Eurolingwistyczny kontekst języków polskiego, niemieckiego, czeskiego, węgierskiego, niderlandzkiego, angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego i łacińskiego w „Rozmowie” Christopherusa Warmera z końca XVII w. Część 1. Reprezentatywność i zaimki adresatywne

Streszczenie w języku polskim

W artykule poddano jakościowej i opisowej analizie opublikowaną w 1691 roku „Rozmowę” Christopherusa Warmera. Używa się w niej dziesięciu języków: śląskiej odmiany polskiego, śląskiej odmiany niemieckiego, wschodniej odmiany czeskiego, północnej odmiany węgierskiego, flamandzkiej odmiany niderlandzkiego, północnej odmiany francuskiego, włoskiego, hiszpańskiego, angielskiego i łaciny. Analiza dotyczy reprezentatywności i typowości form adresatywnych i utartych formuł zwracania się do kogoś w ekspresywnych aktach mowy. Biorąc pod uwagę biografię Warmera, zawartość książki, jej różne wersje, konwencje typograficzne oraz użycie zaimków adresatywnych (również w świetle wcześniejszych badań), można założyć, iż analizowany tekst jest reprezentatywny dla okresu między rokiem 1650 a 1680. Analiza zaimków adresatywnych prowadzi do następujących spostrzeżeń. We wszystkich językach poza niderlandzkim występuje rozróżnienie na zaimki formalne i nieformalne. W językach tych (z wyjątkiem węgierskiego) obserwujemy wzajemne, dwukierunkowe użycie zaimka formalnego między osobami dorosłymi, w gronie studentów oraz między matką i córką, a także jednokierunkowe użycie tego zaimka przez osoby niepełnoletnie płci żeńskiej w stosunku do dorosłych. Spostrzeżenia te posłużą zbadaniu innych pragmalingwistycznych aspektów tekstu Warmera, które zostaną omówione w odrębnej publikacji – drugiej części niniejszego artykułu.