Hide
Show all
Email this article The Symptoms of Dyslexia and Their Assessment Tools – the Current State of Knowledge
Abstract
as compared with their peers without dyslexia, make more errors (a quantitative difference), but of the same types (no qualitative difference). These errors can be classified into phonological and orthographic ones. Moreover, the cognitive abilities and skills contributing to the typical development of reading should be assessed: phonological awareness, verbal working memory, rapid automatised naming (i.e. phonological processing skills), vocabulary, and general knowledge. A diagnosis of
dyslexia can be made not only in children with normal intellectual development, but also in children with borderline intellectual functioning (only intellectual disability is an exclusion factor). Dyslexia co-occurs with other neurodevelopmental disorders, e.g. attention deficit hyperactivity disorder, autism spectrum disorder, developmental language disorder, developmental speech disorder, and developmental motor coordination disorder. The latter disorder, which includes dysgraphia, is not part
of the developmental dyslexia syndrome, but only co-occurs with dyslexia.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Awramiuk, E. (2006). Lingwistyczne podstawy początkowej nauki czytania i pisania po polsku. Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie.
Awramiuk, E., Krasowicz-Kupis, G. (2014). Reading and writing (spelling) acquisition in Polish: Educational and linguistic determinants. L1-Educational Studies in Language and Literature, 14(1-24). https://doi.org/10.17239/L1ESLL-2014.01.13
Bahr, R. H., Silliman, E. R., Berninger, V. W., Dow, M. (2012). Linguistic pattern analysis of misspellings of typically developing writers in grades 1-9. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 55(6), 1587–1599. https://doi.org/10.1044/1092-4388(2012/10-0335)
Bahr, R. H., Silliman, E. R., Danzak, R. L., Wilkinson, L. C. (2015). Bilingual spelling patterns in middle school: It is more than transfer. International Journal of Bilingualism, 18(1), 73–91. https://doi.org/10.1080/13670050.2013.878304
Bogdanowicz, M. (2006). Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu. W: G. Krasowicz-Kupis (red.), Dysleksja rozwojowa. Perspektywa psychologiczna (s. 7-34). Wydawnictwo Harmonia.
Bogdanowicz, M., Jaworowska, A., Krasowicz-Kupis, G., Matczak, A., Pelc-Pękala, O., Pietras, I., Stańczak, J., Szczerbiński, M. (2008). Diagnoza dysleksji u uczniów klasy III szkoły podstawowej. Przewodnik diagnostyczny. Dysleksja 3. Pracownia Testów Psychologicznych.
autor (2014).
Bogdanowicz, M., Kalka, D., Karpińska, E., Sajewicz-Radtke, U., Radtke, B. M. (2012). Bateria metod diagnozy przyczyn niepowodzeń szkolnych u uczniów w wieku 10-12 lat. Bateria 10/12. Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.
Coltheart, M. (2007). Modeling reading: The dual-route approach. W: M. J. Snowling i C. Hulme (red.), The Science of Reading. A Handbook, (s. 6-23). Blackwell. https://doi.org/10.1002/9780470757642.ch1
Domagała-Zyśk, E. (2022). Specyficzne zaburzenia uczenia się. W: W. Otrębski, K. Mariańczyk, A. Amilkiewicz-Marek, K. I. Bieńkowska, E. Domagała-Zyśk, B. Kostrubiec-Wojtachnio, B. Papuda-Dolińska i E. Pisula (red.), Podręcznik metodyczny. Standardy przebiegu oceny funkcjonalnej oraz planowania wsparcia edukacyjno-specjalistycznego w przypadku występowania następujących trudności: uszkodzenie słuchu; dysfunkcja wzroku; specyficzne zaburzenie uczenia się; zaburzenia rozwoju mowy i języka; zaburzenia rozwoju intelektualnego; zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD); zaburzenia zachowania i emocji. Wydawnictwo KUL.
Fecenec, J., Jaworowska, A., Matczak, A., Stańczak, J., Zalewska, E. (2013). Test Szybkiego Nazywania. Wersja dla Dzieci Młodszych TSN-M. Wersja dla Dzieci Starszych TSN-S. Pracownia Testów Psychologicznych.
