Wspólnotowi, choć samotni. Paradoksy Ortegowskiej filozofii życia

Piotr Domeracki

Streszczenie w języku polskim


Filozofia José Ortegi y Gasseta, niezależnie od jej rzeczywistego ciężaru gatunkowego i opinii, jakie na jej temat krążą, nie przestaje zajmować uwagi kolejnych pokoleń badaczy, nie tracąc na atrakcyjności i wydając się przy tym niezwykle aktualną, a do tego uniwersalnie ważną i doniosłą. Witalizm tej filozofii, dzięki pożenieniu go z ratio, wybija ją ponad przeciętność oglądu, chroniąc udanie przed powierzchownym sądem i rozpływaniem się w efektownej aforystyce. Życie – zarazem przedmiot i podmiot Ortegowskiej filozofii, naznaczony ambiwalencją i złożonością – z konieczności taką samą czyni destylowaną z niego filozofię. Do zasadniczych określników życia należą u Ortegi wspólnotowość z jednej i samotność z drugiej strony. Istnieje wiele przesłanek świadczących o wspólnotowym wymiarze życia. Równie wiele jest jednak argumentów za tym, że ma ono raczej samotnościowy charakter. Tym, na czym przede wszystkim koncentruje się artykuł, jest teza, że Ortega y Gasset należy do największych w dziejach i najciekawszych filozofów samotności, rozwijających – a nawet więcej, i to znacznie – i doprowadzających do kulminacji wielowiekową tradycję zmagań z egzystencjalnym określaniem istoty samotności prowadzącej do uznania samotności za istotowy określnik egzystencji.


Słowa kluczowe


José Ortega y Gasset; filozofia; życie; człowiek; okoliczności; samotność; wspólnotowość

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Boutroux E., La nature et l’esprit, Paryż 1926.

Cichowicz S., Ortega y Gasset albo pasja życia. Wstęp, [w:] J. Ortega y Gasset, Dehumanizacja sztuki i inne eseje, przeł. P. Niklewicz, wybór i wstęp S. Cichowicz, Warszawa 1980.

Curtius E.R., Ortega, „Merkur”, Monachium, maj 1949.

Dilthey W., Rozumienie i życie, [w:] Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki, wybór i przeł. G. Sowinski, Kraków 1993.

Eco U., Szaleństwo katalogowania, przeł. T. Kwiecień, Poznań 2009.

Elzenberg H., Kłopot z istnieniem. Aforyzmy w porządku czasu, Toruń 2002.

Gadacz T., Historia filozofii XX wieku. Nurty, t. 1: Filozofia życia, pragmatyzm, filozofia ducha, cz. 1: Filozofia życia; José Ortega y Gasset (1883–1955), Kraków 2009.

Gadamer H.-G., Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przeł. B. Baran, Warszawa 2007.

Gilson É., Duch filozofii średniowiecznej, przeł. J. Rybałt, Warszawa 1958.

Górski E., José Ortega y Gasset i kryzys ideologii hiszpańskiej, Wrocław 1982.

Górski E. (red.), Problemy człowieka we współczesnej myśli hiszpańskiej, Kraków 1982.

Kant I., Krytyka czystego rozumu, przeł. R. Ingarden, Kęty 2001.

Koszkało M., Indywiduum i jednostkowienie. Analiza wybranych tekstów Jana Dunsa Szkota, Lublin 2003.

Leszczyna D., Projekt filozofii witalnej w ujęciu José Ortegi y Gasseta, „Roczniki Filozoficzne” 2009, t. 57, nr 1.

Lévinas E., Czas i to, co inne, przeł. J. Migasiński, Warszawa 1999.

Ortega y Gasset J., Człowiek i ludzie, przeł. H. Woźniakowski, [w:] Bunt mas i inne pisma socjologiczne, przeł. P. Niklewicz, H. Woźniakowski, wybór S. Cichowicz, Warszawa 1982.

Ortega y Gasset J., Dehumanizacja sztuki i inne eseje, przeł. P. Niklewicz, wybór i wstęp S. Cichowicz, Warszawa 1980.

Ortega y Gasset J., Historia como sistema, Madrid 1979.

Ortega y Gasset J., Obras completas, t. 8, Madrid 1962.

Ortega y Gasset J., Wokół Galileusza, przeł. E. Burska, Warszawa 1993.

Polit K., Samotność jako centralna kategoria w filozofii człowieka José Ortegi y Gasseta, [w:] P. Domeracki, W. Tyburski (red.), Zrozumieć samotność. Studium interdyscyplinarne, Toruń 2006.

Polit K., Życie indywidualne a życie społeczne według poglądów José Ortegi y Gasseta, [w:] T. Szkołut (red.), Antropologia filozoficzna i aksjologiczne problemy współczesności, Lublin 1997.

Taylor Ch., Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przeł. M. Gruszczyński [et al.], oprac. nauk. T. Gadacz, Warszawa 2001.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/i.2015.40.1.75
Data publikacji: 2016-01-18 15:02:03
Data złożenia artykułu: 2015-08-01 11:11:05


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1035
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2016 Piotr Domeracki

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.