Wyślij tekst przez e-mail 
Interpretacja w służbie doktryny. Oryginalizm konstytucyjny w Stanach Zjednoczonych
Streszczenie w języku polskim
Problem prawidłowej interpretacji Konstytucji Stanów Zjednoczonych ma charakter węzłowy i dotyka płaszczyzny filozoficznej, prawnej i politycznej, odnosi się bowiem do zagadnień uniwersalnych, związanych ze studiami nad państwem i prawem. Dla doktryn polityczno-prawnych interesujący jest zwłaszcza ideologiczny (polityczny) aspekt egzegezy ustawy zasadniczej, ponieważ interpretacja z konieczności wiąże się z wyborami dotyczącymi aksjologii. W tym stanie rzeczy szczególnie godny uwagi wydaje się być oryginalizm jako teoria specyficzna dla jurysprudencji amerykańskiej. Odwołuje się on do ścisłej interpretacji Konstytucji. Zakłada, że historyczne rozumienie przepisów lub wąsko pojmowane intencje prawodawcy ustalone w chwili uchwalania relewantnych przepisów wiążą sędziego orzekającego współcześnie. W założeniu pozwala to na neutralną i odideologizowaną egzegezę Konstytucji. Oryginalizm jest też mocnym głosem w sporze o wartość prawa i opowiada się za separacją prawa i polityki. Samo powstrzymywanie się od dynamicznej i kreacyjnej interpretacji ustawy zasadniczej jednak może być – i często jest – niewolne od implikacji politycznych. Decyzja o utrzymaniu dawno ustalonej interpretacji petryfikuje ustrój oraz konstytucyjny katalog praw i wolności, a idea „wierności Konstytucji” wyznacza kierunek aktywności politycznej pozostałych organów i oddziałuje na wyobraźnię polityczną opinii publicznej. Oryginalistyczna interpretacja Konstytucji prowadzi m.in. do obrony prawa do posiadania broni, wolnego rynku i federalizmu oraz do sprzeciwu wobec programów pozytywnej dyskryminacji, powszechnego obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego czy prawa do aborcji. Hołdując tradycyjnemu rozumieniu przepisów, z konieczności wspiera normy i wartości, które wobec przemian społecznych uchodzą dziś za konserwatywne. Stąd też stosowany współcześnie oryginalizm przyjmuje postać aktywizmu sędziowskiego i przypomina doktrynę polityczno-prawną, choć ze względu na swój formalny charakter (broni ustalonego ładu niezależnie od jego treści) doktryną sensu stricto nie jest.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
LITERATURA
Ackerman B., The Decline and Fall of the American Republic, Cambridge–London 2010.
Ackerman B., The Living Constitution, “Harvard Law Review” 2007, vol. 120(7).
Balkin J.M., Living Originalism, Cambridge–London 2011.
Balkin J.M., Original Meaning and Constitutional Redemption, “Constitutional Commentary” 2007, vol. 24.
Balkin J.M., Why are Americans originalist?, [w:] Law, Society and Community: Socio-Legal Essays in Honour of Roger Cotterrell, eds. R. Nobles, D. Schiff, London 2014.
Barak A., A Judge on Judging: The Role of a Supreme Court in a Democracy, “Harvard Law Review” 2002, vol. 116.
Barczentewicz M., Oryginalizm jako koncepcja wykładni konstytucji, [w:] Konwergencja czy dywergencja kultur i systemów prawnych?, red. O. Nawrot, Warszawa 2012.
Barnett R.E., Restoring the Lost Constitution, Not the Constitution in Exile, “Fordham Law Review” 2006, vol. 75.
Barnett R.E., Restoring the Lost Constitution: The Presumption of Liberty, Princeton 2013.
Barnett R.E., Scalia’s Infidelity: A Critique of “Faint-Hearted” Originalism, “University of Cincinnati Law Review” 2006, vol. 75.
Benett R.W., Are We All Living Constitutionalists Now?, [w:] R.W. Bennett, L.B. Solum, Constitutional Originalism: A Debate, Ithaca 2011.
Benett R.W., Originalism and the Living American Constitution Originalism and the Living American Constitution, [w:] R.W. Bennett, L.B. Solum, Constitutional Originalism: A Debate, Ithaca 2011.
