Wyślij tekst przez e-mail Mój niebieski świat. Ambiwalencja znaczenia koloru niebieskiego w twórczym pisaniu nastolatków – między lekturą estetyczną a eferentną
Streszczenie w języku polskim
W artykule analizujemy wypowiedzi uczniów (twórcze pisanie) na temat wiersza Kazimierza Przerwy-Tetmajera W Zatoce Neapolitańskiej i koloru niebieskiego związanego z interpretacją tego utworu (nastolatki, „wychodząc” poza filologiczną analizę i interpretację tekstu, piszą esej na temat „Mój niebieski świat”). Uczniowska recepcja utworu poetyckiego Przerwy-Tetmajera i dziecięce eseje twórczo wykorzystujące światy fantazji, przefiltrowane przez indywidualny odbiór „błękitnego świata” z wiersza młodopolskiego poety, pokazują zaangażowanie czytelnicze uczniów i zwracają uwagę na estetyczną perspektywę odbioru. Świadczą także o tym, że światy wyobrażone i fantastyka jako konwencja literacka (w przypadku esejów nastolatków) pozwalają na wykorzystanie wyobraźni i emocji, na „wyjście poza tekst”, na swoisty eskapizm czytelnika, ale także na odzwierciedlenie życzeń, marzeń i pragnień nastolatków oraz na dotarcie do głębszych znaczeń analizowanego na zajęciach utworu.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Arnheim, R. (2022). Sztuka i percepcja wzrokowa. Psychologia twórczego oka. Łódź: Officyna.
Bachelard, G. (1975). Wyobraźnia poetycka. Wybór pism. Warszawa: PIW.
Bajda, J. (2003). Poezja a sztuki piękne. O świadomości estetycznej i wyobraźni plastycznej Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Bajda, J. (2023a). Błękitny fin de siècle. Kolor niebieski w kulturze i literaturze Młodej Polski (Gabriela Zapolska – Kazimierz Przerwa-Tetmajer – Stanisław Wyspiański). Wrocław: Wydawnictwo UWr.
Bajda, J. (2023b). Les empreintes franco-polonaises : les traces impressionnistes dans la poésie polonaise de la fin du XIXᵉ siècle. https://etudesslaves.edel.univ-poitiers.fr/index.php?id=1367
Czabanowska-Wróbel, A. (2013). Wyobraźnia akwatyczna w poezji Młodej Polski. W: Sprzeczne żywioły. Młoda Polska i okolice (s. 13–52). Kraków: Wydawnictwo UJ.
Gutowski, W. (1979). Cztery obrazy morza (W kręgu wyobraźni młodopolskiej). Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska, 17, 35–56.
Juszczak, W. (2004). Malarstwo polskiego modernizmu. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Kudelska, D. (1997). Juliusz Słowacki i sztuki plastyczne. Lublin: TN KUL.
Miall, D. (2006). Literary Reading: Empirical and Theoretical Studies. New York: Peter Lang.
Miall, D. (2011). Emotions and the Structuring of Narrative Response. Poetics Today, 32(2), 323–348. DOI: 10.1215/03335372-1162704.
Opdahl, K. (2002). Emotion as Meaning: The Literary Case for How We Imagine. London–Cranbury: Bucknell University Press.
Paivio, A. (1971). Imagery and Verbal Processes. New York–Chicago: Psychology Press.
Paivio, A. (1991). Images in Mind: The Evolution of a Theory. New York–London: Harvester Wheatsheaf.
Paivio, A. (2007). Mind and Its Evolution: A Dual Coding Theoretical Approach. New York: Psychology Press.
Pilewicz, K. (2021). Psychologia koloru – niebieski. https://www.dziennikzwiazkowy.com/artykul/98330,psychologia-koloru-niebieski
Płuciennik, J. (2002). Literackie identyfikacje i oddźwięki. Poetyka a empatia. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Popek, S. (2012). Barwy i psychika. (e-book)
Poradnik Zdrowie (2014). Psychologia barw. Wpływ koloru niebieskiego na psychikę. https://www.poradnikzdrowie.pl/psychologia/zdrowie-psychiczne/psychologia-barw-jak-kolor-niebieski-wplywa-na-psychike-aa-xAiu-c2WT-Hzg3.html
Przerwa-Tetmajer, K. (1898). Poezje. Seria trzecia. Warszawa.
Rembowska-Płuciennik, M. (2009). Wizualne efekty i afekty. Obrazowanie mentalne a emocjonalne zaangażowanie czytelnika. Teksty Drugie, (6), 120–134.
Rembowska-Płuciennik, M. (2012). Poetyka intersubiektywności. Kognitywistyczna teoria narracji a proza XX wieku. Toruń: WN UMK. DOI: 10.12775/978-83-231-5669-7.
Rosenblatt, L.M. (1995). Literature as Exploration. New York: Modern Language Association of America.
Ruddel, R. (1992). A Whole Language and Literature Perspective: Creating a Meaning-Making Instructional Environment. Language Arts, 69(8), 612–620. DOI: 10.58680/la199224836.
Sokalska, M. (2009). Opera a dramat romantyczny: Mickiewicz, Krasiński, Słowacki. Kraków: Wydawnictwo UJ.
St. Clair, K. (2022). Sekrety kolorów. Warszawa: Buchmann.
Stanulewicz, D. (2009). Colour, Culture and Language: Blue in Polish. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
Stanulewicz, D. (2012). Jakiego koloru jest szczęście? Wyniki badań ankietowych. W: E. Komorowska, D. Stanulewicz (red.), Barwa w języku, literaturze i kulturze III (s. 131–143). Szczecin: Wydawnictwo Zapol.
Stanulewicz, D., Berger, I. (2019). O uniwersalności skojarzeń z barwami. Asocjacje z bielą, czernią, czerwienią, zielenią, żółcią i błękitem. W: J. Wasiluk, M. Gierczyńska-Kolas, G. Lisowska (red.), Międzynarodowy dyskurs filologiczny (s. 9–28). Słupsk: Akademia Pomorska w Słupsku.
Starzyński, J. (1965). O romantycznej syntezie sztuk: Delacroix, Chopin, Baudelaire. Warszawa: PIW.
Swedenborg, E. (1857). Traité des représentations et des correspondances [Clavis Hieroglyphica arcanorum naturalium et spiritualitium per viam Repraesentationum et Correspondentiarum, 1741, publié à Londres en 1784]. Saint-Amand.
Woronow, I. (2008). Romantyczna idea korespondencji sztuk: Stendhal, Hoffman, Baudelaire, Norwid. Kraków: Wydawnictwo UJ.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/en.2025.10.445-461
Data publikacji: 2025-12-10 20:52:57
Data złożenia artykułu: 2024-11-11 19:43:46
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.