Matka w duńskiej kulturze – stereotyp językowy a współczesna rzeczywistość

Aleksander Kacprzak

Streszczenie w języku polskim


Tradycyjny obraz matki obecny w najbardziej utrwalonych formach języka duńskiego nie różni się wiele od tego spotykanego w innych językach europejskich, takich jak polski, rosyjski czy angielski. W jego świetle matka to osoba dająca dziecku bezgraniczną i bezwarunkową miłość, całodobową opiekę i w pełni poświęcona swojej roli, która z kolei przynosić ma jej największe szczęście i spełnienie. Nie brak w nim również cech stereotypowych, takich jak nadopiekuńczość i nadmierna pobłażliwość. Charakterystyczna dla duńskiej kultury i duńskiego języka jest natomiast współczesna tendencja do rewizji owego uproszczonego obrazu matki. Najgłębiej duńską mentalność przeniknęły zmiany dotyczące społecznej roli matki i już w podstawowych faktach językowych odciśnięte jest przekonanie, że matka nie musi być strażniczką domowego ogniska i żoną ojca – znacznie wyżej cenione jest równouprawnienie płci i udział kobiet w rynku pracy. We współczesnym duńskim dyskursie zrywa się natomiast z innymi stereotypowymi elementami tradycyjnego obrazu matki i jednocześnie dąży do jego zniuansowania, czyli wyraźniejszego rozdzielenia ideału od przypadku typowego. Dużo mówi się przede wszystkim o tym, jak ciężka jest rola matki i że związana jest ona nie tylko z dobrymi uczuciami, ale także strachem, niepewnością, samotnością czy nawet depresją. Samą idealizację konceptu, narzucaną kobietom od lat, wartościuje się bardzo negatywnie i postrzega jako główne źródło niesprawiedliwych oczekiwań wobec matek. Co ciekawe, ta tendencja do deidealizacji wydaje się być wspólna duńskim mediom głównego nurtu niezależnie od podziałów politycznych - można znaleźć ją zarówno w chrześcijańskim Kristeligt Dagblad, jak i w mocno lewicowej Information.



Słowa kluczowe


koncept mor/moder [matka]; stereotyp matki; idealizacja macierzyństwa; równouprawnienie w Danii; tradycyjny model rodziny; zmiany w strukturze rodzinnej; dyskurs duński; duński obraz świata; duńskie wartości

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bartmiński Jerzy, 2007, Stereotypy mieszkają w języku: studia etnolingwistyczne, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Bartmiński Jerzy, 2008, Polski stereotyp matki, „Postscriptum Polonistyczne”, s. 33–53.

Bartmiński Jerzy, 2015, Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów – co zawiera, na jakich zasadach się opiera, dla kogo jest przeznaczony?, [w:]: Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, t. 1, DOM, red. Jerzy Bartmiński, Iwona Bielińska-Gardziel, Beata Żywicka, Lublin, s. 7–13.

Cygal-Krupa Zofia, 2002, Językowy obraz matki w poezji ks. Jana Twardowskiego, [w:] Rozmaitości językowe ofiarowane prof. dr. hab. Januszowi Strutyńskiemu z okazji Jego jubileuszu, red. Mirosław Skarżyński, Monika Szpiczakowska, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 51–62.

Lakoff George, 1987, Women, Fire, and Dangerous Things, Chicago, London: Chicago University Press.

Putnam Hilary, 2013, Wiele twarzy realizmu i inne eseje, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Rutkowska Joanna, 2014, Językowy obraz Bożej Matki w XIX- i XX-wiecznych czytankach i kazaniach majowych, Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża.

Tokarski Ryszard, 2014, Światy za słowami: Wykłady z semantyki leksykalnej, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Wierzbicka Anna, 1999, Język, umysł, kultura, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2023.35.297
Data publikacji: 2023-08-31 13:19:56
Data złożenia artykułu: 2022-10-15 10:42:12


Statystyki


Widoczność abstraktów - 422
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 164

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2023 Aleksander Kacprzak

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.