Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Imiona, tytuły i deskrypcje określające Chrystusa w „Postylli Mniejszej” (1590) Jakuba Wujka i „Postylli” (1599) Mikołaja Daukszy
Streszczenie w języku polskim
Na podstawie analizy teonimów wytypowano dwa podstawowe profile w obrazie tej centralnej w postylli postaci: Chrystusa jako człowieka i Chrystusa jako Boga, które są ściśle ze sobą powiązane; dominującym jest profil pierwszy. Występujące w postylli Wujka rozbudowane nazwy i deskrypcje zwracają uwagę na osobę Chrystusa, a jednocześnie podnoszą wartość intelektualną tekstu i napełniają go podniosłością. Nieco inną funkcję pełnią te nazwy w litewskim przekładzie Daukszy. Tłumaczenie ich jest prawie dosłowne, można jednak zauważyć niektóre regularne zmiany polegające na redukcji nazwy, zapisie tytułów małą literą, opuszczeniu przymiotników nobilitujących Chrystusa. Można więc sformułować wniosek o nieco innej stylistycznej roli imienia w postylli Daukszy, co przyczynia się do mniejszej podniosłości i większej potoczności tekstu. Dalsze badania nad antroponimią biblijną w przekładowym dziele litewskiego kaznodziei ten wniosek mogą pogłębić, jednocześnie ujawnić nowe cechy języka Daukszy, wynikające z przyjętej przez niego metody translacji.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Bartmiński Jerzy, 2007, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Bartmiński Jerzy, 2008, Etnolingwistyka, lingwistyka kulturowa, lingwistyka antropologiczna?, [w:] Język a kultura, t. 20, red. Anna Dąbrowska, Wrocław, s. 15–33.
Bartmiński Jerzy, Niebrzegowska Stanisława,1998, Profile a podmiotowa interpretacja świata, [w:] Profilowanie w języku i w tekście, red. Jerzy Bartmiński, Ryszard Tokarski, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 211–224.
Białoskórska Mirosława, 2002, Mickiewiczowskie peryfrazy, Szczecin: Uniwersytet Szczeciński.
Bieńkowska Danuta, 2002, Polski styl biblijny, Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
Bosak Pius Czesław, 1991, Postacie Nowego Testamentu. Słownik-Konkordancja, Poznań: Wydawnictwo „W drodze”.
Cieślikowa Aleksandra, 1999, Nazwy własne w procesie rekonstrukcji obrazu dawnego świata, [w:] Przeszłość w językowym obrazie świata, red. Anna Pajdzińska, Piotr Krzyżanowski, Lublin, s. 269–276.
Cieślikowa Aleksandra, 1993, Nazwy własne w rożnych gatunkach tekstów literackich, [w:] Onomastyka literacka, red. Maria Biolik, Olsztyn: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, s. 33–39.
Długosz-Kurczabowa Krystyna, 2007, Szkice z dziejów języka religijnego, Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Estreicher Karol, 1939, Bibliografia Polska XXII, ogólnego zbioru XXXIII, Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Grzelakowa Eliza, 2010, Nazwa jako element językowego obrazu świata, [w:] Miasto w perspektywie onomastyki i historii, red. Irena Sarnowska, Magadalena Graf, Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Redakcja Wydawnictw, s. 461–472.
Jakus-Borkowa Ewa, 2004, Polskie nazwisko kosmiczne, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Jędrzejko Ewa, 2000, Systemy onimiczne języków a językowe obrazy świata; w stronę porównawczej onomastyki kulturowej, „Onomastica” 45, s. 5–25.
Kępińska Alina, 2015, Składnia XVI-wiecznych przekładów ewangelii na język polski, Warszawa, http://www.ewangelie.uw.edu.pl/materiały.
Kolbuszewski Kazimierz, 1921, Postyllografia polska XVI i XVII wieku, Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Kucała Marian, 1999, Nazywanie Chrystusa w historii polszczyzny, [w:] Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, red. Bogusław Kreja, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 205–212.
Kuźmina Dariusz, 2004, Jakub Wujek (1541–1597). Pisarz, tłumacz, misjonarz, Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Lebedys Jurgis, 1977, Senoji lietuviu literatura, Vilnius: Mokslas.
Lech-Kirstein Danuta, 2015, Zwrot kulturowy w badaniach onomastycznych, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” 30, s. 85–95. DOI: https://doi.org/10.14746/psj.2015.30.5.
Lech-Kirstein Danuta, 2010, Nazwy ptaków w polskiej toponimii (przyczynek do onomastyki kulturowej), [w:] Mnohotvárnost a specifičnost onomastiky, red. Jaroslav David, Michaela Čornejová, Milan Harvalík, Ostrava: Filozoficka fakulta Ostravske univerzity v Ostrave; Praha: Ustav pro jazyk cesky Akademie ved CR, s. 304–312.
