Aksjologiczne pojęcie dusza w białoruskim języku i kulturze

Alla Kozhinowa

Streszczenie w języku polskim


Autorka bada pojęcie duszy w językowym obrazie świata Białorusinów. Analiza, której podstawą materiałową są dane wyekscerpowane ze słowników gwarowych i języka ogólnego, ma na celu odkrycie podobieństw i różnic między sposobem wyobrażenia duszy w świadomości współczesnego człowieka a jej skrajnie ambiwalentnym postrzeganiem w kulturze ludowej. Autorka odpowiada na pytania: jakim zjawiskiem jest dusza i kto ją daje człowiekowi. Mając na uwadze fakt, że w białoruskiej kulturze ludowej obraz duszy został uformowany pod wpływem wierzeń przedchrześcijańskich, autorka stara się ustalić, czy wizja ta ulegała zmianom w języku współczesnym, którego użytkownik podlegał wpływom propagandy ateizmu oraz idei neochrześcijańskich.

Słowa kluczowe


język białoruski; słownik; językowy obraz świata; dusza

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Baradulin Rygor, 2013, Vušacki slovazbor Rygora Baradulina, Minsk: Knigazbor.

Belova Olga V., Uzeneva Elena S., 2004, Ogon', [w:] Slavjanskie drevnosti: ètnolingvističeskij slovar': v 5 t., t. 3, red. Nikita I. Tolstoj, Moskva: Meždunarodnye otnošenija, c. 513–519.

Bogdanovič Adam, 1895, Perežitki drevnego mirosozercanija u bielorusov, Grodno: Gubernskaja tipografija.

BP – Belaruskaja Palička – belaruskaja èlektronnaja biblijatèka, [režym dostupu] knihi.com, [data dostupu 21.10.2023].

BRS – Atrahovič Kandrat K. (red.), 1988, Belaruska-ruski słounik, vyd. 2, t. 1. Minsk: Vydavectva „Belaruskaja saveckaja èncyklapedyja” imja Petrusja Brouki.

ESBM – Cyhun Genadz' A. (red.), 2005, Ètymalagičny slounik belaruskaj movy, t. 10, Minsk: Vydavecki dom „Belaruskaja navuka”.

ESSIA – Trubačev Oleg N. (red.), 1995, Ètimologičeskij slovar' slavjanskih jazykov. Praslavjanskij leksičeskij fond, t. 1–39, Moskwa: Nauka.

Federowski Michał, 1897, Lud białoruski na Rusi Litewskiej, t. 1, Kraków, Akademia Umiejętności.

Federowski Michał, 1935, Lud białoruski na Rusi Litewskiej, t. 4, Warszawa, Towarzystwo Naukowe Warszawskie.

Fjadosik Anatol’ S. (red.), 1976, Prykazki i prymauki u dzvjuh knigah, kn. 2, Minsk: Navuka i tèhnika.

Gančarova Ninèl’ A., 1993, Proverbia et dicta: šascimouny slounik prykazak, prymavak i krylatyh slou, Minsk, Universitèckae.

Gauroš Nina, Njamkovič Nina, 2016, Kancèpt duša u belaruskih mastackih dyskursah, „Rodnae slova”, 6, s. 22-25.

Grabčykau Scjapan, 1994, Slounik paronimau belaruskaj movy, Mensk: Narodnaja asveta, [režym dostupu] slounik.org, [data dostępu: 03.03.2023].

Grynblat Majsej Ja., 1979, Vysloui, Minsk: Navuka i tèhnika.

GSBM 1 – Žurauski Arkadz' I. (red.), 1989, Gistaryčny slounik belaruskaj movy, vyp. 9, Minsk: Navuka i tèhnika.

GSBM 2 – Bulyka Aljaksandr M. (red.), 2000, Gistaryčny slounik belaruskaj movy, vyp. 19, Minsk: Belaruskaja navuka.

Jakubowicz Mariola, 2012, Badania etnoligwistyczne a etymologia, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 24, s. 173-183.

Jurewicz Joanna, Masłowska Ewa, Pazio-Wlazłowska Dorota (red.), 2018, Antropologicznojęzykowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej. Aksjosfera duszy – dusza w aksjosferze, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN.

Kapełuś Magadalena, Masłowska Ewa, Pazio-Wlazłowska Dorota (red.), 2016, Antropologicznojęzykowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej, t. 2, Świat oczyma duszy, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN.

Karskij Efim F., 2006, Beorusy, t. 3, Očerki slovesnosti belorusskogo plemeni, 1, Minsk: BielÈn.

Kozhinowa Alla, 2019, Duša w belorusskoj narodnoj kul’ture, „Przegląd Wschodnioeuropejski” X/1, s. 305–315.

Kozhinowa Аlla, 2016, Triada «duh» – «duša» – «dyhanie» v cerkovno-slavjanskih perevodah i tvorenijah Kirilla Turovskogo, [w:] Antropologicznojęzykowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej, t. 2: Świat oczyma duszy, red. Magdalena Kapełuś, Ewa Masłowska, Dorota PazioWlazłowska, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, s. 147–159.

