Nowe wzory pouczeń i informacji o przebiegu przesłuchania dla małoletnich świadków w procesie karnym – zmiana na lepsze czy niewykorzystany potencjał?

Katarzyna Osiak-Krynicka

Streszczenie w języku polskim


Małoletni świadek jest szczególnie narażony na wtórną wiktymizację w związku z jego udziałem w procesie karnym, niezależnie od tego, w jakim trybie odbywa się przesłuchanie – zwykłym czy ochronnym. Sposobem na uchronienie go przed traumą mogącą wyniknąć z jego kontaktu z wymiarem sprawiedliwości, a także na pełniejszy i bardziej świadomy udział w przesłuchaniu jest pouczenie go o przysługujących mu prawach i ciążących na nim obowiązkach w sposób dostosowany do jego wieku i stopnia rozwoju. W związku z nowelizacją przepisów Kodeksu postępowania karnego ustawą z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw Minister Sprawiedliwości został w drodze delegacji ustawowej zobowiązany do wydania rozporządzeń zawierających nowe wzory pouczeń, wyjaśnień i informacji dotyczących przesłuchania oraz procesu karnego, które adresowane są także m.in. do małoletniego świadka. Autorka w niniejszym artykule dokonuje analizy i oceny wydanych przez Ministra Sprawiedliwości wzorów pouczeń dla małoletnich świadków oraz podejmuje próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie postawione w tytule, czy nowe wzory są zmianą na lepsze z punktu widzenia dziecka przesłuchiwanego w procesie karnym, czy też Ministerstwo Sprawiedliwości mimo posiadanych możliwości i środków nie wykorzystało potencjału płynącego z nowelizacji przepisów i nie sprostało opracowaniu wzorów pouczeń, które byłyby przystępne w odbiorze przez małoletniego.


Słowa kluczowe


świadek; przesłuchanie; pouczenie o prawach i obowiązkach; zasada informacji; małoletni; wtórna wiktymizacja

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Antoniak-Drożdż A., Przesłuchanie dziecka w procesie karnym – uwagi praktyczne, „Prokuratura i Prawo” 2006, no. 6.

Budzyńska A., Przygotowanie małoletnich świadków do przesłuchania w procedurach karnych. Szkolenie dla profesjonalistów. Scenariusz zajęć, Warszawa 2015.

Budzyńska A., Przygotowanie małoletnich świadków do udziału w przesłuchaniu [in:] Przesłuchanie małoletniego świadka w postępowaniu karnym. Poradnik dla profesjonalistów, Warszawa 2018.

Budzyńska A., Psychologiczna perspektywa przesłuchania dziecka [in:] Przesłuchanie małoletniego świadka w postępowaniu karnym. Poradnik dla profesjonalistów, Warszawa 2018.

Gadomska A., Przygotowanie do przesłuchania małoletniej ofiary w charakterze świadka, „Prokuratura i Prawo” 2008, no. 7–8.

Gajewska-Kraczkowska H., Przesłuchanie małoletniego w postępowaniu karnym: paternalizm a rzetelność procesu karnego [in:] Funkcje procesu karnego. Księga jubileuszowa profesora Janusza Tylmana, ed. T. Grzegorczyk, Warszawa 2011.

Kaczmarek J., Kierszka M., Porwania dla okupu, Warszawa 2008.

Kornak M., Małoletni jako świadek w procesie karnym, Warszawa 2009.

Kosonoga J., Małoletni jako świadek przestępstwa (wybrane zagadnienia proceduralne), „Państwo i Prawo” 2006, no. 3.

Kosowski J., Pouczenie świadka w procesie karnym a kwestia odpowiedzialności karnej (zagadnienia wybrane) [in:] Problemy stosowania prawa sądowego. Księga ofiarowana Profesorowi Edwardowi Skrętowiczowi, ed. I. Nowikowski, Lublin 2007.

Kosowski J., Regulacje ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka w kontekście ochrony pokrzywdzonych przemocą domową [in:] Prawnokarna ochrona pokrzywdzonych przemocą domową, ed. M. Kopeć, Lublin 2017.

Kosowski J., Zasada informacji prawnej w polskim procesie karnym w świetle art. 16 k.p.k., Warszawa 2011.

Kwiatkowska-Darul V., Przesłuchanie dziecka, Kraków 2001.

Kwiatkowska-Darul V., Przesłuchanie dziecka w polskiej procedurze karnej – zagadnienia ogólne, „Dziecko Krzywdzone” 2004, no. 6.

Makaruk K., Masłowska P., Ochrona małoletniego pokrzywdzonego przed wielokrotnym przesłuchaniem – rozważania w świetle wyników badania jakościowego, „Dziecko Krzywdzone” 2021, vol. 20 no. 1.