Berger R., Government by Judiciary: The Transformation of the Fourteenth Amendment, Indianapolis 2015.
Berman M.N., Originalism is Bunk, “New York University Law Review” 2009, vol. 84(1).
Bickel A.M., The Least Dangerous Branch: The Supreme Court at the Bar of Politics, New Heaven – London 1986.
Black C.L., The People and the Court: Judicial Review in a Democracy, Westport 1977.
Bobbit P., Constitutional Interpretation, [w:] The Oxford Companion to the Supreme Court of the United States, eds. K.L. Hall, J.W. Ely Jr., J.B. Grossman, Oxford – New York 2005.
Bobbit P., Constitutional Law and Interpretation, [w:] A Companion to Philosophy of Law and Legal Theory, ed. D. Patterson, Malden–Oxford–Chichester 2010.
Bork R.H., Introduction, [w:] A Country I Do Not Recognize: The Legal Assault on American Values, ed. R.H. Bork, Stanford 2005.
Bork R.H., Neutral Principles and Some First Amendment Problems, “Indiana Law Journal” 1971, vol. 47.
Bork R.H., Slouching Towards Gomorrah: Modern Liberalism and American Decline, New York 1996.
Bork R.H., The Case Against Political Judging, “National Law Review” 1989, vol. 41(8).
Brest P., The Misconceived Quest for the Original Understanding, “Boston University Law Review” 1980, vol. 60.
Brisbin Jr. R.A., The Conservatism of Antonin Scalia, “Political Science Quarterly” 1990, vol. 105(1), DOI: https://doi.org/10.2307/2151223.
Brzeziński B., Poglądy Sędziego Antonina Scalii na wykładnię prawa i ich odbiór w amerykańskiej doktrynie prawniczej, [w:] Przemiany doktrynalne i systemowe prawa publicznego. Studia dedykowane Prof. Wincentemu Bednarkowi, red. S. Pikulski, E. Pływaczewski, J. Dobkowski, Olsztyn 2002.
Brzeziński B., Współczesne amerykańskie teorie wykładni prawa, „Państwo i Prawo” 2006, z. 7.
Cross F.B., The Failed Promise of Originalism, Stanford 2013.
Dahl R., A Preface to Democratic Theory, Chicago–London 2006.
Dahl R., Decision-Making in a Democracy: The Supreme Court as a National Policy-Maker, “Journal of Public Law” 1957, vol. 6(3).
Dworkin R.M., A Matter of Principle, Cambridge–London 1985.
Dworkin R.M., Comment, [w:] A. Scalia, A Matter of Interpretation: Federal Courts and the Law, Princeton–Chichester 1997.
Dworkin R.M., Freedom’s Law: The Moral Reading of the American Constitution, Oxford 2005.
Easterbrook F.H., Judicial Discretion in Statutory Interpretation, “Oakland Law Review” 2004, vol. 57.
Eksridge Jr. W.N., Dynamic Statutory Interpretation, “University of Pennsylvania Law Review” 1987, vol. 135(6), DOI: https://doi.org/10.2307/3312014.
Ely J.H., Democracy and Distrust, Cambridge–London 1980.
Eule J.N., Judicial Review of Direct Democracy, “The Yale Law Review” 1993, vol. 91(4).
Freeman S., Constitutional Democracy and the Legitimacy of Judicial Review, “Law and Philosophy” 1990–1993, vol. 9(4).
Friedman B., The Birth of an Academic Obsession: The History of the Countermajoritarian Difficulty, Part Five, “Yale Law Review” 2002, vol. 112.
Friedman B., The History of the Countermajoritarian Difficulty, Part One: The Road to Judicial Supremacy, “New York Law Review” 1998, vol. 73(2).
Friedman B., The Politics of Judicial Review, “Texas Law Review” 2005, vol. 84(2).
Garlicki L., Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych. Konstytucja – polityka – prawa obywatelskie, Wrocław 1982.
Gizbert-Studnicki T., Oryginalizm i Living Constitutionalism a koncepcja państwa prawnego, [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, red. P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Warszawa 2012.
Goldford D.J., The American Constitution and the Debate over Originalism, New York 2005.