Lech-Kirstein Danuta, 2012, Nazwy ziół w polskiej toponimii, [w:] Jednotlivé a všeobecné v onomastike. 18. Slovenská onomastická konferencia, Prešov 12.–14. Septembra 2011, red. Martin Ološtiak, Prešov: Univerzitná knižnica Prešovskej univerzity v Prešove, s. 156–167.
Mika Tomasz, 2005, Tytuły w „Rozmyślaniu przemyskim”. Cześć II – stylistyczne ukształtowanie, [w:] Język religijny dawniej i dziś, t. II, red. Stanisław Mikołajczak, Tomasz Węcławski, Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, s. 221–228.
Mrózek Robert, 2004, Nazwy własne jako przedmiot badawczy onomastyki, [w:] Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, red. Robert Mrózek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 9–19.
Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2020, Definiowanie i profilowanie pojęć w (etno)lingwistyce, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Pasek Zbigniew, Skowronek Katarzyna, 2008/2009, Co onomasta ma z religioznawcą? Ku onomastyce interdyscyplinarnej na przykładzie nazw Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce, „Onomastica” 53, s. 9–32.
Pawlak Wiesław, 2012, De eruditione comparanda in humanioribus. Studia z dziejów erudycji humanistycznej w XVII wieku, Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 316–334.
Rejter Artur 2014, Nazwy własne w barokowym romansie wierszowanym – w stronę analizy genologicznej. Na przykładzie twórczości Hieronima Morsztyna, „Onomastica” 58, s. 349–362.
Rejter Artur 2016, Nazwa własna wobec gatunku i dyskursu, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Rejter Artur, 2017, Płaczcie – umarł Pan… Nazwy własne we wczesnobarokowym poemacie pasyjnym (na przykładzie Pamiątki krwawej ofiary Pana Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa Abrahama Rożniatowskiego), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, vol. 24 (44), nr 1, s. 129–144.
Rutkiewicz Małgorzata, 2006, Sacrum w onomastyce, [w:] Onimizacja i apelatywizacja, red. Zofia Abramowicz, Elżbieta Bogdanowicz, Białystok, s. 563–579.
Rutkovska Kristina, 2016, „Punkty kazań” Konstantego Szyrwida – zabytek piśmiennictwa litewskiego i polskiego z pierwszej połowy XVII wieku, Vilnius: Lietuviu kalbos institutas.
Rutkovska Kristina, 2019, Grafia i ortografia dwujęzycznej postylli „Punkty kazań” Konstantego Szyrwida. Część II. Analogie graficzne i ortograficzne w tekście polskim i litewskim, „Prace Filologiczne” LXXIII, s. 369–383.
Rutkovska Kristina, 2020, Postać Maryi w „Punktach kazań” Konstantego Szyrwida, „Prace Filologiczne” LXXV, cz. 2, s. 211–236.
Rutkovska Kistina, 2020, Švč. Mergeles Marijos kulto atspindžiai Konstantino Sirvydo „Punktuose sakymu”, „Senoji Lietuvos literatura” 49, s. 15–45.
Rutkovska Kristina, 2021, Konstrukcijos tai yra semantika ir funkcijos religiniame tekste (remiantis Konstantino Sirvydo „Punktais sakymu”), [w:] XIII Tarptautinis baltistu kongresas „Baltu kalbos laike ir erdveje”, Pranešimu tezes, Ryga: Latvijos universitetas, s. 21–23.
Rutkowska Joanna, 2014, Językowy obraz Bożej Matki w XIX- i XX-wiecznych czytankach i kazaniach majowych, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża.
Rzepka Wojciech Ryszard, Walczak Bogdan, 1999, Bóg i szatan w polszczyźnie XVI wieku, [w:] Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, red. Bogusław Kreja, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 57–67.
Rzetelska-Feleszko Ewa, 2007, Onomastyka kulturowa, [w:] Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze, red. Aleksandra Cieślikowa, Barbara Czopek-Kopciuch, Katarzyna Skowronek, Kraków: PANDIT, s. 57–62.
Sarnowska-Giefing Irena, 2004, Onomastyka literacka wobec współczesnej stylistyki, [w:] Nazwy mówią, red. Maria Pająkowska-Kesik, Magadalena Czachorowska, Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, s. 23–31.
Šinkunas Mindaugas, 2016, Kristus, Krystus, Christus, Chrystus ar Cristus? Vardo rašybos raida XVI–XIX amžiaus raštuose, „Archivum Lithuanicum” 18, s. 185–220.
Skowronek Katarzyna, 2001, Współczesne nazwisko polskie. Studium statystyczno-kognitywne, Kraków: DWN.
Słownik imion, 1991, oprac. Wanda Janowowa [et al.], wyd. 2. popr. i rozsz., Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Szlesiński Iwo, 1978, Charakterystyka językowo-stylistyczna prozy kaznodziejskiej XVII wieku, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Tokarski Ryszard, 2001, Słownictwo jako interpretacja świata, [w:] Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 343–370.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2022.34.201
Data publikacji: 2022-09-30 20:08:37
Data złożenia artykułu: 2022-01-03 09:35:46
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Kristina Rutkovska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.