Pojęcie ojczyzny w twórczości białoruskich emigrantów i osób represjonowanych

Alena Rudenka

Streszczenie w języku polskim


W artykule dokonano analizy kontekstów z rzeczownikami, które w języku białoruskim określają koncept ojczyzny – radzìma, ajčyna, bac'kaǔščyna. Główne znaczenia tych słów to 'miejsce urodzenia, mała ojczyzna’ i 'kraj ojczysty, ojczyzna’. Brane są pod uwagę teksty białoruskich emigrantów i osób represjonowanych w różnych okresach XX – XXI wieku. Koncept ojczyzny w tych tekstach rozwijał się i zmieniał na przestrzeni ostatnich stu lat. W pierwszej połowie XX w. dominowało bac'kaǔščyna, na przełomie XX i XXI w. – synonim radzima, a najczęściej używano imienia własnego Belarus. Najrzadziej był i jest używany rzeczownik ajčyna, należący do stylu wysokiego. Ajčyna i bac'kaǔščyna w literaturze emigracyjnej  znaczyły 'kraj ojczysty’, jedynie leksem radzima mógł oznaczać 'małą ojczyznę, miejsce urodzenia’. Autorka artykułu zwraca uwagę na znaczenie historii kraju i nauk historycznych dla kształtowania się konceptu ojczyzny.


Słowa kluczowe


Ojczyzna; emigranci i represjonowani; tekst; język białoruski; językowy obraz świata

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Antysaveckìâ ruhì ǔ Belarusì: 1944-1956. 1999. Mensk: Arhìǔ Najnoǔšae Gìstoryì. https://slounik.org/ruchi. Accessed 1 March, 2024.

Astroǔskaâ, Taccâna. 2022. Kul'tura ì supracìǔ. Intèlìgencyâ, ìnšadumstva ì samvydat u saveckaj Belarusì (1968-1988). Białystok: Vâsna.

Bartmiński, Jerzy. (ed.) 1993. Pojęcie ojczyzny we współczesnych językach europejskich. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.

Bartmiński, Jerzy. 2009. Aspects of Cognitive Ethnolinguistics. London and Oakville, CT: Equinox.

Bartmiński, Jerzy, Irina Sandomirskaja and Veronika Telija. 1999. Ojczyzna w polskim i rosyjskim językowym obrazie świata. Etnolingwistyka 11: 25-49.

Belarusìzacyâ, 1920-â gady: Dakumenty ì matèryâly. 2001. Mensk: BDU.

Belaruskaâ mèmuarystyka na èmìgracyì. 1999. Ukl. Lâvon Ûrèvìč. New York: Belaruskì ìnstytut navukì i mastactva.

Dèmakratyčnaâ apazycyâ Belarusì: 1956-1991. Pèrsanažy ì kantèkst. 1999. Mensk: Arhìǔ Najnoǔšae Gìstoryì, https://slounik.org/demap/. Accessed 1 March, 2024.

Fenryh, Pšèmyslaǔ and Uladzìmìr Hìl’manovìč. 2001. Pradmova. In Vìktar Sazonaǔ, Ânka Tracâk, and Alâksandr Kraǔcèvìč (eds.) Belaruskìâ svâdomasc', mova, gìstoryâ na zlome stèrèatypaǔ. 3-4. Szczecin: Centrum Skoleniowe Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej; Gramadskae abâdnanne «Fond ìmâ L’va Sapegì».

Gerasimov, Valerij and Larisa Dovnar. 2008. Nasledie belorusskoj èmigracii v sovremennoj pečati Belarusi i zarubež'â. Knygotyra 50: 158-187.

Kascûk, Mihail. 2000. Bal'šavìckaâ sìstèma ǔlady na Belarusì. Mensk: VP «Èkaperspektyva».

Kìpel’, Vitaǔt and Zora Kìpel’. 2006. Belaruskì druk na Zahadze: bìblìâgrafìâ. Ed. Ûras’ Garbìnski and Lâvon Ûrèvìč. New York–Warszawa: Belarusian Institute of Arts and Sciences.

