Przekroczenie granic obrony koniecznej w wyniku strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu z art. 25 § 3 k.k. z perspektywy psychologicznej
Streszczenie w języku polskim
Analiza ustawowych przesłanek obrony koniecznej z art. 25 § 3 k.k., w szczególności przesłanki strachu lub wzburzenia, powinna korzystać z osiągnięć nauk psychologicznych oraz nauk medycznych w zakresie psychiatrii, gdyż przedmiotem sprawy karnej nie jest zachowanie „wzorcowego obywatela”, lecz konkretnej osoby oznaczonej indywidualnymi cechami reagowania na stan zagrożenia, funkcjami poznawczymi i motywacyjnymi, temperamentem, umiejętnościami radzenia sobie w stanie stresu sytuacyjnego, indywidualnymi mechanizmami samokontroli, uwarunkowaniami genetycznymi wpływającymi na sposoby reagowania w sytuacji zagrożenia oraz „psychologicznego położenia życiowego” wiążącego z danym zdarzeniem przeszłość i przyszłość, co jest niezbędne do pogłębionych analiz psychologicznych. Dopiero interdyscyplinarna współpraca w dziedzinie prawa, psychologii i psychiatrii umożliwia właściwe ujęcie przesłanek z art. 25 § 3 k.k. Współpraca ta znajduje kodeksowe podstawy oparte na art. 193 § 1 i art. 202 § 1 k.p.k. w zakresie przeprowadzenia dowodu z kompleksowej opinii biegłych sądowych psychiatrów i psychologa, gdyż w tego rodzaju sprawach stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych. Kompleksowe opinie psychiatryczno-psychologiczne powinny wyznaczać standardy postępowania dowodowego w sprawie z art. 25 § 3 k.k.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
LITERATURA
Budyn-Kulik M., Umyślność w prawie karnym i psychologii. Teoria i praktyka sądowa, Warszawa 2015.
Budyn-Kulik M., Zabójstwo tyrana domowego. Studium prawnokarne i wiktymologiczne, Lublin 2005.
Cieślak M., [w:] M. Cieślak, K. Spett, A. Szymusik, W. Wolter, Psychiatria w procesie karnym, Warszawa 1991.
Daszkiewicz K., Groźba w polskim prawie karnym, Warszawa 1958.
Daszkiewicz K., Przestępstwa z afektu w polskim prawie karnym, Warszawa 1982.
Ekman P., Davidson R.J., Natura emocji, Gdańsk 1999.
Encyklopedyczny słownik psychiatrii, red. L. Korzeniowski, S. Pużyński, Warszawa 1986.
Jarosz M., [w:] Encyklopedyczny słownik psychiatrii, red. L. Korzeniowski, S. Pużyński, Warszawa 1986.
Kępiński A., Lęk, Kraków 1992.
Ledzińska M., Stolarski M., Zajenkowski M., Temperament i poznanie. Energetyczne i czasowe zaplecze umysłu, Warszawa 2013.
Maruszewski T., Psychologia poznania, Gdańsk 2001.
Maruszewski T., Psychologia poznania, Gdańsk 2017.
Mozgawa M., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2019.
Mozgawa M., Obrona konieczna w polskim prawie karnym (zagadnienia podstawowe), „Annales UMCS sectio G (Ius)” 2013, vol. 60(2).
Psychologia i prawo. Między teorią a praktyką, red. E. Habzda-Siwek, J. Kabzińska, Sopot 2014.
Sillamy N., Słownik psychologiczny, Katowice 1994.
Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa 1988.
Słownik podręczny łacińsko-polski, oprac. Ł. Koncewicz, Lwów 1922.
Stanik J.M., Psychologia sądowa, Warszawa 2013.
Strelau J., Temperament jako regulator zachowania z perspektywy półwiecza badań, Gdańsk 2006.
Strelau J., Doliński D., Psychologia akademicka, t. 1, Gdańsk 2016.
Witwicki W., Psychologia, t. 2, Lwów 1933.
Zimbardo P., Gerrig R., Psychologia i życie, Warszawa 2020.
ŹRÓDŁA INTERNETOWE
Goryniak M., Wolni od napięcia, www.charaktery.eu/artykul/wolni-od-napiecia [dostęp: 12.06.2020].
AKTY PRAWNE
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. 1997, nr 88, poz. 553).
Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy, ustawy – Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2009, nr 206, poz. 1589).
ORZECZNICTWO
Postanowienie SN z dnia 14 lutego 2002 r., II KKN 337/01, OSNKW 2002, nr 7–8, poz. 66.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 29 listopada 1994 r., II AKr 354/1994, OSA 1995, nr 3, poz. 13.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 24 października 1996 r., II AKo 276/96, LEX nr 1624610.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 30 grudnia 1997 r., II AKa 247/97, LEX nr 1541151.
Wyrok SA w Lublinie z dnia 7 kwietnia 1998 r., II AKa 8/98, OSA 1999, nr 5, poz. 37.
Wyrok SA w Krakowie z dnia 29 września 2005 r., II AKa 169/05, KZS 2005, nr 11, poz. 24.
Wyrok SA w Katowicach z dnia 28 lutego 2006 r., II AKa 30/06, Legalis nr 75358.
Wyrok SA w Lublinie z dnia 11 października 2012 r., II AKa 228/12, LEX nr 1237268.
Wyrok SA w Lublinie z dnia 16 czerwca 2016 r., II AKa 142/16, LEX nr 2090429.
Wyrok SA w Poznaniu z dnia 20 grudnia 2016 r., II AKa 213/16, LEX nr 2419572.
Wyrok SN z dnia 23 sierpnia 1984 r., II KR 178/84, LEX nr 22004.
Wyrok SN z dnia 5 listopada 2002 r., II KKN 50/01, LEX nr 754575.
Wyrok SN z dnia 22 lutego 2007 r., WA 6/07, LEX nr 257827.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/g.2020.67.2.111-127
Data publikacji: 2021-02-05 15:03:21
Data złożenia artykułu: 2020-09-07 20:38:43
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Anna Korpysz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.