Kozhinowa Аlla, 2022, Duša v belorusskoj pis’mennoj kul’ture, [w:] Antropologicznojęzykowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej. Aksjosfera duszy – dusza w aksjosferze, red. Ewa Masłowska, Dorota Pazio-Wlazłowska, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, s. 315–327.

Mackevič Juzefa F. (red.), 1980, Slounik belaruskih gavorak paunočna-zahodnjaj Belarusi i jae pagraničča, t. 2, Minsk: Navuka i tèhnika.

Masłowska Ewa, Pazio-Wlazłowska Dorota (red.), 2016, Antropologicznojęzykowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej, t. 1, Dusza w oczach świata, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN.

Masłowska Ewa, Pazio-Wlazłowska Dorota (red.), 2022, Antropologicznojęzykowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej, t. 4, Dusza w doczesności – dusza w nieskończoności, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN.

Mjacelskaja Eudakija S. (red.), 1990, Slounik gavorak central’nyh rajonau Belarusi, t. 1, Minsk: Universitèckae.

Prakonina Vera U., 2009, Kancèpty duša i sèrca й belaruskaj i ruskaj frazealogii, „Pracy kafedry sučasnaj belaruskaj movy”, nr 8, s. 126–130.

RBS – Kolas Jakub (red.), 2002, Russko-belorusskij slovar': v 3 t., 8-e izd, t. 1, Minsk: BelÈn.

Rudenka Alena, 2018, Predstavlenija o duše v belaruskih i ukrainskih hronikah i dnevnikah XVI–XVIII vekov, [w:] Antropologiczno-językowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej. Aksjosfera duszy – dusza w aksjosferze, red. Joanna Jurewicz, Ewa Masłowska, Dorota PazioWlazłowska, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, s. 95–107.

Sabuc’ Alina E., 2020, „Dušu trymae Duh…”: Kancèpt duša u publicystyčnym myslenni Rygora Baradulina, „Rodnae slova”, 2, c. 9–11.

San’ko Z’micer, 1991, Maly ruska-belaruski slounik prykazak, prymavak i frazem, Mensk: Navuka i tèhnika.

SBNP – Valodzina Taccjana V., Salavej Lija M., 2011, Slounik belaruskih narodnyh paraunannjau, Minsk: Belaruskaja navuka.

SEBM – Gauroš Nina 1998, Slounik èpitètau belaruskaj movy, Mensk: Vyšejšaja škola, [režym dostupu] slounik.org, [data dostupu: 21.10.2023].

Šejn Pavel V., 1893, Materialy dla izučenija byta i jazyka russkogo naselenija SeveroZapadnogo kraja, t. 2, Sankt-Peterburg: Tipografija Imperatorskoj Akademii nauk.

Šejn Pavel V., 1902, Materialy dla izučenija byta i jazyka russkogo naselenija SeveroZapadnogo kraja, t. 3, Sankt-Peterburg: Tipografija Imperatorskoj Akademii nauk.

Škraba Iryna, 1994, Samabytnae slova: Slounik belaruskaj bezèkvivalentnaj leksiki (u ruskamounym dačynenni), Mensk: Belaruskaja Èncyklapedyja, [režym dostupu] slounik.org, [data dostupu: 03.03.2023].

Tolstaja Svetlana M., 1999, Duša, [w:] Slavjanskie drevnosti: ètnolingvističeskij slovar': v 5 t., t. 2, red. Nikita I. Tolstoj, Moskva: Meždunarodnye otnošenija, s. 162–167.

TSBLM – Kapylou Igar L. (red.), 2016, Tlumačalny slounik belaruskaj litaraturnaj movy, Minsk: Belaruskaja Èncyklapedyja.

TSBM 1 – Atrahovič Kandrat K. (Kandrat Krapiva) (red.), 1977, Tlumačalny slounik belaruskaj movy, t. 1, Minsk: Galounaja rèdakcyja belaruskaj èncyklapedyi.

TSBM 2 – Atrahovič Kandrat K. (Kandrat Krapiva) (red.), 1978, Tlumačalny slounik belaruskaj movy, t. 1, Minsk: Galounaja rèdakcyja belaruskaj èncyklapedyi.

Varlyga Adam, 1966, Prykazki Lagojščyny, N’ju-Jork, Mjunhen: BINIM, Fundacyja P. Krečeuskaga.

Varlyga Adam, 1970, Krajovy slounik Lagojščyny, New York: Zaranka.

Vinogradova Ludmila N., 1999, Materialnye i bestelesnye formy suščestvovanija dušy, [w:] Slavjanskie ètjudy: sbornik k jubileju S.M. Tolstoj, red. Tatjana Agapkina i dr., Moskva: Indrik, s. 141–160.

Zlobin Leanid I. (red.), 2012, Règijanalny slounik Vicebščyny, t. 1, Vicebsk: UA”VDU imja P. M. Mašèrava.

Žydovič Maryja A. (red.), 1974, Matèryjaly dla slounika minska-maladzečanskih gavorak, Minsk: Vydavectva BDU.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2023.35.283
Data publikacji: 2023-08-31 13:19:55
Data złożenia artykułu: 2023-03-06 10:27:27


Statystyki


Widoczność abstraktów - 415
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 216

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2023 Alla Kozhinowa

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.