„Swój” i „obcy”, Polak i nie-Polak w wybranych tekstach obowiązkowych i uzupełniających podstawy programowej dla szkoły podstawowej (klasy VII–VIII)
Résumé
Obowiązująca podstawa programowa dla klas szkoły podstawowej była przedmiotem wielu krytycznych wypowiedzi dydaktyków i nauczycieli. Jej nieprzystawalność do potrzeb i oczekiwań współczesnej rzeczywistości społeczno-kulturowej łączy się także z wpisaną w nią polonocentryczną wizją świata, opartą na wykluczeniu tego, co obce, inne, co wykracza poza tradycyjnie rozumiany dyskurs tożsamościowy bazujący na bezkrytycznej afirmacji polskości w opozycji do tego, czego synonimem staje się europejskość łączona z ideą otwarcia na kulturową różnorodność i pluralizm aksjologiczny. Istnienie tego kierunku myślenia ujawnia się w arbitralnym doborze obowiązkowej lektury szkolnej w szkole podstawowej, szczególnie w klasach VII–VIII. Z krytycznej analizy tego zestawienia wyłania się obraz urzeczywistniający wspomniane tendencje kulturowe, które wdrażane są w życie na płaszczyźnie edukacyjnej w kluczowej dla systemu edukacji podstawie programowej. Niniejszy tekst stanowi egzemplifikację tendencji edukacyjnych opartą na analizie materiału lekturowego przewidzianego do omawiania w najwyższych klasach szkoły podstawowej.
Mots-clés
Texte intégral :
PDF (Język Polski)Références
Bortnowski, S. (2009). Jak zmieniać polonistykę szkolną? Warszawa: Wydawnictwo Stentor.
Centralna Komisja Egzaminacyjna (CKE). (2017). Informator o egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego od roku szkolnego 2018/2019. Pobrane z: https://cke.gov.pl/images/_EGZAMIN_OSMOKLASISTY/Informatory/Informator_P1_polski.pdf
Chrząstowska, B. (2013). Szkoła w zapaści?! Polonistyka, (8), 4–8.
Dziennik Gazeta Prawna. (2020). Czarnek: Trzeba zwiększyć, żeby treści patriotycznych było więcej np. poprzez zmianę kanonu lektur. Pobrane z: https://serwisy.gazetaprawna.pl/edukacja/artykuly/1495917,czarnek-trzeba-zwiekszyc-wysilki-zeby-tresci-patriotycznych-bylo-wiecej-np-poprzez-zmiane-kanonu-lektur.html
Fiszbak, J. (2018). Przygotowanie do wizyty w Soplicowie (Pan Tadeusz na lekcjach języka polskiego szkole podstawowej). Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia, 9(257), 140–156.
Głos Nauczycielski. (2021). Czarnek stawia na wychowanie patriotyczne MEiN: 950 wniosków o dofinansowanie wycieczek do miejsc pamięci. Pobrane z: https://glos.pl/czarnek-stawia-na-wychowanie-patriotyczne-mein-950-wnioskow-na-dofinansowanie-wycieczek-do-miejsc-pamieci
Grabias, S. (2013). Analityczne kategorie obcości. Studia Socjologiczne, (1).
Kaniewski, J. (2012). Radość czytania a szkolne pragmatyzmy. W: A. Janus-Sitarz, K. Biedrzycki (red.), Doświadczenie lektury (s. 107–118). Kraków: Universitas.
Koc, K. (2019). Współczesność „źle obecna” w szkole podstawowej, czyli o kryzysie edukacji humanistycznej. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia, 10(258), 124–133.
Kryda, B. (1996). Klasyka literacka w odbiorze uczniów. W: T. Michałowska, Z. Goliński, Z. Jarosiński (red.), Wiedza o literaturze i edukacji. Księga referatów Zjazdu Polonistów (s. 907–915). Warszawa: Instytut Badań Literackich.
Książek-Szczepanikowa, A. (1996). Ekranowy czytelnik – wyzwanie dla polonisty. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Lubimy Czytać. (2021). Zmiany w kanonie lektur. Minister podpisał rozporządzenie. Pobrane z: https://lubimyczytac.pl/zmiany-w-kanonie-lektur-minister-podpisal-rozporzadzenie
Marinelli, L. (2005). Polonocentryzm w historii literatury – jego racje i ograniczenia (w uniwersyteckiej syntezie historycznoliterackiej). Teksty Drugie, (1–2), 198–214.
Morawska, I. (2005). Rola literatury w edukacji patriotycznej uczniów szkoły podstawowej (1944–1989). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Podgórska, J. (2017). Obcy Zachód? Pobrane z: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/1711878,1,obcy-zachod.read
Podstawa programowa. (2017). Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej: język polski. Pobrane z: https://podstawaprogramowa.pl/Szkola-podstawowa-IV-VIII/Jezyk-polski
Polakowski, J. (1980). Badania odbioru prozy artystycznej w aspekcie dydaktycznym. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP.
Portal dla Edukacji. (2022). Dariusz Piontkowski wymienia priorytety MEiN. „Nie widzę w słowie patriotyzm nic złego”. Pobrane z: https://www.portalsamorzadowy.pl/edukacja/dariusz-piontkowski-wymienia-priorytety-mein-nie-widze-w-slowie-patriotyzm-nic-zlego,391131.html
Rowiński, T. (2021). Czarnek: Szkoła, która nie uczy wartości, nie wychowuje. Pobrane z: https://dorzeczy.pl/plus/185610/czarnek-szkola-ktora-nie-uczy-wartosci-nie-wychowuje.html
Rozporządzenie. (2021). Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 13 sierpnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. 2021 poz. 1533).
Sienko, M. (2002). Polonistyka szkolna w gorsecie ideologii. Dyskusje wokół wychowania literackiego w latach 1944–1989. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Sporek, P. (2010). Koniec ekranowego czytelnika? Polonistyka, (11), 38–42.
Sporek, P. (2019). By myśleć, przeżywać, doświadczać… Szkolna lektura wobec paradygmatów zewnętrznych wspólnot interpretacyjnych. Konteksty Kultury, 16(4), 526–540.
Szczęśniak, A. (2022). Rozstrojona antyunijna orkiestra PiS. Fałsz goni fałsz i fałszem pogania. Pobrane z: https://oko.press/rozstrojona-orkiestra-antyunijna-pis
Tischner, J. (2001). Filozofia dramatu. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Todorov, T. (1996). Podbój Ameryki. Problem innego. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Uryga, Z. (1982). Odbiór liryki w klasach maturalnych. Warszawa: PWN.
Waligóra, J. (2021). „Latarnik polski” – studium przypadku. W: A. Gis, K. Koc, M. Kwiatkowska-Ratajczak, M. Wobalis (red.), Lekcja polskiego. Praktyki edukacyjne wobec niepokojów XXI wieku. T. 1: Narracje tożsamościowe w edukacji polonistycznej (s. 271–292). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Woźniak, C. (2015). Między swojskością a obcością. Przyczynek do dialektyki dziedzictwa kulturowego. Zarządzanie w Kulturze, 16(2), 129–136.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/en.2023.8.49-62
Date of publication: 2023-11-01 15:56:28
Date of submission: 2022-12-30 18:03:43
Statistiques
Indicateurs
Renvois
- Il n'y a présentement aucun renvoi.
Droit d'auteur (c) 2023, Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
Ce(tte) œuvre est mise à disposition selon les termes de la Licence Creative Commons Attribution 4.0 International.