Charakterystyka hydrologiczna Kosarzewki
Streszczenie w języku polskim
W oparciu o materiały hydrograficzne zbierane w Zakładzie Hydrologii od lat 50. XX wieku przedstawiono warunki występowania wód podziemnych i ich rolę w zasilaniu Kosarzewki. Jest to zlewnia o powierzchni 209,3 km2, położona 12 km na południe od Lublina, w dorzeczu górnej Bystrzycy. Zasoby wodne tego terenu, ich ilość i jakość, decydują o zaopatrzeniu Lublina w wodę.
Wody podziemne w zlewni Kosarzewki występują w szczelinowo-porowych, węglanowych skałach górnej kredy oraz paleocenu. O warunkach hydrogeologicznych decyduje tektonika górotworu oraz naprzemianległe występowanie w stropowych partiach skał górnej kredy zróżnicowanych litologicznie warstw decydujących o utrzymywaniu się kilku poziomów wodonośnych Czynniki te zadecydowały o braku ciągłości pierwszego zwierciadła wody, o istnieniu skokowo zmiennych rzędnych zwierciadła wody oraz o istnieniu źródeł w różnym położeniu hipsometrycznym, zarówno w dolinach rzecznych jak też na wysoko wyniesionych równinach denudacyjnych obszaru zlewni.
Przepływ wód podziemnych następuje z południowego wschodu na północny zachód, zgodnie z układem głównych dolin. W regionalnym drenażu wód podziemnych stwierdza się możliwość podziemnego przepływu wody z lewej części zlewni Kosarzewki do Bystrzycy, która jest głębiej wcięta w podłoże skalne.
W strukturze odpływu Kosarzewki dominuje zasilanie podziemne, z którego pochodzi 87% wody rzecznej. Woda podziemna dociera do rzek poprzez bezpośredni drenaż korytowy oraz przez źródła zasilane z głównego poziomu występującego w skałach górnej kredy. W okresie badań stwierdzono synchroniczne zmiany stanów wody podziemnej, wydajności źródeł i przepływu Kosarzewki. Rzeka słabo reaguje na zasilania atmosferyczne, wody opadowe są retencjonowane w podłożu skalnym. Spływ powierzchniowy pojawia się sporadycznie, częściej w okresie przemarznięcia gruntu niż w okresie letnim.Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Albrycht A., Michalczyk Z., 1992: Warunki występowania wód podziemnych w północnej części Wyniosłości Giełczewskiej (Wyżyna Lubelska). Kwart. Geol. t.36, nr 1, Warszawa, 151-164.
Cieśliński S., 1993: Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Zakrzówek (822), Wyd. PIG Warszawa.
Cieśliński S., 2001: Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Wysokie (823), Wyd. PIG Warszawa.
Chałubińska A., Wilgat T., 1954: Podział fizjograficzny województwa lubelskiego. Przew. V Ogólnop. Zjazdu PTG. Lublin, 3-44.
Dziewa K., Pietruszka W., 1997: Mapa Hydrogeologiczna Polski 1:50 000, Arkusz Bychawa (786), PIG Warszawa.
Golak I., 1990: Udział wód źródlanych w zasilaniu górnej Kosarzewki. Maszynopis Zakładu Hydrologii UMCS.
Górka J., 2000: Mapa Hydrogeologiczna Polski 1:50 000, Arkusz Zakrzówek (822), PIG Warszawa.
Jahn A., 1956: Wyżyna Lubelska. Rzeźba i czwartorzęd. Prace Geograficzne. IG PAN nr 7, Warszawa, 1-453.
Kwartalny Biuletyn Informacyjny Wód Podziemnych. T. 14(50), 15(51), 16(52), 17(53). PIG Warszawa.
Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1:10 000 (MPHP10). KZGW, IMGW, Warszawa 2010.
Marszałek S., Albrycht A., Buła S., 1991: Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Niedrzwica (785), Wyd. PIG Warszawa.
Marszałek S., Albrycht A., Buła S., 1996: Objaśnienia do Szczegółowej
Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Bychawa (786), Wyd. PIG Warszawa.
Maruszczak H., 1972: Wyżyny Lubelsko-Wołyńskie. [W:] Geomorfologia Polski. t. I, Warszawa, 340-384.
Michalczyk Z., 1986: Warunki występowania i krążenia wód na obszarze Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Wyd. UMCS, Lublin, 1-195.
Michalczyk Z., 1996: Źródła województwa lubelskiego. Wydajność i parametry fizykochemiczne wód w 1996 roku. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Lublin.
Michalczyk Z., (red.) 1997: Strategia wykorzystania i ochrony wód w dorzeczu Bystrzycy. Wydawnictwo UMCS. Lublin, 1-192.
Michalczyk Z.,(red.) 2001: Źródła Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Wyd. UMCS Lublin.
Michalczyk Z., Rederowa E., 1993: Źródła w dorzeczu Bystrzycy. [W:] Źródła zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Red. Z. Michalczyk. UMCS Lublin, 93 157.
Niedbała S., 1956: Hydrografia dorzecza Kosarzewki. Maszynopis Zakładu Hydrologii UMCS.
Pazdro Z., 1983: Hydrogeologia ogólna. Wyd Geol. Warszawa.
Perek M., 1998: Mapa Hydrogeologiczna Polski 1:50 000, Arkusz Wysokie (823), PIG Warszawa.
Rocznik Hydrogeologiczny Państwowej Służby Hydrogeologicznej 2014. PIG Warszawa 2015.
Rocznik Hydrogeologiczny Państwowej Służby Hydrogeologicznej 2015. PIG Warszawa 2016.
Wilgat T., 1959: Z badań nad wodami podziemnymi Wyżyny Lubelskiej. Annales UMCS, s. B., v. XII. Lublin, 221-241.
Wilgat T., 1970: Kontrowersja na temat sposobu występowania wód w kredzie lubelskiej. Przegl. Geogr. t .XLII, z.1,Warszawa, 57-68.
Wyrwicka K., 1977: Wykształcenie litologiczne i węglanowe surowce skalne mastrychtu lubelskiego. Biul. IG. 299, Z badań złóż surowców skalnych w Polsce. t.9, Warszawa, 5-98.
Wyrwicka K., 1983: Profile Głębokich Otworów Wiertniczych Instytutu Geologicznego. z. 58. Wyd. Geol. Warszawa, 1-71.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/b.2016.71.2.11
Data publikacji: 2017-08-10 10:30:01
Data złożenia artykułu: 2017-02-17 11:52:08
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2017 Zdzisław Michalczyk, Stanisław Chmiel, Sławomir Głowacki, Joanna Sposób
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.