Graber M.A., Clarence Thomas and the Perils of Amateur History, [w:] Introduction to Rehnquist Justice: Understanding the Court Dynamic, ed. E.M. Maltz, Lawrence 2003.
Graber M.A., Constitutional Law and American Politics, [w:] Law and Politics, eds. K.E. Whittington, R.D. Kelemen, G.A. Caldeira, New York 2008.
Graglia L.A., Constitutional Law without the Constitution: The Supreme Court’s Remaking of America, [w:] A Country I Do Not Recognize: The Legal Assault on American Values, ed. R.H. Bork, Stanford 2005.
Greene J., Selling Originalism, “Georgetown Law Journal” 2009, vol. 97.
Hamilton A., No. 78. A View of the Constitution of the Judicial Department in Relation to the Tenure of Good Behaviour, [w:] A. Hamilton, J. Jay, J. Madison, The Federalist, eds. G.W. Carey, J. McClellan, Indianapolis 2001.
Izdebski H., Doktryny polityczno-prawne. Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2017.
Kommers D.P., Finn J.E., Jacobsohn G.J., American Constitutional Law: Essays, Cases, and Comparative Notes, vol. 1: Governmental Powers and Democracy, Lanham 2010.
Korycka-Zirk M., Rządy prawa a idea konstytucjonalizmu w ramach wykładni konstytucji, [w:] Filozoficzne i teoretyczne zagadnienia demokratycznego państwa prawa, red. M. Andruszkiewicz, A. Breczko, S. Oliwniak, Białystok 2015.
Kramer L.D., The People Themselves: Popular Constitutionalism and Judicial Review, New York 2004.
Laidler P., Aktywizm polityczny trzeciej władzy na przykładzie Sądu Najwyższego USA, [w:] Instytucje prawa konstytucyjnego w perspektywie politologicznej, red. Z. Kiełmiński, J. Szymanek, Warszawa 2013.
Laidler P., Interpretacja Konstytucji USA przez Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych jako główna przyczyna ewolucji zasady podziału władzy, [w:] Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki. Reminiscencje w 220. rocznicę uchwalenia, red. J.A. Daszyńska, Łódź 2009.
Laidler P., Republikanie i demokraci wobec procesu judykalizacji amerykańskiej polityki. Analiza z perspektywy problemu legalizacji małżeństw osób tej samej płci, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” 2015, t. 15.
Laidler P., Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych Ameryki: od prawa do polityki, Kraków 2011.
Lemos M.H., The Politics of Statutory Interpretation, “Notre Dame Law Review” 2013, vol. 89(2).
Levin M.R., Men in Black: How the Supreme Court is Destroying America, New York 2005.
Lis-Staranowicz D., Legitymizacja sądowej kontroli prawa w Stanach Zjednoczonych Ameryki, Olsztyn 2012.
Machaj Ł., Wypowiedzi symboliczne w orzecznictwie Sądu Najwyższego USA, Wrocław 2011.
Małajny I., Reguła „kwestii politycznych” w orzecznictwie Sądu Najwyższego USA, [w:] Konstytucjonalizm a doktryny polityczno-prawne. Najnowsze kierunki badań, red. R.M. Małajny, Katowice 2008.
Małajny R.M., Amerykański prezydencjalizm, Warszawa 2012.
Małajny R.M., Doktryna podziału władzy „Ojców Konstytucji” USA, Katowice 1985.
Małajny R.M., Ustawodawcze oddziaływanie Kongresu na Sąd Najwyższy w USA, [w:] Idee, instytucje i praktyka ustrojowa Stanów Zjednoczonych Ameryki, red. P. Laidler, J. Szymanek, Kraków 2014.
Maroń G., Oryginalizm Antonina Scalii jako teoria wykładni prawa, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2010, nr 4, DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2010.04.02.
Matczak M., Summa iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa, Warszawa 2007.
McGinnis J.O., Rappaport M.B., Originalism and the Good Constitution, Cambridge–London 2013.
Meese III E., Putting the Federal Judiciary Back on the Constitutional Track, “Georgia State University Law Review” 1998, vol. 14.
Meese III E., Return to Constitutional Interpretation from Judicial Law-Making, “New York Law School Law Review” 1996, vol. 40.
