Skaning laserowy 3D jako nowe narzędzie oceny dynamiki rozwoju zalesionych wąwozów lessowych na przykładzie Kolonii Celejów (Wyżyna Lubelska)

Waldemar Kociuba, Grzegorz Janicki, Jan Rodzik

Streszczenie w języku polskim


Systemy wąwozowe, tworzące gęstą sieć rozcinającą pokrywę lessową w północno-zachodniej części Wyżyny Lubelskiej, są porośnięte lasami mieszanymi w typie grądów (ryc. 1). Na stromych zboczach wąwozów występuje wysoki drzewostan, głównie grab i lipa, zaś na płaskim dnie wąwozu rosną krzewy i byliny (ryc. 2 i 3). Porastające wąwóz zwarte i wielopiętrowe zbiorowiska leśne w zasadzie uniemożliwiają wykorzystanie technik teledetekcyjnych i urządzeń pozycjonowania satelitarnego (GPS) do monitoringu rozwoju form wąwozowych. Roślinność ta również utrudnia zastosowanie nowoczesnych narzędzi geodezyjnych, takich jak tachimetr laserowy, a także technologii naziemnego skaningu laserowego (TLS). Podjęte badania w kontrolowanej zlewni wąwozowej mają na celu wypracowanie skutecznej strategii pomiaru natężenia erozji wąwozowej oraz zastosowanie technologii TLS do monitoringu tempa i kierunku rozwoju wąwozów zalesionych (ryc. 2). Do szczegółowych badań wybrano drugorzędową formę wąwozową, która od 15 lat stopniowo rozcina płaskie dno głównego wąwozu (ryc. 4). Początkowo wykonywano pomiary za pomocą taśmy mierniczej i klizymetru, a następnie dalmierza i tachimetru laserowego. Urządzenia te nie pozwalają na pomiar mikroform, dlatego w celu zwiększenia precyzji i efektywności pomiarów zastosowanego fazowy skaner laserowy. Rozpoznanie tempa rozwoju wtórnego wąwozu wykonano przy użyciu naziemnego skaningu laserowego 3D Leica HDS 7000. Badania terenowe w warunkach zalesionego wąwozu lessowego przeprowadzono w październiku 2012 i w kwietniu 2013 r. W analizowanym okresie zaobserwowano szybki rozwój wtórnego rozcięcia dna wąwozu, głównie w wyniku spływów propluwialnych. Oszacowana przy użyciu TLS objętość analizowanej formy osiąga 1000 m3, a jej podstawowe parametry wynoszą odpowiednio: długość ok. 160 m, szerokość od 2,6 m do 5,5 m, głębokość od 1,6 m do 4 m (tab. 1). Analizowane rozcięcie erozyjne zwiększa swoją kubaturę głownie w wyniku wzmożonej erozji wstecznej. W roku 2013 podczas roztopów doszło do cofnięcia progu erozyjnego o 22 m (ryc. 5). Przekrój poprzeczny górnego odcinka rozcięcia powiększył się od 1,7 m2 do prawie 3 m2 i zmienił kształt na skrzynkowy (ryc. 6).

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Kociuba, W., Kubisz, W., Zagórski, P., 2014. Use of terrestrial laser scanning (TLS) for monitoring and modelling of geomorphic processes and phenomena at a small and medium spatial scale in Polar environment (Scott River — Spitsbergen). Geomorphology, 212, 84–96.

Maruszczak H., 1958. Charakterystyczne formy rzeźby obszarów lessowych Wyżyny Lubelskiej. Czas. Geogr. 29, 335–354.

Maruszczak H., 1963. Warunki geologiczno-morfologiczne rozwoju erozji gleb w południowej części województwa lubelskiego. Wiad. IMUZ, 3, 4, 19-44.

Maruszczak H., 1972. Wyżyny Lubelsko-Wołyńskie. In: M. Klimaszewski (ed.), Geomorfologia Polski, vol. 1. PWN, Warszawa, 340–383.

Maruszczak H., 1973. Erozja wąwozowa we wschodniej części pasa wyżyn południowopolskich. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 151, 15–30.

Rodzik J., 2010. Influence of land use on gully system development (case study: Kolonia Celejów loess catchment). In: J. Warowna & A. Schmitt (eds.), Human impact on upland landscapes of the Lublin region. Kartpol, Lublin, 195–209.

Rodzik J., Ciupa T., Janicki G., Kociuba W., Tyc A., Zgłobicki W., 2008. Współczesne przemiany rzeźby Wyżyn Polskich. In: A. Kotarba, A. Kostrzewski, K. Krzemień, L. Starkel (eds.), Współczesne przemiany rzeźby Polski. Wydawnictwo Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 165–228.

Rodzik J., Furtak T., Zgłobicki W., 2009. The impact of snowmelt and heavy rainfall runoff on erosion rates in a gully system, Lublin Upland, Poland. Earth Surf. Proces. Landforms, 34, 1938–1950.

Rodzik J., Zgłobicki W., 2000. Wpływ układu pól na rozwój wąwozu lessowego. In: S. Radwan, Z. Lorkiewicz (eds.), Problemy ochrony i uzytkowania obszarow wiejskich o duzych walorach przyrodniczych. UMCS, Lublin, 257–261.

Schmitt A., Rodzik J., Zgłobicki W., Russok Ch., Dotterweich M., Bork H.R., 2006. Time and scale of gully erosion in the Jedliczny Dol gully system, south-east Poland. Catena, 68, 124–132.

Zgłobicki W, Rodzik J., 2007. Heavy metals in slope deposits of loess areas of the Lublin Upland (E Poland). Catena, 71, 84–95.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/b.2014.69.1.107
Data publikacji: 2015-05-21 18:02:27
Data złożenia artykułu: 2015-05-13 10:36:06


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1106
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 204

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2015 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.