Wyślij tekst przez e-mail Klasyka literatury dziecięcej. Definicje – ideologie – koncepcje teoretyczne
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest zaprezentowanie dyskusji na temat zagadnienia klasyczności w odniesieniu do literatury dziecięcej i w kontekście ideologii, oraz sformułowanie definicji klasyki literackiej dla młodych czytelników i czytelniczek w oparciu o kryteria społeczno-kulturowe, a nie estetyczne. Autor odnosi się do reprezentatywnych przykładów polskiej i anglojęzycznej refleksji nad tym zagadnieniem, a w zakończeniu proponuje, aby za utwory klasyczne uznać teksty literackie, które po wielu latach od powstania są wciąż poddawane profesjonalnej i nieprofesjonalnej relekturze oraz rozmaitym transformacjom.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
LITERATURA
Aleksandrzak, S. (red.). (1968). Kim jesteś, Kopciuszku, czyli o problemach współczesnej literatury dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Antonik, D. (2017). Twórczość literacka w pejzażu medialnym. O społecznym życiu literatury. Teksty Drugie, nr 1, 405–420, DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.1.32.
Ballantyne, R.M. (1858). The Coral Island: A Tale of the Pacific Ocean. London: T. Nelson & Sons.
Barrie, J.M. (1911). Peter and Wendy. London: Hodder & Stoughton.
Baum, L.F. (1900). The Wonderful Wizard of Oz. Chicago: George M. Hill.
Bloom, H. (2019). Zachodni kanon. Książki i szkoła epok. Przeł. B. Baran, M. Szczubiałka. Warszawa: Aletheia.
Brzechwa, J. (1946). Akademia Pana Kleksa. Warszawa.
Buliński, T. (2003). Dzieciństwo jako getto. Nowożytny obraz dziecka. Dziecko Krzywdzone, t. 2(3), 46–62.
Carroll, L. (1865). Alice’s Adventures in Wonderland. London: Macmillan.
Carroll, L. (1871). Through the Looking Glass, and what Alice Found There. London: Macmillan.
Chawar, E., Deszcz-Tryhubczak, J., Kowalska, K., Maniakowska, O., Marecki, M., …, Sikora, D. (2018). Children’s voices in the Polish canon wars: Participatory research in action. International Research in Children’s Literature, vol. 11(2), 111–131.
Chwin, S. (2012). Europa i kanon dla dorosłych. W: E. Wichrowska (red.), Europejski kanon literacki. Dylematy XXI wieku (s. 57–61). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Ciciak, A. (2005). Harry Potter a lektury szkolne. Uczeń w multimedialnej pajęczynie. W: I. Iwasiów, T. Czerska (red.), Kanon i obrzeża (s. 349–362). Kraków: Universitas.
Cieślikowski, J. (1985). Literatura osobna. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Cohen, M.N. (1995). Lewis Carroll: A Biography. London: Macmillan.
Czabanowska-Wróbel, A. (2013). [Ta dziwna] instytucja zwana literaturą dla dzieci. Historia literatury dla dzieci w perspektywie kulturowej. Teksty Drugie, nr 5, 13–24.
Czabanowska-Wróbel, A. (2016). Literatura dziecięca – pomiędzy literaturą światową i globalną. Wielogłos, t. 27(1), 1–15.
Czernow, A.M., Michułka, D. (2017). Historical twists and turns in the Polish canon of children’s literature. W: B. Kümmerling-Meibauer, A. Müller (eds.), Canon Constitution and Canon Change in Children’s Literature (s. 85–102). New York – London: Routledge.
Deszcz-Tryhubczak, J., Marecki, M. (2018). Whose Canon? The Absence of Children’s Voices in the Polish Canon Battle. The Journal of the History of Childhood and Youth, vol. 11(1), 81–87, DOI: https://doi.org/10.1353/hcy.2018.0009.
