Hide
Show all
Email this article 
Photographs and the “Familiarity Effect” (Places). About one Touring Sketch by Eliza Orzeszkowa
Abstract
The purpose of this article is to determine the influence of photographic practice on the construction of space that occurs in Eliza Orzeszkowa’s sketch entitled Niemen. Zdjęcia migawkowe. The main methodological premise is to apply to the analysis and interpretation of the literary text the findings that the history of 19th-century photography has made. It distinguished the basic functions of this medium, which, in a suitably modified version, are also present in Orzeszkowa’s text. The article thus analyzes what consists in: (1) archiving, (2) organizing, (3) modernizing knowledge and informing, and (4) illustrating. These functions actively shape the meanings of Orzeszkowa’s work, and when summed up, lead to the so-called homely effect. It consists in a three-level harmony between the subject and the place, which creates resonance in the area of cultural, intellectual and biographical experience.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Bałucki, Michał. (1888). Album kandydatek do stanu małżeńskiego. Z notat starego kawalera. W: Pisma Michała Bałuckiego. T. 11. Warszawa: Wydawnictwo S. Lewentala.
Bałucki, Michał. (1956). Fotografie mężów. W: Michał Bałucki, Pisma wybrane. T. 9. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Berger, John. (1999). O patrzeniu. Warszawa: Fundacja ALETHEIA.
Borkowska, Grażyna. (2003). Orzeszkowa – szkic do biografii duchowej. W: Jakub Malik, Ewa Paczoska (red.), Prus i inni: prace ofiarowane profesorowi Stanisławowi Ficie (s. 349–364). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Bujnicki, Tadeusz. (2010). Inny Niemen Orzeszkowej – „zdjęcie” nie tylko „migawkowe”. W: Iwona Wiśniewska, Beata Obsulewicz (red.), Małe prozy Orzeszkowej i Konopnickiej (s. 177–188). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Gliński, Kazimierz. (1892). Z Zakutego Grodu. Szkice fotograficzne. Warszawa: Nakładem redakcji „Głosu”.
Gloger, Zygmunt. (1903). Dolinami rzek. Opisy podróży wzdłuż Niemna, Wisły, Bugu i Biebrzy. Warszawa: Nakład Ferdynanda Hösicka.
Jaworski, Stanisław. (2014). Maski, słowa, gesty. Tarnów: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie.
Lüthi, Max. (1986). The European Folktale. Form and Nature. Bloomington: Indiana University Press.
Ławski, Jarosław. (2019). Tajemnica „przedmowy” Orzeszkowej do Dolinami rzek Zygmunta Glogera. W: Jarosław Ławski, Swietłana Musijenko (red.), Eliza Orzeszkowa: pamięć kultury. Studia i głosy (s. 311–327). Grodno, Białystok: Wydawnictwo Temida 2.
Karłowicz, Jan, Kryński, Adam, Niedźwiedzki, Władysław (red.). (1900). Słownik języka polskiego. T. 2. Warszawa: K. Król, W. Niedźwiedzki.
Karłowicz, Jan, Kryński, Adam, Niedźwiedzki, Władysław (red.). (1919). Słownik języka polskiego. T. 7. Warszawa: K. Król, W. Niedźwiedzki.
Kołakowski, Leszek. (2005). Obecność mitu. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Kopania, Izabela. (2016). Materiały ikonograficzne i kształtowanie narracji na temat kultury polskiej u progu XX wieku. Przypadek Zygmunta Glogera. W: Jan Leończuk, Jarosław Ławski, Łukasz Zabielski (red.), Zygmunt Gloger: pisarz, myśliciel, uczony. Studia (s. 107–129). Białystok: Katedra Badań Filologicznych „Wschód-Zachód”.
Kreft, Magdalena. (2019). Śmierć białych motyli. Eliza Orzeszkowa: biografia, wyobraźnia, idee. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Kreiner, Jerzy M. (2000). Polskie obserwacje zaćmień Słońca. Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności, 2, s. 75–90.
Miller, Joseph, Hillis. (1992). Illustration. London: Reaktion Books.
Miron (Michaux Aleksander). (1870). Fotografie brukowe. Kalendarz Rodzinny.
Ochorowicz, Julian. (1898). Bezwiedne tradycje ludzkości. Studium z psychologii historii. Warszawa: Druk K. Kowalewskiego.
Okulicz-Kozaryn, Małgorzata. (2011). Ludzie i motyle w „Nad Niemnem”. Imponderabilia Elizy Orzeszkowej. Wiek XIX, IV, s. 71–82.
Olkusz, Wiesław. (1987). Polska recepcja „Tysiąca i jednej nocy” w dobie pozytywizmu. Pamiętnik Literacki, 4, s. 199–230.
Orzeszkowa, Eliza. (1887). Ostatnie echa. List Elizy Orzeszkowej. Kurier Warszawski, 231, s. 4.
Orzeszkowa, Eliza. (1921). Nowele i szkice. Warszawa: Gebethner i Wolff.
Orzeszkowa, Eliza. (1952a). Ludzie i kwiaty nad Niemnem. W: Eliza Orzeszkowa, Pisma zebrane. T. 52 (s. 231–345). Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza”.
Orzeszkowa, Eliza. (1952b). Niemen. Zdjęcie (sic!) migawkowe. W: Orzeszkowa Eliza, Pisma zebrane. T. 52 (s. 381–400). Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza”.
Szaniawski, Klemens. (1895). Fotografie wioskowe. Warszawa: Nakładem rodziny.
Znad Wilii i Niemna. Pamięci Adama Mickiewicza i Tomasza Zana w 50 rocznicę ich zgonu. (1906). Wilno: Księgarnia W. Makowskiego.
Pekaniec, Anna. (2013). Czy w tej autobiografii jest kobieta? Kobieca literatura dokumentu osobistego od początku XIX wieku do wybuchu II wojny światowej. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Rouillé, André. (2007). Fotografia: między dokumentem a sztuką współczesną. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Thomas, Alan. (2019). The Expanding Eye. Photography and the Nineteenth-Century Mind. New York: Boca Raton, FL: Routledge.
Wiśniewska, Iwona. (2014). Kalendarium życia i twórczości Elizy Orzeszkowej. T. 1, 1841–1896. Warszawa: Fundacja Akademia Humanistyczna.
Zalewski, Cezary. (2012). Spojrzenie fotograficzne w literaturze XIX wieku. Pobrano z: http://sensualnosc.ibl.waw.pl/ (dostęp: 27.10.2023).
Żdżarski, Wacław. (1974). Historia fotografii warszawskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Yi-Fu, Tuan. (1987). Przestrzeń i miejsce. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2023.41.2.57-76
Date of publication: 2023-12-19 14:19:53
Date of submission: 2023-10-06 14:35:58
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2023 Cezary Mateusz Zalewski
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.