Instytucja Prezydenta w systemie politycznym Republiki Serbii
Streszczenie w języku polskim
Instytucja prezydenta Republiki Serbii została ustanowiona na mocy konstytucji z 2006 roku. Wcześniejsze doświadczenia tego państwa, jeżeli chodzi o strukturę władzy wykonawczej, były niewielkie. W 1953 roku wprowadzono w byłej Jugosławii urząd prezydenta Jugosławii. Od 1971 roku funkcję głowy państwa pełniło kolektywne Prezydium Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii (SFRJ), składające się z reprezentantów poszczególnych republik oraz okręgów autonomicznych (tj. Wojwodiny oraz Kosowa). Na czele prezydium stał J. B. Tito, pełniący funkcję dożywotniego prezydenta. Po jego śmierci w 1980 roku funkcję przewodniczącego Prezydium pełnili rotacyjnie reprezentanci republiki. Urząd prezydenta Republiki Serbii wprowadzono na mocy ustawy zasadniczej z 1990 roku (jeszcze w ramach funkcjonowania federacji jugosłowiańskiej). Kompetencje głowy państwa określają przepisy ustawy zasadniczej, które są charakterystyczne dla systemów parlamentarnych. Obecnie urzędujący prezydent jest jednocześnie przewodniczącym partii politycznej, co powoduje, że jego prerogatywy znacznie wykraczają poza przepisy przewidziane w konstytucji.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Źródła
Act on Election of the President of Republic, „Official Journal of RS”, No. 111/07, http://www.rik.parlament.gov.rs/engleski/propisi_frames.htm.
Konstytucja Republiki Serbii, tłum. i wstęp E. Bujwid-Kurek, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2018, http://biblioteka.sejm.gov.pl/wp-content/uploads/2019/08/Serbia_pol_010118.pdf.
Law on the election of members of parliament, “Official Gazette of the RS” No. 35/00, 57/03 – Decision of the Constitutional Court, 72/03 – other law, 18/04, 85/05 – other law, 101/05 – other law, 104/09 – other law, 28/11 – Decision of the Constitutional Court, 36/11, 12/20 and 68/20, https://www.rik.parlament.gov.rs/extfile/en/74/2020%20Law%20on%20the%20Election%20of%20Members%20of%20Parliament%20-%20inofficially%20consolidated%20text_12.5.2020.pdf.
Presidential elections, Republic Electoral Commision, https://www.rik.parlament. gov.rs/tekst/en/275/presidential-elections.php.
Regulamin Zgromadzenia Narodowego Republiki Serbii nr 01–413/11 z dnia 23 marca 2011 (СГ РС nr 31/2011) – Пословник Народне скупштине Републике Српске број: 01–413/11, 23. марта 2011. године (СГ РС број 31/2011). Tekst dostępny na stronie internetowej: http://sr.wikisource.org/wiki/Пословник_Народне_скупштине_Републике_Српске, dostęp 10 XII 2013.
Закон о Уставном суду, («Службени гласник РС» бр. 109/2007, 99/2011, 18/13-Одлука УС, 40/15, 103/15 и 10/23), http://ustavni.sud.rs/page/view/141-100030/zakon-o-ustavnom-sudu, dostęp 6 III 2023.
Пословник о раду Уставног суда (sud.rs), „Службени гласник РС”, број 103/13), http://www.ustavni.sud.rs/page/view/142-101921/poslovnik-o-radu-ustavnog-suda, dostęp 6 III 2023.
Literatura
Antoszewski A., Forma rządów, [w:] Demokracje Europy Środkowo-Wschodniej w perspektywie porównawczej, red. A. Antoszewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1998.
Bujwid-Kurek E., Głowa państwa Republiki Serbii i Republiki Kosowa – wymiar konstytucyjno-ustrojowy, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/2090/bujwid-kurek_glowa_panstwa_republiki_serbii_2013.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
Ciapała J., Prezydent w systemie ustrojowym Polski (1989–1997), Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999.
Dziemidok-Olszewska B., Instytucja prezydenta w państwach Europy Środkowo-Wschodniej, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003.
Elgie R., Semi-Presidentialism: Concepts, Consequences and Contesting Explanations, „Political Studies Review”, 2004, 2(3).
Grabowska S., Referendum jako instytucja odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta w Europie, „Przegląd Prawa i Administracji”, 2011, LXXXVII.
Grabowska S., Uprawnienia parlamentu Serbii w zakresie odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego”, 2013, nr 4 (16).
Grabowski R., Formy odpowiedzialności konstytucyjnej w Republice Serbii, [w:] Formy odpowiedzialności konstytucyjnej w państwach europejskich, red. S. Grabowska, R. Grabowski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.
Grabowski R., Udział prezydenta w procedurze zmiany konstytucji w państwach europejskich, https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-3b865427-b19d-4492-822c-155321c7cc31/c/Radoslaw_Grabowski.pdf.
Jovanović P., Ustavno-pravni položaj Predsednika Republike Srbije u komparativnoj perspektivi, Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad, vol. 41, br. 3, str. 123-144 .
