Wyślij tekst przez e-mail O pożytkach badań posthumanistycznych dla dydaktyki polonistycznej
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest przedstawienie nowych kierunków humanistycznych (transhumanizm, posthumanizm, nowy materializm) w kontekście edukacyjnym. W pierwszej części scharakteryzowano w porządku historycznym związki między edukacją polonistyczną w szkole podstawowej i ponadpodstawowej a badaniami literaturoznawczymi. Współpraca szkoły i uniwersytetu umożliwia przekazywanie uczniom aktualnej wiedzy oraz kształtowanie ich umiejętności w taki sposób, by miały one odniesienie do współczesnej rzeczywistości. Naukowe wsparcie programów szkolnych jest dziś pilne, ponieważ żyjemy w chaotycznej rzeczywistości, którą Zygmunt Bauman nazwał płynną nowoczesnością. Klasyczne wzorce wiedzy i autorytetu od kilkudziesięciu lat podlegają procesowi erozji. Co więcej, żyjemy w „królestwie” big data, szybkich procesów cyfryzacji i nadmiaru informacji. Druga część artykułu dotyczy różnych zagadnień antropologii literatury, przede wszystkim transhumanizmu, posthumanizmu i nowego materializmu, które pozwalają ukazać kondycję człowieka w nowym świetle. Nauczyciel, posługując się narzędziami nowej humanistyki, może w trakcie czytania tekstów literackich wskazać na naturalne związki człowieka ze środowiskiem naturalnym: roślinami, zwierzętami, ukształtowaniem terenu, klimatem.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Adamczyk, M., Chrząstowska, B., Pokrzywniak, J.T. (1987). Starożytność – oświecenie. Warszawa: WSiP.
Bauman, Z. (2011). 44 listy ze świata płynnej nowoczesności. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Chrząstowska, B. (1977). Polonistyka szkolna w procesie komunikacji literackiej. Pamiętnik Literacki, 68(3), 113–146.
Chrząstowska, B. (1979). Teoria literatury w szkole. Z badań nad recepcją liryki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Chrząstowska, B., Wiegandtowa, E., Wysłouch, S. (1992). Literatura współczesna. Poznań: Wydawnictwo Nakom.
Coenen, C. (2014). Transhumanism and Its Genesis: The Shaping of Human Enhancement Discourse by Visions of the Future. HUMANA.MENTE Journal of Philosophical Studies, 7(26), 35–58.
Czapliński, P., Bednarek, J.B., Gostyński, D. (2017). Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich. Poznań: Wydawnictwo Rys.
Duckworth, M., Guanio-Uluru, L. (Eds.). (2022). Plants in Children’s and Young Adult Literature. New York–London: Routledge.
Ferrando, F. (2013). Posthumanism, Transhumanism, Antihumanism, Metahumanism, and New Materialisms: Differences and Relations. International Journal in Philosophy, Religion, Politics, and the Arts, 8(2), 26–32.
Ferrando, F. (2019). Philosophical Posthumanism. London: Bloomsbury. DOI: 10.5040/9781350059511
Fiedorczuk, J. (2015). Cyborg w Ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Hall, M. (2011). Plants as Persons: A Philosophical Botany. New York: State University of New York Press.
Hallé, F. (2002). In Praise of Plants. Portland: Timber Press.
Haraway, D.J. (2016). Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene. London: Duke University Press.
Janus-Sitarz, A. (2009). Przyjemność i odpowiedzialność w lekturze. O praktykach czytania lektury w szkole. Kraków: Universitas.
Kłakówna, Z.A. (2003). Przymus i wolność. Projektowanie procesu kształcenia kulturowej kompetencji. Język polski w klasach IV–VI szkoły podstawowej, w gimnazjum i liceum. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.
Legeżyńska, A. (2005). Universitas Nova. Budowanie teorii kształcenia polonistycznego na poziomie akademickim. W: M. Czermińska, S. Gajda, K. Kłosiński, A. Legeżyńska, A.Z. Makowiecki, R. Nycz (red.), Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd Polonistów Kraków, 22–25 września 2004 (s. 458–473). Kraków: Universitas.
Marder, M. (2013). Plant Thinking: A Philosophy of Vegetal Life. New York: Columbia University Press.
Myrdzik, B. (1999). Rola hermeneutyki w edukacji polonistycznej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Nycz, R. (2010). Wprowadzenie. Kulturowa natura, słaby profesjonalizm. Kilka uwag o przedmiocie poznania literackiego i statusie dyskursu literaturoznawczego. W: M.P. Markowski, R. Nycz (red.), Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy (s. 5–37). Kraków: Universitas.
Pilch, A. (2003). Kierunki interpretacji tekstu poetyckiego. Literaturoznawstwo i dydaktyka. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Poyatos, F. (1988). Literary Anthropology: Toward a New Interdisciplinary Area. W: F. Poyatos (Ed.), Literary Anthropology: A New Interdisciplinary Approach to People, Signs, and Literature (s. 3–49). Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Sawrycki, W. (1993). Wiedza o literaturze w szkolnej refleksji polonistycznej w latach 1869–1939. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Tabaszewska, J. (2010). Jedna przyroda czy przyrody alternatywne? O pojmowaniu i obrazach przyrody w polskiej poezji. Kraków: Universitas.
Tymieniecka-Suchanek, J. (red.) (2014). Człowiek w relacjach ze zwierzętami, roślinami i maszynami w kulturze. T. 1–2. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Ubertowska, A. (2018). „Mówić w imieniu biotycznej wspólnoty”. Anatomie i teorie tekstu środowiskowego/ekologicznego. Teksty Drugie, (2), 17–40. DOI: 10.18318/td.2018.2.2
Uryga, Z. (2005). Budowanie teorii kształcenia polonistycznego. W: M. Czermińska, S. Gajda, K. Kłosiński, A. Legeżyńska, A.Z. Makowiecki, R. Nycz (red.), Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd Polonistów Kraków, 22–25 września 2004 (s. 444–457). Kraków: Universitas.
Virilio, P. (2001). Virilio Live: Selected Interviews. London: Sage Publications Ltd.
Wohlleben, P. (2016). Sekretne życie drzew. Warszawa: Biblioteka Akustyczna.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/en.2023.8.175-186
Data publikacji: 2023-11-01 15:56:43
Data złożenia artykułu: 2022-12-31 11:52:07
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.