Co o „gramatyce przemocy” mówi nam duńska etnoskładnia i kontrowersja między Wierzbicką a Pinkerem

Carsten Levisen

Streszczenie w języku polskim


Artykuł dotyczy semantyki i etnoskładni duńskiego słowa vold ‘przemoc’, kluczowego dla duńskiej kultury. Biorąc pod uwagę (i) podobieństwa i różnice między słowami oznaczającymi ‘przemoc’ w różnych społecznościach etnolingwistycznych oraz (ii) kluczową rolę etnoskładni w opisie takich konceptów, jak angielskie VIOLENCE, duńskie VOLD itd., artykuł otwiera nową perspektywę badań nad konceptami wyrażającymi negatywne zjawiska społeczne i związanymi z nimi pozytywnymi systemami wartości. W artykule bada się etnoskładnię, składnię „pojęciową” duńskiego vold, zawartą w strukturze morfologicznej złożeń takich jak hustruvold ‘vold (w stosunku do) żony’ czy politivold ‘vold policyjna’. Analiza nowszych tworów, np. forældrevold ‘vold rodzicielska’, pokazuje, iż duńska etnoskładnia zawiera w sobie obraz świata, w którym tradycyjne autorytety, takie jak mężczyźni, policja, czy rodzice, postrzegani są jako agresorzy, natomiast kobiety, obywatele i dzieci kodowane są jako ofiary przemocy (w sensie vold).


Słowa kluczowe


etnoskładnia; violence; vold ‘przemoc’; konstrukty społeczne; skrypty kulturowe; duński; angielski; semantyka Naturalnego Metajęzyka Semantycznego

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Bartmiński, Jerzy. 2009. Aspect of Cognitive Ethnolinguistics. London and Oakville, CT: Equinox.

Burridge, Kate. 2002. Changes in Pennsylvania German grammar as enactments of Anabaptist worldview. In Nicholas J. Enfield (ed.) Ethnosyntax: Explorations in Grammar and Culture. 207–230. Oxford: Oxford University Press.

Crowley, Terry. 2003. A New Bislama Dictionary. Suva: Institute of Pacific Studies.

Daun, Åke. 1996. Swedish Mentality. University Park, PA: The Pennsylvania State University Press.

DDO. Den Danske Ordbog. Hustruvold. http://ordnet.dk/ddo/ordbog?query=hustruvold

Enfield, Nicholas J. (ed.) 2002a. Ethnosyntax: Explorations in Grammar and Culture. Oxford: Oxford University Press.

Enfield, Nicholas J. 2002b. Ethnosyntax: Introduction. In Nicholas J. Enfield (ed.) Ethnosyntax: Explorations in Grammar and Culture. 3–30. Oxford: Oxford University Press.

Ferguson, Brian. 2013. Pinker’s list: Exaggerating prehistoric war mortality. In Douglas P. Fry (ed.) War, Peace, and Human Nature: The Convergence of Evolutionary and Cultural Views. 112–131. Oxford: Oxford University Press.

Gladkova, Anna. 2014. Ethnosyntax. In Farzad Sharifian (ed.) The Routledge Handbook of Language and Culture. 33–50. London: Routledge.

Goddard, Cliff. 2002. Ethnosyntax, ethnopragmatics, sign-functions, and culture. In Nicholas J. Enfield (ed.) Ethnosyntax: Explorations in Grammar and Culture. 52–73. Oxford: Oxford University Press.

Goddard, Cliff. 2010. The natural semantic metalanguage approach. In B. Heine and H. Narrog (eds.) The Oxford Handbook of Linguistic Analysis. 459–484. Oxford: Oxford University Press.

Goddard, Cliff. 2018. Ten Lectures in NSM Semantics: Exploring Language, Thought and Culture Using Simple Translatable Words. Amsterdam: Brill.

Goddard, Cliff and Anna Wierzbicka. 2014. Words and Meanings: Lexical Semantics across Domains, Languages and Cultures. Oxford: Oxford University Press.

Haspelmath, Martin and Andrea D. Sims. 2010. Understanding Morphology. London: Routledge.

Klein, Renate (ed.). 2013. Framing Sexual and Domestic Violence through Language. New York: Palgrave Macmillan.

Kulick, Don. 2016. Rape in Gapun: talk, violence and innovation in a Papua New Guinea village. Lecture, Aarhus University, 16 Nov. 2016.

Lampert, Michael. 2012. Discipline and Debate: The Language of Violence in a Tibetan Buddhist Monastery. Berkeley: University of California Press.

Levisen, Carsten. 2012. Cultural Semantics and Social Cognition: A Case Study on the Danish Universe of Meaning. Berlin: De Gruyter Mouton.

Levisen, Carsten. 2016. Postcolonial lexicography: Defining creole emotion words with the Natural Semantic Metalanguage. Cahiers de Lexicologie 2: 35–60.

Levisen, Carsten. 2017. The semantics of “violence”: Ethnoembodiment and postcolonial cognition. Conference abstract, The 6th conference of the Scandinavian Association for Language and Cognition, Lund University, Sweden, May 2017.

Levisen, Carsten. 2018. Anglocentrism in linguistics and cognitive sciences. Language Sciences, special issue ed. by S. Borchmann, C. Levisen and B. Schneider. https://doi.org/10.1016/j.langsci.2018.05.010

Levisen, Carsten. in progress. Postcolonial Semantics: Meaning and Metalanguage in a Multipolar World. Berlin: De Gruyter Mouton.

Levisen, Carsten and Sophia Waters (eds.). 2017a. Cultural Keywords in Discourse. Amsterdam/Philadephia: John Benjamins.

Levisen, Carsten and Sophia Waters. 2017b. How words do things with people. In Carsten Levisen and Sophia Waters (eds). Cultural Keywords in Discourse. 1–24. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.

Levisen, Carsten and Melissa Reshma Jogie. 2015. The Trinidadian “Theory of Mind”: Personhood and postcolonial semantics. International Journal of Language and Culture 2(2): 169–193.

Levisen, Carsten, Eeva Sippola, and Karime Aragón. 2016. Colour and visuality in Iberoromance creoles: Towards a postcolonial semantic interpretation. In Mari Uusküla, Gelda Paulsen, and Jonathan Brindle (eds.) Colour Language and Colour Categorization. 270–301. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing.

Peeters, Bert (ed.) 2015. Language and Cultural Values: Adventures in Applied Ethnolinguistics. Special issue of International Journal of Language and Culture 2(2).

Pinker, Steven. 2011. The Better Angles of our Nature: Why Violence has Declined. New York: Viking Books.

Silva, Daniel N. (ed.) 2017. Language and Violence: Pragmatic Perspectives. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.

Szubert, Andrzej. 2015. Nomina instrumenti blandt komposita i dansk og deres polske ækvivalenter. Folia Scandinavica Posnaniensia 35–47.

Wierzbicka, Anna. 1979. Ethno-syntax and the philosophy of grammar. Studies in Language 3(3): 313–383.

Wierzbicka, Anna. 2013. Imprisoned in English: The Hazards of English as the Default Language. Oxford: Oxford University Press.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2018.30.145
Data publikacji: 2018-08-17 07:51:34
Data złożenia artykułu: 2018-01-26 08:30:42


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1373
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 803

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2018 Carsten Levisen

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.