Ferrero, M., West, G., Vadillo, M. A. (2017). Is crossed laterality associated with academic achievement and intelligence? A systematic review and meta-analysis. PLOS ONE, 12(8). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0183618
Grainger, J., Ziegler, J. C. (2011). A dual-route approach to orthographic processing. Frontiers in Psychology, 2, 1–13. https://doi.org/10.1016/0093-934X(76)90019-5
autor (2013).
autor (2017).
Jaworowska, A., Matczak, A., Stańczak, J. (2010). Diagnoza dysleksji u uczniów klasy V szkoły podstawowej. Normalizacja dla uczniów klasy V szkoły podstawowej. Dysleksja 5. Pracownia Testów Psychologicznych.
Jednoróg, K., Gawron, N., Marchewka, A., Heim, S., Grabowska, A. (2014). Cognitive subtypes of dyslexia are characterized by distinct patterns of grey matter volume. Brain Structure & Function, 219, 1697-1707. https://doi.org/10.1007/s00429-013-0595-6
Jednoróg, K., Marchewka, A., Tacikowski, P., Grabowska, A. (2010). Implicit phonological and semantic processing in children with developmental dyslexia: Evidence from event-related potentials. Neuropsychologia, 48, 2447-2457. https://doi.org/10.1016/j.neuropsychologia.2010.04.017
Joye, N., Broc, L., Marshall, C. R., Dockrell, J. E. (2022). Spelling errors in French elementary school students: A linguistic analysis. Journal of Speech Language and Hearing Research, 65(9), 3456–3470. https://doi.org/10.1044/2022_jslhr-21-00507
Krasowicz-Kupis, G. M. (2020). Nowa psychologia dysleksji. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Krasowicz-Kupis, G. M. (2009). Psychologia dysleksji. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Krasowicz-Kupis, G. (1999). Rozwój metajęzykowy a osiągnięcia w czytaniu u dzieci 6-9 letnich. Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej.
Landerl, K., Freudenthaler, H. H., Heene, M., De Jong, P. F., Desrochers, A., Manolitsis, G., Georgiou, G. K. (2019). Phonological awareness and rapid automatized naming as longitudinal predictors of reading in five alphabetic orthographies with varying degrees of consistency. Scientific Studies of Reading, 23(3), 220-234. https://doi.org/10.1080/10888438.2018.1510936
Leybaert, J. (2007). Learning to read with a hearing impairment. In M. J. Snowling, C. E. Hulme (Eds.), The science of reading: A handbook (pp. 379-396). Blackwell. https://doi.org/10.1002/9780470757642.ch20
Lipowska, M. (2011). Dysleksja i ADHD współwystępujące zaburzenia rozwoju: neuropsychologiczna analiza deficytów pamięci. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Lyon, G. R., Shaywitz, S. E., Shaywitz, B. A. (2003). A definition of dyslexia. Defining dyslexia, comorbidity, teachers’ knowledge of language and reading. Annals of Dyslexia, 53, 1-14. https://doi.org/10.1007/s11881-003-0001-9
autor (2017).
autor (2020).
Mather, N., Wendling, B. J. (2012). Essentials of Dyslexia Assessment and Intervention. John Wiley & Sons, Inc.
Melby-Lervåg, M., Lyster, S. A. H., Hulme, C. (2012). Phonological skills and their role in learning to read: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 138(2), 322. https://doi.org/10.1037/a0026744
Moulton, E., Bouhali, F., Monzalvo, K., Poupon, C., Zhang, H., Dehaene, S., Dubois, J. (2019). Connectivity between the visual word form area and the parietal lobe improves after the first year of reading instruction: A longitudinal MRI study in children. Brain Structure and Function, 224(4), 1519-1536. https://doi: 10.1007/s00429-019-01855-3
Norton, E. S., Black, J. M., Stanley, L. M., Tanaka, H., Gabrieli, J. D., Sawyer, C., Hoeft, F. (2014). Functional neuroanatomical evidence for the double-deficit hypothesis of developmental dyslexia. Neuropsychologia, 61, 235-246. https://doi:10.1016/j.neuropsychologia.2014.06.015
Norton, E. S., Wolf, M. (2012). Rapid automatized naming (RAN) and reading fluency: Implications for understanding and treatment of reading disabilities. Annual Review of Psychology, 63, 427–452. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-120710-100431
Perfetti, C. (2007). Reading ability: Lexical quality to comprehension. Scientific Studies of Reading, 11(4), 357–383. https://doi.org/10.1080/10888430701530730
Porter, D. (2022). Dominacja oka [Eye dominance]. Pobrane z: https://www.aao.org/eye-health/anatomy/eye-dominance (data dostępu: 20.08.2024).