Konstytucja FLRJ z 1946 r., [w:] Nowe konstytucje państw europejskich, L. Gelberg (wstęp), Wydawnictwo Państwowa Składnica Księgarska, Warszawa 1949.
Krukowska A., Nietypowy federalizm serbsko-czarnogórski, „Wschodnioznawstwo”, 2007, nr 1.
Krysieniel K., Ewolucja systemu politycznego Bośni i Hercegowiny w latach 1990–1995, [w:] Bałkany Zachodnie między przeszłością a przyszłością, red. P. Chmielewski, S. L. Szczesio, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2013.
Krysieniel K., Wójtowicz J., Serbia i Czarnogóra, [w:] Systemy polityczne państw Europy Środkowej i Wschodniej. Ustrój, organy władzy, partie polityczne, red. M. Barański, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2005.
Makowski A., Instytucja impeachmentu w Stanach Zjednoczonych, „Państwo i Prawo”, 1975, z. 12.
Maroń G., Instytucja przysięgi głowy państwa w państwach europejskich, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego”, 2012, nr 1.
Mikuli P., Formy odpowiedzialności konstytucyjnej w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, [w:] Formy odpowiedzialności konstytucyjnej w państwach europejskich, red. S. Grabowska, R. Grabowski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.
Milosavljević B., Načelo podele vlasti u Ustavu i ustavnoj praksi Republike Srbije, Pravni zapisi 3(1), (The Principle of the Separation of Powers in the Constitution and Constitutional Practice of the Republic of Serbia) „Legal Notes”, 2012, 3(1).
Pajvančić M., Ustavni sud i optužbe protiv najviših državnih funkcionera. „Pravni život”, 1995, vol. 44, nr 12.
Podolak M., Rola referendum w powstawaniu państw po 1989 roku w Europie, „Środkowoeuropejskie Studia Politologiczne”, 2012, nr 4.
Pułło A., System konstytucyjny Stanów Zjednoczonych, Warszawa 1997.
Sarnecki P., Prezydent Republiki w rozwiązaniach konstytucyjnych państw Europy Środkowej, [w:] Konstytucje i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, red. J. Trzciński, A. Jankiewicza, Wydawnictwo Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 1996.
Simić P., Tito. Zagadka stulecia, tłum. D. Ćirlić-Straszyńska, D. J. Ćirlić, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2009.
Składkowski K., Formy odpowiedzialności konstytucyjnej w Republice Chorwacji, [w:] Formy odpowiedzialności konstytucyjnej w państwach europejskich, red. S. Grabowska, R. Grabowski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.
Spasojević D., Undermining Democracy, [w:] Processes and Institutions in Serbia 2010-2020, ed. D. Spasojević, Belgrade 2021, Available from: https://www.researchgate. net/publication/358246198_Undermining_Democracy_-_Processes_and_Institutions_in_Serbia_2010-2020, dostęp 12 III 2023.
Stojanović B. Dragaš S., Elections analysis: The 2017 presidential elections in Serbia, „Српска политичка мисаоброј” 4/2017, год. 24, vol. 58, https://www.ips.ac.rs/wp-content/uploads/2018/01/spm-58-4-2017-20.pdf.
Sutor J., Prawo dyplomatyczne i konsularne, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 1993.
Tepavac T., The Parlament of Serbia, [w:] Processes and Institutions in Serbia 2010-2020, ed. D. Spasojević, Belgrade 2021, Available from: https://www.researchgate.net/publication/358246198_Undermining_Democracy_-_Processes_and_Institutions_in_Serbia_2010-2020, dostęp 12 III 2023.
Tripković B., On the responsibility of the president in Serbia: Two uncompleted concepts, „Glasnik Advokatske komore Vojvodine”, 2009, vol. 81, iss. 7–8.
Tripković B., Pojam odgovornosti u ustavnom pravu-pokušaji tipologije, „Pravni život”, 2008, vol. 57, nr 14.
Wojnicki J., Instytucja Rządu Republiki Serbii w systemie organów władzy „Przegląd Prawa Konstytucyjnego”, 2010, nr 2–3.
Wojnicki J., Prawo wyborcze na urząd prezydenta republiki w Republice Serbii, [w:] Prawo wyborcze na urząd prezydenta w państwach europejskich, red. S. Grabowska, R. Grabowski, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2007.
Zacharias M. J., Komunizm. Federacja. Nacjonalizm. System władzy w Jugosławii 1943–1991. Powstanie – przekształcenia – rozkład, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2004.
Zaleśny J., Partycypacja głowy państwa w ostatnich etapach procesu legislacyjnego, Dom Wydawniczy ELIPSA,Warszawa 1999.
Żukiewicz P., Pozycja ustrojowa rządu w państwach postjugosłowiańskich. Analiza porównawcza, Instytut Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2017.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/bc.2023.8.135-150
Data publikacji: 2023-12-04 13:26:40
Data złożenia artykułu: 2023-03-12 14:50:17
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Małgorzata Podolak
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.