Lastoǔskì, Alâksej. 2022. Perakadzìravanne nacyì: gìstaryčnaâ palìtyka ǔ Belarusì paslâ 2020 goda. In Historical_Webinar. April 28 2022. https://www.youtube.com/watch?v=-AYFKWzXadQ&list=PLz00UOAjXIvpUn M1Yc5FX2p7SwBy4y4dS. Accessed 1 March, 2024.

Lastoǔskì, Vaclaǔ. 1910. Karotkaâ gistoryâ Belarusi. Vìl'nâ: Drukarnâ Marcìna Kuhty. Facsimile republication: Mìnsk, 1992, 1993.

Lastoǔskì, Vaclaǔ. 1926. Gìstoryâ belaruskaj (kryǔskaj) knìgì: Sproba paâsnìcel'naj knìgapìsì ad kanca X da pačatku XIX stagoddzâ. Koǔna. Facsimile republication: Mìnsk, 2012.

Lastoǔskì, Vaclaǔ. 1997. Vybranyâ tvory. Mìnsk: Belaruskì knìgazbor.

Lesìk, Âzèp. 1921. Lìtva – Belarus’: gìstaryčnyâ vyvedy. Škola i kul’tura Sovetskoi Belorussii 2: 12-22.

(Ne)rasstralânyâ. 2022. Białystok: Kamunikat.org.

Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława. 2020. Definowanie i profilowanie pojęć w (etno)lingwistyce. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Pan’koǔ, Mìkola. 2001. Hronìka belaruskaga žyc'câ na čužyne (1945-1984). Minsk: Bìblìâtèka časopìsu «Belaruskì Gìstaryčny Aglâd».

Rasstralânaâ lìtaratura. Tvory belaruskìh pìs'mennìkau, zagublenyh karnymì organamì bal'šavìckai ulady. 2008. Mìnsk: Knìgazbor.

Rèabìlìtacyâ: Zbornìk dakumentaǔ ì narmatyǔnyh aktaǔ pa rèabìlìtacyì ahvâraǔ palìtyčnyh rèprèsìâǔ 1920-1980-h gadoǔ u Belarusì. 2001. Uklad. Aleg Dzârnovìč. Mensk: Athenaeum.

Rolâ belaruskaj dyâspary u zahavan’nì ì raz’vìc’cì belaruskaj kul’tury. 2004. In Matèryâly Mìžnarodnaj kanferèncyi, London, 29-30 verasnâ 2001 g. Uklad. Ìvan Ìvanoǔ and Ìvan Labacèvìč. Mìnsk: BelFrans.

Rudenka, Alena. 2024. Ètnolingvističeskie issledovaniâ koncepta rodina v svete belarusskih dannyh. In Languages and Cultures in Time and Space, 11, Novi Sad: University of Novi Sad (in press).

Sazonaǔ, Vìktar, Ânka Tracâk, and Alâksandr Kraǔcèvìč. 2001. Belaruskìâ svâdomasc’, mova, gìstoryâ na zlome stèrèatypaǔ. Szczecin: Centrum Skoleniowe Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej; Gramadskae abâdnanne «Fond ìmâ L’va Sapegì».

Sidarèvič, Anatol’. 2008. Âny lûbìlì Belarus’. In Rasstralânaâ lìtaratura. Tvory belaruskìh pìs'mennìkau, zagublenyh karnymì organamì bal'šavìckai ulady. 5-16. Mìnsk: Knìgazbor.

Waszczyńska, Katarzyna. 2022. Ad klasìčnaga (V. Lastoǔskì) da sučasnaga (partal Sojkì) napaǔnennâ panâccâ ajčyna – radzìma – Belarus’. Rèfleksìâ ètnolaga. Daklad na X Mìžnarodnym kangrèse dasledčykaǔ Belarusì, Kowno. 23-25.10.2022.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2024.36.255
Data publikacji: 2024-08-09 22:16:31
Data złożenia artykułu: 2023-11-26 16:55:49


Statystyki


Widoczność abstraktów - 363
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 92

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Alena Rudenka

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.