Deszcz-Tryhubczak, J., Marecki, M., Chawar, E., Kaczkowska, M., Kowalska, K., …, Pszczołowski, E. (2019). Productive Remembering of Childhood: Child–Adult Memory-Work with the School Literary Canon. Humanities, vol. 8(2), 74, DOI: https://doi.org/10.3390/h8020074.
Eliot, T.S. (1957). What is a classic? W: On Poetry and Poets (s. 53–71). London: Faber & Faber.
Flynn, R. (1997). The Intersection of Children’s Literature and Childhood Studies. Children’s Literature Association Quarterly, vol. 22(3), 143–145, DOI: https://doi.org/10.1353/chq.0.1160.
Genette, G. (2014). Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia. Przeł. T. Stróżyński, A. Milecki. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Goćkowski, J. (2005). Mozaika kultur europejskich. Forum Politologiczne, t. 2, 19–40.
Graban-Pomirska, M. (2015). Nie tylko Kopernik. Życiorysy wybitnych kobiet w książkach dla dzieci i młodzieży. W: B. Olszewska, O. Pajączkowski, L. Urbańczyk (red.), „Stare” i „nowe” w literaturze dla dzieci i młodzieży – biografie (s. 93–101). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Griffith, J.W., Frey, C.H. (eds.). (1992). Classics of Children’s Literature. New York – Toronto: Macmillan.
Guillory, J. (1990). Canon. W: F. Lentricchia, T. McLaughin (eds.), Critical Terms for Literary Studies (s. 233–249). Chicago–London: University of Chicago Press.
Hartwig-Sosnowska, J. (1987). Alicja. Po drugiej stronie snu. W: Wyobraźnia bez granic (s. 23–48). Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza.
Hearfield, E. (2016). Lewis Carroll i Alicja. W 150. rocznicę publikacji Alicji w Krainie Czarów. Nowa Dekada Krakowska, t. 25(1–2), 76–87.
Honeyman, S. (2005). Elusive Childhood: Impossible Representations in Modern Fiction. Columbus: Ohio State University Press.
Hunt, P. (1996). Passing on the Past: The Problem of Books That Are for Children and That Were for Children. Children’s Literature Association Quarterly, vol. 21(4), 200–202, DOI: https://doi.org/10.1353/chq.0.1207.
Hunt, P. (2008). Literatura dla dzieci a dzieciństwo. Przeł. M. Kościelniak. W: M.J. Kehily (red.), Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem (s. 61–83). Kraków: WAM.
Hunt, P. (2011). Children’s literature. W: P. Nel, L. Paul (eds.), Keywords for Children’s Literature (s. 42–47). New York – London: New York University Press.
Hunt, P. (2014). The classic and the canon in children’s literature. W: C. Butler, K. Reynolds (eds.), Modern Children’s Literature: An Introduction (s. 9–23). Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Iwasiów, I. (2005). Wstęp. W: I. Iwasiów, T. Czerska (red.), Kanon i obrzeża (s. 7–9). Kraków: Universitas.
Iwasiów, I., Czerska, T. (red.). (2005). Kanon i obrzeża. Kraków: Universitas.
Jamróz-Stolarska, E. (2014). Serie literackie dla dzieci i młodzieży w Polsce w latach 1945–1989. Produkcja wydawnicza i ukształtowanie edytorskie. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Jędrych, K. (2014). Lektury w programach dla szkoły podstawowej z lat 1949–1989. W: K. Heska‑Kwaśniewicz, K. Tałuć (red.), Literatura dla dzieci i młodzieży (T. 4; s. 205–224). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Kolbas, D.E. (2001). Critical Theory and the Literary Canon. Boulder: Westview.
Kostecka, W., Skowera, M. (2013). Wstęp. W: W. Kostecka, M. Skowera (red.), Harry Potter. Fenomen społeczny – zjawisko literackie – ikona popkultury (s. 7–13). Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Kuliczkowska, K. (1970). „Kopciuszek” i kompleksy. W: W szklanej kuli. Szkice o literaturze dla dzieci i młodzieży (s. 29–34). Warszawa: Nasza Księgarnia.