Nagel R.F., Nationhood and Judicial Supremacy, [w:] That Eminent Tribunal: Judicial Supremacy and the Constitution, ed. C. Wolfe, Princeton–Oxford 2004.
Posner R.A., Bork and Beethoven, [w:] idem, Overcoming Law, Cambridge–London 1995.
Posner R.A., Statutory Interpretation: In the Classroom and in the Courtroom, “University of Chicago Law Review” 1983, vol. 50(2), DOI: https://doi.org/10.2307/1599510.
Posner R.A., The Rise and Fall of Judicial Self-Restraint, “California Law Review” 2012, vol. 100(3).
Post R., Siegel R., Originalism as a Political Practice: The Rights’ Living Constitution, “Fordham Law Review” 2006, vol. 75.
Powell H.J., The Original Understanding of Original Intent, “Harvard Law Review” 1985, vol. 98(5), DOI: https://doi.org/10.2307/1340880.
Pułło A., System konstytucyjny Stanów Zjednoczonych, Warszawa 1997.
Rawls J., Liberalizm polityczny, Warszawa 2012.
Reagan R., Speech by President Ronald Reagan at the Swearing in of Chief Justice William H. Rehnquist and Justice Antonin Scalia, [w:] Originalism: A Quarter-Century of Debate, ed. S.G. Calabresi, Washington 2007.
Redish M.H., Judicial Review and the “Political Question”, “Northwestern University Law Review” 1984, vol. 79.
Rehnquist W.H., The Notion of a Living Constitution, “Texas Law Review” 1976, vol. 54.
Rubin A.B., Judicial Review in the United States, “Louisiana Law Review” 1979, vol. 40(1).
Scalia A., Common-Law Courts in a Civil-Law System: The Role of United States Federal Courts in Interpreting the Constitution and Laws, [w:] idem, A Matter of Interpretation: Federal Courts and the Law, Princeton–Chichester 1997.
Scalia A., Originalism: The Lesser Evil, “University of Cincinnati Law Review” 1988, vol. 57.
Scalia A., Garner B.A., Reading Law: The Interpretation of Legal Texts, St. Paul 2012.
Segal J.A., Spaeth H., The Supreme Court and the Attitudinal Model Revisited, New York 2002.
Solum L.B., A Reader’s Guide to Semantic Originalism and a Reply to Professor Griffin, “Illinois Public Law Research Paper” 2009, no. 08-12, DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.1130665.
Solum L.B., District of Columbia v. Hellerand Originalism, “Northwestern University Law Review” 2009, vol. 103(2).
Solum L.B., Semantic Originalism, “Illinois Public Law and Legal Theory Research Papers Series” 2008, no. 07-24, DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.1120244.
Solum L.B., What is Originalism? The Evolution of Contemporary Originalist Theory, [w:] The Challenge of Originalism. Theories of Constitutional Interpretation, eds. G. Huscroft, B.W. Miller, New York 2011.
Spector H., Judicial Review, Rights, and Democracy, “Law and Philosophy” 2003, vol. 22(3–4).
Story J., Commentaries on the Constitution of the United States, vol. 1, New York 1970.
Strauss D.A., Originalism, Conservatism, and Judicial Restraint, “Harvard Journal of Law and Public Policy” 2011, vol. 34(1).
Strauss D.A., The Living Constitution, Oxford – New York 2010.
Strauss D.A., Why Conservatives Shouldn’t Be Originalists, “Harvard Journal of Law and Public Policy” 2008, vol. 31.
Sunstein C.R., Schkade D., Ellman L.M., Sawicki A., Are Judges Political? An Empirical Analysis of the Federal Judiciary, Washington 2006.
Szyszkowski W., Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych, Warszawa 1969.
Tomza A., Spór o poprawną interpretację Konstytucji Stanów Zjednoczonych. Od pasywizmu do aktywizmu sądowego, Łódź 2016.
Treanor W.M., Judicial Review before “Marbury”, “Stanford Law Review” 2006, vol. 58(2).
Tushnet M.V., Taking the Constitution Away from the Courts, Princeton 1999.
Tushnet M.V., Weak Courts, Strong Rights: Judicial Review and Social Welfare Rights in Comparative Constitutional Law, Princeton 2008.
