Dualizm sacrum-profanum w poetyckiej opowieści Skírnismál i litewskich pieśniach weselnych

Giedrė Buivytė

Streszczenie w języku polskim


Poetyka indoeuropejska bada słownictwo wspólne dla różnych języków w ramach całej rodziny językowej. „Mniejsze” tradycje na obszarze indoeuropejskim mają także wspólne elementy mitologiczne. Mitologia porównawcza badająca rolę bogów odsłania następujące warstwy: „magiczną suwerenność (i niebiańskie zarządzanie wszechświatem), moce wojownicze (i zarządzanie niższymi warstwami atmosfery) oraz pełną pokoju płodność (i zarządzanie ziemią, podziemiem i morzem)” (Dumezil 1988: 121). Najistotniejszy aspekt archaicznego obrazu świata przejawia się w sposób następujący: „Życie odbywa się na dwóch płaszczyznach – jest ludzką egzystencją, a jednocześnie ma udział w życiu transludzkim, życiu Kosmosu i bogów” (Eliade 1961: 167). Niniejszy artykuł dotyczy transformacji motywu niebiańskiego ślubu, przejścia od sacrum do profanum z odniesieniem do poetyckiej opowieści Skírnismál i litewskich pieśni ludowych. Przeprowadzono: (1) analizę realizacji motywu mitologicznego w ww. opowieści; (2) odszyfrowanie formuł mitycznych wprzęgniętych w kontekst tej opowieści. W pieśniach ludowych panna młoda i pan młody naśladują czynności swoich niebiańskich pierwowzorów. Motyw trzęsącej się ziemi oddany jest formułami Jörð bifask i žemuže dreba ‘ziemia się trzęsie’, obecnymi w obu tradycjach, i łączy się z metaforycznym „drżeniem panny młodej” w prototypowym mitemie, przywoływanym w celu wyrażenia jej niechęci wyjścia mąż.


Słowa kluczowe


formuła mityczna; obraz prototypowy; transformacja roli; implicytne odniesienie mityczne; myślenie poetyckie

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Beresnevičius, Gintaras, 2000, Lithuanian Mythology, In Lithuanian Philosophy: Persons and Ideas (Cultural Heritage and Contemporary Change Series IVA, Eastern and Central Europe, Vol. 17.), Washington: The Council for Research in Values and Philosophy, p. 31–42.

Blackwell I. A., 1906, Translation of the Younger Edda, Norroena Society.

Bremond Claude et al, 1995, Thematics: New Approaches, New York: SUNY Press.

Ellis Davidson, Hilda Roderick, 1965, Gods and Myths of Northern Europe, London: Penguin Books.

Ellis Davidson, Hilda Roderick, 1999, Roles of the Northern Goddess, New York: Routledge.

Dronke Ursula, 1962, Art and tradition in Skírnismál, in Davis, Norman and Wrenn, C.L. (eds.), English and Medieval studies presented to J. R. R. Tolkien, London: Allen Unwin.

Dronke Ursula, 1997, The Poetic Edda. Volume Two. Mythological Poems, Clarendon Press.

Dumezil Georges, 1988, Mitra-Varuna. An Essay on Two Indo-European Representations of Sovereignity, New York: Zone Books.

Eliade Mircea, 1959, The Sacred and the Profane, New York: A Harvest Book.

Greimas Algirdas Julius, 1990, Tautos atminties beieškant, Vilnius: Mokslas.

Harris Joseph, 2002, Cursing with the Thistle: ‘Skírnismál’ 31, 6–8, and OE Metrical Charm 9, 16–17, In Acker Paul, Larrington Carolyne (eds.), The Poetic Edda – Essays on Old Norse Mythology, New York: Rotledge. p. 79–93.

Jung Carl Gustav, 1968, Man and His Symbols, USA: Random House Inc.

Juška Antanas, 1955, Lietuviškos svotbines dainos, Vilnius: Valstybine grožines literaturos leidykla.

Kieckhefer Richard, 2000, Magic in the Middle Ages, Cambridge University Press.

Laurinkiene Nijole, 1990, Mito atšvaitai lietuviu kalendorinese dainose, Vilnius: Vaga.

Lietuviu liaudies dainynas: Darbo dainos, 1997, Vol. 2, XX, Vilnius: LLTI.

Lietuviu liaudies dainynas: Vestuvines dainos, 1983, Vol. 1, Vilnius: Vaga.

Lietuviu liaudies dainynas: Vestuvines dainos, 1989, Vol. 3, Vilnius: Vaga.

Lévi-Strauss Claude, 1955, The Structural Study of Myth, In The Journal of American Folklore, Vol. 68, No. 270, Oct.-Dec., p. 428–444.

Lindow John, 2002, Norse Mythology: A Guide to Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs, Oxford University Press.

Meletinsky Eleazar, 2002, The Poetics of Myth, New York: Routledge.

Murdoch Brian, Read Malcolm (eds.), 2004, Early Germanic Literature and Culture, New York: Camden House.

Propp Vladimir, 1968, Morphology of the Folk Tale, Austin: University of Texas Press.

Razauskas Dainius, 2011, Iš baltu mitinio vaizdyno juodraščiu: Aušrine (ir Vakarine), In Liaudies kultura, No. 211/6 (141), p. 17–26.

Reza Liudvikas, 1958, Lietuviu liaudies dainos, Vilnius : Valstybine grožines literaturos leidykla.

Sliužinskas Rimantas, 2006, Lietuviu ir lenku liaudies dainu sąsajos, Klaipeda: Klaipedos universiteto leidykla.

Talbot Annelise, 1982, The Withdrawal of the Fertility God, In Folklore, Vol. 93, p. 31–46.

Vico Giambattista, 1948, The New Science, New York: Cornell University Press.

Watkins Calvert, 1995, How to Kill a Dragon: Aspects of Indo-European Poetics, New York: Oxford University Press.

West Martin Litchfield, 2007, Indo-European Poetry and Myth, New York: Oxford University Press.

Veselvovsky Aleksandr, 1989, Istoricheskaya poetika, Moskva: Vyshaya shkola.

Ukrainski narodni pisni, 1972, Kyiv: Muzichna Ukraina.

Internet Sources

Beowulf (in Old English) at http://www.heorot.dk/beowulf-rede-text.html [accessed on 29/12/2015].

Beowulf (Translation by Gummere, Francis Barton) at http://www.brian-t-murphy.com/ Beowulf.htm [accessed on June 29/12/2015].

Poetic Edda (in Old Icelandic) at http://northvegr.org/old20icelandic20old20english20texts/the20poetic20edda20in20old20icelandic/index.html [accessed on 19/04/2015].

Poetic Edda (Translation by Bellows, Henry Adams) at http://www.sacred-texts.com/ neu/poe/ [accessed on 20/04/2015].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2016.28.257
Data publikacji: 2016-09-22 09:59:07
Data złożenia artykułu: 2016-01-19 08:12:41


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1624
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 559

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2016 Giedrė Buivytė

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.