Pietras, I. (2008). Dysortografia: uwarunkowania psychologiczne. Wydawnictwo Harmonia.
Radtke, B. M., Sajewicz-Radtke, U. (2024). Specjalistyczna bateria diagnozy zdolności poznawczych i umiejętności szkolnych SB6/18. Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.
Reis, A., Araújo, S., Morais, I. S., Faísca, L. (2020). Reading and reading-related skills in adults with dyslexia from different orthographic systems: A review and meta-analysis. Annals of Dyslexia, 70(3), 339-368. https://doi.org/10.1007/s11881-020-00205-x
Roid, G. H., Sajewicz-Radtke, U., Radtke, B. M., Lipowska, M. (2017). Skale Inteligencji Stanford-Binet, Edycja Piąta. Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.
Romerowicz, A., Bulska-Leśniak, T., Chołody, M., Kwapińska, B. (2023). Sprawozdanie za rok 2023. Egzamin maturalny. Język polski. Centralna Komisja Egzaminacyjna.
Saksida, A., Iannuzzi, S., Bogliotti, C., Chaix, Y., Démonet, J.-F., Bricout, L., Billard, C., Nguyen-Morel, M.-A., Le Heuzey, M.-F., Soares-Boucaud, I., George, F., Ziegler, J. C., Ramus, F. (2016). Phonological skills, visual attention span, and visual stress in developmental dyslexia. Developmental Psychology, 52(10), 1503-1516. https://doi: 10.1037/dev0000184
Scarborough, H. S. (2001). Connecting early language and literacy to later reading (dis)abilities: Evidence, theory, and practice. W: S. Neuman i D. Dickinson (red.), Handbook for research in early literacy (s. 97–110). Guilford Press.
Sitnik-Warchulska, K., Izydorczyk, B., Lipowska, M. (2019). Wyzwania klinicznej diagnostyki psychologicznej dzieci i młodzieży: rekomendacje konsultantów w dziedzinie psychologii klinicznej. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 1, 54-62. https://doi.org/10.15557/PiPK.2019.0008
Snowling, M. J. (2000). Dyslexia. Blackwell Publishing.
Stańczak, J., Matczak, A., Jaworowska, A., Bac, I. (2020). Skala Inteligencji Wechslera dla Dzieci® – wydanie piąte. Pracownia Testów Psychologicznych.
Światowa Organizacja Zdrowia. (2019). ICD-11: International classification of diseases (11th revision). https://icd.who.int/
Światowa Organizacja Zdrowia. (2000). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne “Vesalius”.
Vanasse, C. M., Béland, R., Carmant, L., Lassonde, M. (2005). Impact of childhood epilepsy on reading and phonological processing abilities. Epilepsy & Behavior, 7(2), 288-296. https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2005.05.008
Vukovic, R. K., Siegel, L. S. (2006). The double-deficit hypothesis: A comprehensive analysis of the evidence. Journal of Learning Disabilities, 39(1), 25–47. https://doi.org/10.1177/00222194060390010401
Wagner, R. K., Torgesen, J. K. (1987). The nature of phonological processing and its causal role in the acquisition of reading skills. Psychological Bulletin, 101(2), 192-212. https://doi.org/10.1037/0033-2909.101.2.192
autor (2016).
Wolf, M., Bowers, P. G. (1999). The double-deficit hypothesis for the developmental dyslexias. Journal of Educational Psychology, 91(3), 415–438. https://doi.org/10.1037/0022-0663.91.3.415
Wolf, M., Bowers, P. G. (2000). Naming-speed processes and developmental reading disabilities: An introduction to the special issue on the double-deficit hypothesis. Journal of Learning Disabilities, 33(4), 322–324. https://doi.org/10.1177/002221940003300404
Wrońska, J. (2005). Dysleksja, lateralizacja i płeć. Psychologia Rozwojowa, 10(3), 157-167.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2025.38.1.131-147
Date of publication: 2025-09-15 08:22:16
Date of submission: 2024-08-30 11:24:28
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2025 Marta Łockiewicz
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.