Kümmerling-Meibauer, B., Müller, A. (2017). Introduction: Canon studies and children’s literature. W: B. Kümmerling-Meibauer, A. Müller (eds.), Canon Constitution and Canon Change in Children’s Literature (s. 1–14). New York – London: Routledge.
Leavis, F.R. (1963). The Great Tradition: George Eliot, Henry James, Joseph Conrad. New York: New York University Press.
Leszczyński, G. (2003). Literatura i książka dziecięca. Słowo – obiegi – konteksty. Warszawa: CEBiD im. Heleny Radlińskiej.
Leszczyński, G. (2007). Kanon – pojęcie i sprzeczności. W: Magiczna biblioteka. Zbójeckie księgi młodego wieku (s. 157–164). Warszawa: CEBiD im. Heleny Radlińskiej.
Lewandowicz-Nosal, G. (2011). Książki dla najmłodszych. Od zera do trzech. Poradnik. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Lewandowicz-Nosal, G. (2017). Między „starym” a „nowym”. Kanon nie tylko lektur szkolnych – dyskusje, polemiki, propozycje. W: K. Tałuć (red.), Literatura dla dzieci i młodzieży (T. 5; s. 17–32). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Ługowska, J. (2019). „Wielka zabawa” jako odpowiedź na „kompleks Kopciuszka”. Filoteknos, t. 9, 40–47.
Maj, K.M. (2017). Światy poza światem. Od świata przedstawionego do narracji światocentrycznej. W: K. Olkusz, K.M. Maj (red.), Narracje fantastyczne (s. 15–59). Kraków: Ośrodek Badawczy Facta Ficta.
Marciniak, K. (2013). Foreword. W: E. Olechowska, J. Kłos, K. Marciniak, M. Kucharski (eds.), Polish Literature for Children and Young Adults Inspired by Classical Antiquity: A Catalogue (s. 9–17). Warsaw: Faculty of “Artes Liberales”, University of Warsaw.
Marciniak, K. (2016). What is a classic… for children and young adults? W: K. Marciniak (ed.), Our Mythical Childhood… The Classics and Literature for Children and Young Adults (s. 1–26). Leiden–Boston: Brill.
Markiewicz, H. (2006). O kanonach literatury. Przegląd Humanistyczny, t. 50(5–6), 9–22.
Mazurkiewicz, G. (2011). Przywództwo edukacyjne. Odpowiedzialne zarządzanie edukacją wobec wyzwań współczesności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Mencwel, A. (red.). (1977). W kręgu socjologii literatury. Warszawa: PIW.
Milne, A.A. (1926). Winnie-the-Pooh. London: Methuen.
Milne, A.A. (1928). The House at Pooh Corner. London: Methuen.
Nikolajeva, M. (2010). Power, Voice and Subjectivity in Literature for Young Readers. New York – London: Routledge.
Owczarek, B. (2001). Problemy i orientacje socjologii literatury. W: D. Ulicka (red.), Literatura, teoria, metodologia (s. 256–278). Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Pulera, D.J. (2004). Sharing the Dream: White Males in Multicultural America. New York – London: Continuum.
Puzynina, J. (2008). Ideologia w języku polskim. Oblicza Komunikacji, t. 1, 13–22.
Rose, J. (1984). The Case of Peter Pan or the Impossibility of Children’s Fiction. London: Macmillan.
Rowling, J.K. (1997). Harry Potter and the Sorcerer’s Stone. London: Bloomsbury.
Rowling, J.K. (1998). Harry Potter and the Chamber of Secrets. London: Bloomsbury.
Rowling, J.K. (1999). Harry Potter and the prisoner of Azkaban. London: Bloomsbury.
Rowling, J.K. (2000). Harry Potter and the Goblet of Fire. London: Bloomsbury.