Waldron J., The Core of the Case Against Judicial Review, “The Yale Law Journal” 2006, vol. 115(6), DOI: https://doi.org/10.2307/20455656.
Waluchow W.J., A Common Law Theory of Judicial Review: The Living Tree, New York 2007.
Ward K.D., Introduction, [w:] The Judiciary and American Democracy: Alexander Bickel, The Countermajoritarian Difficulty and Contemporary Constitutional Theory, eds. K.D. Ward, C.R. Castillo, Albany 2005.
Whittington K.E., Constitutional Construction, Cambridge 1999.
Whittington K.E., Constitutional Interpretation: Textual Meaning, Original Intent, and Judicial Review, Lawrence 2001.
Whittington K.E., Is Originalism Too Conservative, “Harvard Journal of Law and Public Policy” 1991, vol. 34(1).
Whittington K.E., On Pluralism within Originalism, [w:] The Challenge of Originalism: Theories of Constitutional Interpretation, eds. G. Huscroft, B.W. Miller, New York 2011.
Wolfe C., The Rehnquist Court and “Conservative Judicial Activism”, [w:] That Eminent Tribunal Judicial Supremacy and the Constitution, ed. C. Wolfe, Princeton–Oxford 2004.
Wolfe C., The Supreme Court and Changing Social Mores, [w:] Ourselves and Our Posterity, ed. B.C.S. Watson, Lanham–Plymouth 2009.
Wurman I., A Debt Against the Living: An Introduction to Originalism, New York 2017.
Ziński T., Domniemanie konstytucyjności ustaw w Stanach Zjednoczonych Ameryki, Warszawa 2016.
ŹRÓDŁA INTERNETOWE
Brennan Jr. W.J., Speech Given at the Text and Teaching Symposium, 1985, www.pbs.org/wnet/supremecourt/democracy/sources_document7.html [dostęp: 19.07.2020].
Chait J., The Constitution in Exile Appears, 2010, https://newrepublic.com/article/72861/the-constitution-exile-appears [dostęp: 10.07.2020].
Posner R.A., In Defense of Looseness, 2008, https://newrepublic.com/article/62124/defense-looseness [dostęp: 30.07.2020].
Rosen J., The Unregulated Offensive, 2005, www.nytimes.com/2005/04/17/magazine/the-unregulated-offensive.html [dostęp: 10.07.2020].
Senior J., In Conversation: Antonin Scalia, 2013, https://nymag.com/news/features/antonin-scalia-2013-10 [dostęp: 10.10.2020].
ORZECZNICTWO
Ashwander v. Tennessee Valley Authority 297 U.S. 288 (1936).
Baker v. Carr 369 U.S. 186 (1962).
Boyd v. United States 116 U.S. 616 (1886).
Bush v. Gore 531 U.S. 98 (2000).
Comptroller of Treasury of Md. v. Wynne 575 U.S. (2015).
Cooper v. Aaron 358 U.S. 1 (1958).
District of Columbia v. Heller 554 U.S. 570 (2008).
Dred Scott v. John F.A. Sandford 60 U.S. 393 (1857).
Felker v. Turpin 518 U.S. 651 (1996).
Griswold v. Connecticut 381 U.S. 479 (1965).
Lawrence and Garner v. Texas 539 U.S. 558 (2003).
Marbury v. Madison 5 U.S. 137 (1803).
McIntyre v. Ohio 514 U.S. 334 (1995).
McIntyre v. Ohio Elections Commission 514 U.S. 334 (1995).
National Federation of Independent Business v. Sebelius 567 U.S. 519 (2012).
Planned Parenthood v. Casey 505 U.S. 833 (1992).
Roe v. Wade 410 U.S. 113 (1973).
Schenck v. United States 249 U.S. 47 (1919).
Texas v. Johnson 491 U.S. 397 (1989).
United States v. Morrison 529 U.S. 598 (2000).
United States v. Nixon 418 U.S. 683 (1974).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/g.2020.67.2.9-36
Data publikacji: 2021-02-05 15:03:14
Data złożenia artykułu: 2020-05-03 20:55:28
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Cezary Błaszczyk
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.