski W., Łabędzki L., Kasperska W. 2002. Analiza wybranych wzorów do obliczania parowania wskaźnikowego na potrzeby nawadniania użytków zielonych. Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie 2(1), 197–209.
Rojek M., Musiał E., Gąsiorek E. 2014. Porównanie wskaźników: standaryzowanego opadu (SPI), standaryzowanej ewapotranspiracji wskaźnikowej (SEI) oraz standaryzowanego klimatycznego bilansu wodnego (SKBW). Inżynieria Ekologiczna (39), 155–165. https://doi.org/10.12912/2081139X.59
Siedlecki M., Fortuniak K., Pawlak W. 2012. Porównanie wybranych metod określania parowania w Łodzi. Przegląd Geofizyczny 57(2), 211–221.
Vries D.A. de 1975. Heat Transfer in Soils. W: N.H. Afgan (Ed.), Heat and Mass Transfer in the Biosphere (s. 5–28). Washington: John Willey and Sons.
NETOGRAFIA
www1: https://dane.publiczne.imgw.pl
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/b.2022.77.0.131-148
Data publikacji: 2022-10-27 12:41:44
Data złożenia artykułu: 2022-09-02 16:00:35
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Krystyna Bryś, Tadeusz Bryś, Andrzej A. Marsz, Anna Styszyńska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.