Rowling, J.K. (2003). Harry Potter and the Order of the Phoenix. London: Bloomsbury.
Rowling, J.K. (2005). Harry Potter and the Half-Blood Prince. London: Bloomsbury.
Rowling, J.K. (2007). Harry Potter and the Deathly Hallows. London: Bloomsbury.
Ruskin, J. (1851). The King of the Golden River. London: Smith, Elder & Co.
Rychlewski, M. (2009). Obiegi wydawnicze a współczesny rynek książki w Polsce. Teksty Drugie, nr 1–2, 252–268.
Rychlewski, M. (2013). Książka jako towar. Książka jako znak. Studia z socjologii literatury. Gdańsk: WN Katedra.
Saint-Gelais, R. (2011). Fictions transfuges. La transfictionnalité et ses enjeux. Paris: Seuil.
Skowera, M. (2017). Bezpieczna i pożyteczna kraina niedorosłości. Literatura dziecięca jako konstrukt. Jednak Książki, nr 7, 13–29.
Skrendo, A. (2005). Kanon i lektura. W: I. Iwasiów, T. Czerska (red.), Kanon i obrzeża (s. 65–74). Kraków: Universitas.
Slavova, M. (2012). Kopciuszek czy księżniczka? Teoretyczne modele badania literatury dziecięcej. Przeł. N. Staffa, R. Waksmund. Filoteknos, t. 5, 229–235.
Sobol, E. (red.). (1995). Słownik wyrazów obcych. Warszawa: PWN.
Stevenson, D. (1997). Sentiment and Significance: The Impossibility of Recovery in the Children’s Literature Canon, or the Drowning of The Water Babies. The Lion and the Unicorn, vol. 21(1), 112–130, DOI: https://doi.org/10.1353/uni.1997.0010.
Szczęsna, E. (red.). (2002). Słownik pojęć i tekstów kultury. Warszawa: WSiP.
Thompson, J. (2016). Harry Potter and the adults who read YA. W: A.A. Doughty (ed.), Children’s and Young Adult Literature and Culture: A Mosaic of Criticism (s. 261–272). Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars.
Waksmund, R. (2008). Klasyka dziecięca dzisiaj. W: D. Świerczyńska-Jelonek, G. Leszczyński, M. Zając (red.), Po potopie. Dziecko, książka i biblioteka w XXI wieku (s. 24–32). Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Watson, V. (1994). What makes a children’s classic? W: C. Powling (ed.), The Best of “Books for Keeps”: Highlights from the Leading Children’s Book Magazine (s. 32–38). London: Bodley Head.
Wichrowska, E. (2012a). Avant-propos. W: E. Wichrowska (red.), Europejski kanon literacki. Dylematy XXI wieku (s. 11–20). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Wichrowska, E. (red.). (2012b). Europejski kanon literacki. Dylematy XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Woźniak, M., Biernacka-Licznar, K., Staniów, B. (2014). Przekłady w systemie małych literatur. O włosko-polskich i polsko-włoskich tłumaczeniach dla dzieci i młodzieży. Toruń: Adam Marszałek.
Zabrzewska, A. (2019). O ciałach, które się stają. Feminizm materialny w literaturze dla dzieci i młodzieży. Dzieciństwo. Literatura i Kultura, t. 1(1), 259–272, DOI: https://doi.org/10.32798/dlk.17.
Żółkiewski, S. (1979). Kultura, socjologia, semiotyka literacka. Studia. Warszawa: PIW.
NETOGRAFIA
Bednarek, J., Gostyński, D. (2018). Kanon albo o tym, czego nie widać. Rozmowa z Przemysławem Czaplińskim. Pobrane z: www.zamekczyta.pl/kanon-albo-o-tym-czego-nie-widac-rozmowa-z-przemyslawem-czaplinskim [dostęp: 10.12.2020].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/en.2021.6.231-249
Data publikacji: 2021-09-22 09:55:34
Data złożenia artykułu: 2020-04-24 18:57:14
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.