Osiak K., Kryminalistyczno-procesowe aspekty przesłuchania w trybie art. 185a k.p.k., „Prokuratura i Prawo” 2018, no. 6.

Osiak K., Prawa i obowiązki małoletniego pokrzywdzonego, które przysługują mu podczas przesłuchania w trybie art. 185a Kodeksu postępowania karnego, „Dziecko Krzywdzone” 2016, vol. 15, no. 4.

Osiak-Krynicka K., Przygotowanie małoletniego do przesłuchania w Przyjaznym Pokoju Przesłuchań – aspekty praktyczne i teoretyczne, „Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis” 2021, vol. 10, no. 2.

Podlewska J., Regulacje prawne dotyczące przesłuchiwania dzieci w Polsce [in:] Przesłuchanie małoletniego świadka w postępowaniu karnym. Poradnik dla profesjonalistów, Warszawa 2018.

Zieniewicz I., Prawno-kryminalistyczna problematyka przesłuchania małoletniego w procedurach prawnych, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2018, vol. I.

Zmarzlik J., Przygotowanie dziecka do uczestnictwa w przesłuchaniu [in:] Dziecko wykorzystywane seksualnie. Diagnoza, interwencja, pomoc psychologiczna, ed. M. Sajkowska, Warszawa 2010.

Zmarzlik J., Przygotowanie dziecka do uczestnictwa w przesłuchaniu [in:] Przyjazne przesłuchanie dziecka, ed. M. Sajkowska, Warszawa 2007.

Legal Acts

Directive (EU) 2012/13 of the European Parliament and of the Council of 22 May 2012 on the right to information in criminal proceedings (EU Official Journal 142, 1.06.2012, p. 1).

Directive (EU) 2012/29 of the European Parliament and of the Council of 25 October 2012 establishing minimum standards on the rights, support and protection of victims of crime, replacing Council Framework Decision 2001/220/JHA (EU Official Journal 315, 14.11.2012, p. 57).

Directive (EU) 2011/99 of the European Parliament and of the Council of 13 December 2011 on the European protection order (OJ L 338, 21.12.201, p. 2).

Directive (EU) 2016/800 of the European Parliament and of the Council of 11 May 2016 on procedural safeguards for children who are suspects or accused persons in criminal proceedings (OJ L 132, 21.05.2016, p. 1).

Act of 6 June 1997 – Code of Criminal Procedure (Journal of Laws of 2025, item 46, pos. 304).

Act of 13 January 2023 amending the Civil Procedure Code and certain other acts (Journal of Laws 2023, item 289, pos. 535).

Regulation of the Minister of Justice of 22 September 2024 on the manner of preparing and conducting hearings under Articles 185a–185c and 185e of the CPC and the conditions for premises to be used in such hearings (Journal of Laws 2024, item 1477).

Regulation of the Minister of Justice of 31 October 2024 on templates of information regarding the course, manner and conditions of hearings for suspects and witnesses under 18 years of age (Journal of Laws 2024, item 1645).

Regulation of the Minister of Justice of 7 November 2024 on templates of written instructions on the rights and duties of suspect, victim and witness (Journal of Laws 2024, item 1658).

Regulation of the Minister of Justice of 7 November 2024 on templates of written explanations for suspect, victim and witness regarding their rights and the manner and conditions of interrogation (Journal of Laws 2024, item 1659).

Regulation of the Minister of Justice of 13 January 2025 on templates of information about the course, manner and conditions of interrogation for persons questioned under Articles 185a–185c and 185e of the CPC (Journal of Laws 2025, item 59).

Case Law

Supreme Court Resolution of 19 February 2003, I KZP 48/02, OSNKW 2003, no. 3–4, pos. 23.

Supreme Court judgment of 16 April 2015, V KK 4/15, Legalis no. 1242273.

Supreme Court judgment of 20 January 2016, III KK 187/15, Lex no. 1984691.

Supreme Court decision of 6 July 2006, IV KK 226/06, Lex no. 219845.

Supreme Court decision of 15 March 2012, III KK 244/11, Lex no. 1167624.

Supreme Court decision of 7 May 2013, III KK 380/12, Legalis no. 731237.

Supreme Court decision of 20 February 2018, V KK 351/17, Legalis no. 2296454.

Supreme Court decision of 7 May 2019, II KZ 12/19, Lex no. 2694660.

Supreme Court decision of 13 February 2020, IV KK 599/18, Legalis no. 2532867.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/glosa.2025.3.123-134
Data publikacji: 2025-10-13 15:16:30
Data złożenia artykułu: 2025-07-15 20:56:16


Statystyki


Widoczność abstraktów - 0
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2025 Glosa. Prawo Gospodarcze w Orzeczeniach i Komentarzach

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.