Role kobiet i mężczyzn w rodzinach korzystających z pomocy społecznej w ograniczaniu ubóstwa

Magdalena Pokrzywa

Streszczenie w języku polskim


Artykuł ma na celu przedstawienie ról osób dorosłych (kobiet i mężczyzn) w rodzinach korzystających z pomocy społecznej w ograniczaniu ubóstwa. Zawarto w nim analizę badań własnych zrealizowanych w 2016 r. za pomocą techniki indywidualnego wywiadu pogłębionego z 90 pracownikami socjalnymi z całej Polski, zatrudnionymi w ośrodkach pomocy społecznej. Z danych statystycznych gromadzonych przez różne ośrodki pomocy społecznej wynika, że ponad 80% osób zwracających się po wsparcie do pomocy społecznej stanowią kobiety, które jednak na ogół reprezentują rodzinę pełną w kontaktach z instytucjami pomocowymi. Taka sytuacja wynika zdaniem niektórych pracownic socjalnych z faktu, że rodziny korzystające ze wsparcia to często rodziny z usztywnionymi rolami, w których płeć stanowi główne kryterium podziału zadań – mężczyzna podejmuje pracę zawodową (w pełnym wymiarze lub dorywczą), a kobieta prowadzi gospodarstwo domowe, opiekuje się dziećmi i reprezentuje rodzinę w kontaktach z instytucjami. Co istotne, nawet w sytuacji bezrobocia mężczyzny i niewypełniania przez niego tradycyjnej roli żywiciela rodziny, zmiana tradycyjnych ról związanych z płcią jest problematyczna. Część mężczyzn nie chce pełnić ról stereotypowo przypisanych kobiecie, np. opiekować się dziećmi i gospodarstwem domowym, by kobieta mogła pracować zawodowo lub zwiększać swoje szanse na rynku pracy np. przez udział w szkoleniach czy kursach. Taka postawa często uniemożliwia skuteczne wsparcie i minimalizację skutków ubóstwa rodziny. Pracownicy socjalni zwrócili także uwagę na funkcjonowanie tzw. modelu menedżerskiego matriarchatu, w którym kobieta czuje się i jest odpowiedzialna za wszystko związane z bytem i funkcjonowaniem rodziny. Kobiety w części rodzin korzystających z pomocy społecznej przejmują wszelką odpowiedzialność za rodzinę. Co istotne, jak podkreślają pracownicy socjalni, odpowiedzialność za problemy i zmiany w rodzinie przypisuje się głównie kobietom. Celem działań aktywizujących jest zazwyczaj udzielenie pomocy kobietom, umożliwienie im pogodzenia opieki nad dziećmi z pracą zawodową (efektywniejszego rodzicielstwa); często zapomina się o włączeniu ojców w życie rodzinne – pokazanie nowych wzorców.


Słowa kluczowe


ubóstwo; płeć; role społeczne; pomoc społeczna; pracownicy socjalni; badania jakościowe

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Baczewski G., Oblicza biedy w Zjednoczonej Europie, Lublin 2008.

Bauman Z., Życie na przemiał, Kraków 2004.

Boczoń J., Toczyski W., Zielińska A., Natura i kwestia ubóstwa, Gdańsk – Warszawa 1991.

Brannon L., Psychologia rodzaju, Gdańsk 2002.

CBOS, Rodzina – jej współczesne znaczenie i rozumienie, Warszawa 2013.

Duch D., O władzy w rodzinie, [w:] Kobiety w Polsce na przełomie wieków. Nowy kontrakt płci?, red. M. Fuszara, Warszawa 2002.

Duch-Krzysztoszek D., Kto rządzi w rodzinie, Warszawa 2007.

Fuszara M., Nowy kontrakt płci?, [w:] Kobiety w Polsce na przełomie wieków. Nowy kontrakt płci?, red. M. Fuszara, Warszawa 2002.

Golinowska S., Uwagi o ubóstwie i jego zwalczaniu, „Polityka Społeczna” 1997, nr 1.

Golinowska S., Broda-Wysocki P., Kategorie ubóstwa i wykluczenia społecznego. Przegląd pojęć, [w:] Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Badania. Metody. Wyniki, red. S. Golinowska, E. Tarkowska, I. Topińska, Warszawa 2005.

Grotowska-Leder J., Fenomen wielkomiejskiej biedy. Od epizodu do underclass, Łódź 2002.

GUS, Pomoc społeczna i opieka nad dzieckiem i rodziną w 2015 roku, Warszawa 2016.

GUS, Zasięg ubóstwa ekonomicznego w Polsce w 2015 roku, Warszawa 2015.

Lisowska E., Równouprawnienie kobiet i mężczyzn w społeczeństwie, Warszawa 2008.

Malinowska E., Feminizm europejski, demokracja parytetowa a polski ruch kobiet. Socjologiczna analiza walki o równouprawnienie płci, Łódź 2000.

Mandal E., Miłość, władza i manipulacja w bliskich związkach, Warszawa 2008.

Pankowska D., Wychowanie a role płciowe, Gdańsk 2005.

Pollok A., Metody analizy ekonomicznej zjawiska ubóstwa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2002, nr 4.

Warzywoda-Kruszyńska W., Historia i rozumienie biedy, [w:] W. Warzywoda-Kruszyńska, J. Grotowska-Leder, Wielkomiejska bieda w okresie transformacji, Łódź 1996.

Zalewska D., Ubóstwo. Teorie, badania, Wrocław 1997.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/i.2016.41.2.123
Data publikacji: 2017-07-28 10:56:07
Data złożenia artykułu: 2017-02-03 12:52:35


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1233
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2017 Magdalena Pokrzywa

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.