Dualizm sacrum-profanum w poetyckiej opowieści Skírnismál i litewskich pieśniach weselnych
Streszczenie w języku polskim
Poetyka indoeuropejska bada słownictwo wspólne dla różnych języków w ramach całej rodziny językowej. „Mniejsze” tradycje na obszarze indoeuropejskim mają także wspólne elementy mitologiczne. Mitologia porównawcza badająca rolę bogów odsłania następujące warstwy: „magiczną suwerenność (i niebiańskie zarządzanie wszechświatem), moce wojownicze (i zarządzanie niższymi warstwami atmosfery) oraz pełną pokoju płodność (i zarządzanie ziemią, podziemiem i morzem)” (Dumezil 1988: 121). Najistotniejszy aspekt archaicznego obrazu świata przejawia się w sposób następujący: „Życie odbywa się na dwóch płaszczyznach – jest ludzką egzystencją, a jednocześnie ma udział w życiu transludzkim, życiu Kosmosu i bogów” (Eliade 1961: 167). Niniejszy artykuł dotyczy transformacji motywu niebiańskiego ślubu, przejścia od sacrum do profanum z odniesieniem do poetyckiej opowieści Skírnismál i litewskich pieśni ludowych. Przeprowadzono: (1) analizę realizacji motywu mitologicznego w ww. opowieści; (2) odszyfrowanie formuł mitycznych wprzęgniętych w kontekst tej opowieści. W pieśniach ludowych panna młoda i pan młody naśladują czynności swoich niebiańskich pierwowzorów. Motyw trzęsącej się ziemi oddany jest formułami Jörð bifask i žemuže dreba ‘ziemia się trzęsie’, obecnymi w obu tradycjach, i łączy się z metaforycznym „drżeniem panny młodej” w prototypowym mitemie, przywoływanym w celu wyrażenia jej niechęci wyjścia mąż.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Beresnevičius, Gintaras, 2000, Lithuanian Mythology, In Lithuanian Philosophy: Persons and Ideas (Cultural Heritage and Contemporary Change Series IVA, Eastern and Central Europe, Vol. 17.), Washington: The Council for Research in Values and Philosophy, p. 31–42.
Blackwell I. A., 1906, Translation of the Younger Edda, Norroena Society.
Bremond Claude et al, 1995, Thematics: New Approaches, New York: SUNY Press.
Ellis Davidson, Hilda Roderick, 1965, Gods and Myths of Northern Europe, London: Penguin Books.
Ellis Davidson, Hilda Roderick, 1999, Roles of the Northern Goddess, New York: Routledge.
Dronke Ursula, 1962, Art and tradition in Skírnismál, in Davis, Norman and Wrenn, C.L. (eds.), English and Medieval studies presented to J. R. R. Tolkien, London: Allen Unwin.
Dronke Ursula, 1997, The Poetic Edda. Volume Two. Mythological Poems, Clarendon Press.
Dumezil Georges, 1988, Mitra-Varuna. An Essay on Two Indo-European Representations of Sovereignity, New York: Zone Books.
Eliade Mircea, 1959, The Sacred and the Profane, New York: A Harvest Book.
Greimas Algirdas Julius, 1990, Tautos atminties beieškant, Vilnius: Mokslas.
Harris Joseph, 2002, Cursing with the Thistle: ‘Skírnismál’ 31, 6–8, and OE Metrical Charm 9, 16–17, In Acker Paul, Larrington Carolyne (eds.), The Poetic Edda – Essays on Old Norse Mythology, New York: Rotledge. p. 79–93.
Jung Carl Gustav, 1968, Man and His Symbols, USA: Random House Inc.
Juška Antanas, 1955, Lietuviškos svotbines dainos, Vilnius: Valstybine grožines literaturos leidykla.
Kieckhefer Richard, 2000, Magic in the Middle Ages, Cambridge University Press.
Laurinkiene Nijole, 1990, Mito atšvaitai lietuviu kalendorinese dainose, Vilnius: Vaga.
Lietuviu liaudies dainynas: Darbo dainos, 1997, Vol. 2, XX, Vilnius: LLTI.
Lietuviu liaudies dainynas: Vestuvines dainos, 1983, Vol. 1, Vilnius: Vaga.
Lietuviu liaudies dainynas: Vestuvines dainos, 1989, Vol. 3, Vilnius: Vaga.
Lévi-Strauss Claude, 1955, The Structural Study of Myth, In The Journal of American Folklore, Vol. 68, No. 270, Oct.-Dec., p. 428–444.
Lindow John, 2002, Norse Mythology: A Guide to Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs, Oxford University Press.
Meletinsky Eleazar, 2002, The Poetics of Myth, New York: Routledge.
Murdoch Brian, Read Malcolm (eds.), 2004, Early Germanic Literature and Culture, New York: Camden House.
Propp Vladimir, 1968, Morphology of the Folk Tale, Austin: University of Texas Press.
Razauskas Dainius, 2011, Iš baltu mitinio vaizdyno juodraščiu: Aušrine (ir Vakarine), In Liaudies kultura, No. 211/6 (141), p. 17–26.
Reza Liudvikas, 1958, Lietuviu liaudies dainos, Vilnius : Valstybine grožines literaturos leidykla.
Sliužinskas Rimantas, 2006, Lietuviu ir lenku liaudies dainu sąsajos, Klaipeda: Klaipedos universiteto leidykla.
Talbot Annelise, 1982, The Withdrawal of the Fertility God, In Folklore, Vol. 93, p. 31–46.
Vico Giambattista, 1948, The New Science, New York: Cornell University Press.
Watkins Calvert, 1995, How to Kill a Dragon: Aspects of Indo-European Poetics, New York: Oxford University Press.
West Martin Litchfield, 2007, Indo-European Poetry and Myth, New York: Oxford University Press.
Veselvovsky Aleksandr, 1989, Istoricheskaya poetika, Moskva: Vyshaya shkola.
Ukrainski narodni pisni, 1972, Kyiv: Muzichna Ukraina.
Internet Sources
Beowulf (in Old English) at http://www.heorot.dk/beowulf-rede-text.html [accessed on 29/12/2015].
Beowulf (Translation by Gummere, Francis Barton) at http://www.brian-t-murphy.com/ Beowulf.htm [accessed on June 29/12/2015].
Poetic Edda (in Old Icelandic) at http://northvegr.org/old20icelandic20old20english20texts/the20poetic20edda20in20old20icelandic/index.html [accessed on 19/04/2015].
Poetic Edda (Translation by Bellows, Henry Adams) at http://www.sacred-texts.com/ neu/poe/ [accessed on 20/04/2015].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2016.28.257
Data publikacji: 2016-09-22 09:59:07
Data złożenia artykułu: 2016-01-19 08:12:41
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2016 Giedrė Buivytė
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.