Wyślij tekst przez e-mail 
Polskie prawo karne wobec czasu wojny – wybrane zagadnienia
Streszczenie w języku polskim
W artykule przedstawiono wybrane regulacje polskiego prawa karnego (także z perspektywy historycznej) odnoszące się do unormowań odpowiedzialności karnej związanej z czasem wojny. Niektóre z nich ustanawiano w konsekwencji wojny, a ich celem było w szczególności uregulowanie odpowiedzialności karnej za zachowania podjęte w czasie wojny i w związku z wojną. Inne wprowadzano „na wypadek” wojny, po to by mogły zaktualizować się dopiero w sytuacji wojennej. Pojęcie czasu wojny można odnaleźć w przepisach polskiego prawa karnego (szczególnie prawa karnego wojskowego) jako znamię typów przestępstw – jako okoliczność modalna czasu popełnienia przestępstwa oraz jako znamię kwalifikujące, przesądzające o surowszej karze.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
LITERATURA
Andrejew I., Świda W., Wolter W., Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1973.
Buchała K., Prawo karne materialne, Warszawa 1989.
Czubiński L., Polskie wojskowe prawo karne w zarysie, Warszawa 1981.
Gardocka T., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Legalis 2023.
Kozłowska-Kalisz P., Kilka uwag o zaostrzeniu odpowiedzialności karnej za przestępstwa popełnione w czasie wojny, [w:] Reforma prawa karnego wojskowego w kontekście aktualnych zagrożeń bezpieczeństwa narodowego, Warszawa [artykuł złożony do druku].
Królikowski M., Zawłocki R. (red.), Kodeks karny. Część szczególna, t. 1: Komentarz do artykułów 117–221, Legalis 2023.
Lityński A., Historia prawa Polski Ludowej, Warszawa 2010.
Mozgawa M., Szupiana M., Zmiany w ukraińskim kodeksie karnym związane z toczącą się wojną z Federacją Rosyjską, „Annales UMCS sectio G (Ius)” [złożony do druku].
Ziewiński J., Rozkaz wojskowy w prawie karnym, Warszawa 1973.
AKTY PRAWNE
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego (Dz.U. 1944, nr 4, poz. 16; t.j. Dz.U. 1946, nr 69, poz. 377).
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23 września 1944 r. – Kodeks Karny Wojska Polskiego (Dz.U. 1944, nr 6, poz. 27).
Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 30 października 1944 r. o ochronie Państwa (Dz.U. 1944, nr 10, poz. 50).
Dekret z dnia 16 lutego 1945 r. o zmianie dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego (Dz.U. 1945, nr 7, poz. 29).
Dekret z dnia 2 sierpnia 1945 r. o amnestii (Dz.U. 1945, nr 28, poz. 172).
Dekret z dnia 16 września 1945 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz.U. 1945, nr 53, poz. 300).
Dekret z dnia 22 stycznia 1946 r. o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego (Dz.U. 1946, nr 5, poz. 46).
Dekret z dnia 28 czerwca 1946 r. o odpowiedzialności karnej za odstępstwo od narodowości w czasie wojny 1939–1945 r. (Dz.U. 1946, nr 41, poz. 237).
Dekret z dnia 10 grudnia 1946 r. o zmianie dekretu z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstwa i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego (Dz.U. 1946, nr 69, poz. 376).
Dekret z dnia 3 kwietnia 1948 r. o zmianie dekretu z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego (Dz.U. 1948, nr 18, poz. 124).
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483, ze zm.).
Konwencja o niestosowaniu przedawnienia wobec zbrodni wojennych i zbrodni przeciw ludzkości, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych dnia 26 listopada 1968 r. (Dz.U. 1970, nr 26, poz. 208, ze zm., załącznik).
Konwencje o ochronie ofiar wojny, podpisane w Genewie dnia 12 sierpnia 1949 r. (Dz.U. 1956, nr 38, poz. 171).
Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 grudnia 1946 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu dekretu z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego (Dz.U. 1946, nr 69, poz. 377).
Porozumienie międzynarodowe w przedmiocie ścigania i karania głównych przestępców wojennych Osi Europejskiej, podpisane w Londynie dnia 8 sierpnia 1945 r. (Dz.U. 1947, nr 63, poz. 367).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. w sprawie Kodeksu karnego wojskowego (Dz.U. 1928, nr 36, poz. 328).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny (Dz.U. 1932, nr 60, poz. 571).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 21 października 1932 r. – Kodeks karny wojskowy (Dz.U. 1932, nr 91, poz. 765).
Rozporządzenie Rady (WE) nr 765/2006 z dnia 18 maja 2006 r. dotyczącego środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy (Dz.Urz. UE L 134/1, 20.05.2006, ze zm.).
Rozporządzenie Rady (UE) nr 833/2014 z dnia 31 lipca 2014 r. dotyczące środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie (Dz.Urz. UE L 229/1, 31.07.2014, ze zm.).
Rozporządzenie Rady (UE) nr 2022/263 z dnia 23 lutego 2022 r. w sprawie środków ograniczających w odpowiedzi na uznanie niekontrolowanych przez rząd obszarów ukraińskich obwodów donieckiego i ługańskiego oraz nakazanie rozmieszczenia rosyjskich sił zbrojnych na tych obszarach (Dz.Urz. UE L 42I/77, 23.02.2022, ze zm.).
Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego sporządzony w Rzymie dnia 17 lipca 1998 r. (Dz.U. 2003, nr 78, poz. 708).
Ustawa z dnia 29 grudnia 1950 r. o ochronie pokoju (Dz.U. 1950, nr 58, poz. 521).
Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. 2021, poz. 372).
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny (Dz.U. 1969, nr 13, poz. 94).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz.U. 2022, poz. 1138).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz.U. 1997, nr 88, poz. 554).
Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (t.j. Dz.U. 2022, poz. 2305).
Ustawa z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (t.j. Dz.U. 2023, poz. 1497).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/g.2023.70.3.195-209
Data publikacji: 2024-01-11 14:19:46
Data złożenia artykułu: 2023-09-08 10:51:06
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2024 Patrycja Kozłowska-Kalisz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.