Hide
Show all
Email this article The Conceptualisation of SHAME/EMBARRASSMENT and PRIDE in General Polish and Specialist Language (of Psychology) – in Comparison with English
Abstract
The aim of the paper is to compare the common and specialist linguistic conceptualization of emotions such as wstyd/shame/embarrassment and duma/pride. The point of departure is the question: What role do languages play in forming thoughts and feelings? In the main part, we describe how wstyd/shame/embarrassment and duma/pride are understood in general Polish (compared to English) and analyze the terms and ways used by psychologists and psychotherapists to portray these emotions in their works (in texts written in Polish or translated into Polish from English). In conclusion, the paper emphasizes the value of interdisciplinary cooperation between psychologists and linguists as regards research into emotions.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Bańko, M. (red.). (ISJP). (2000). Inny słownik języka polskiego (2 T.). Warszawa: PWN.
Bartmiński, J. (2006). Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata. W: Językowe podstawy obrazu świata (s. 76–88). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Bednarek, A. (2004). Z pewnym zażenowaniem o onieśmieleniu… Próba analizy semantycznej. W: A. Moroz, M. Wiśniewski (red.), Studia z gramatyki i semantyki języka polskiego (s. 251–259). Toruń: Wydawnictwo UMK.
Boroditsky, L. (2001). Does Language Shape Thougt? Mandarin and English Speakers’ Conceptions of Time. Cognitive Psychology, 43(1), 1–22. DOI: https://doi.org/10.1006/cogp.2001.0748.
Bradshaw, J. (1997). Toksyczny wstyd. Jak uzdrowić wstyd, który cię zniewala. Warszawa: Akuracik.
Brinkmann, S., Musaeus, P. (2010). Emotions and the Moral Order. W: P.A. Wilson (ed.), Dynamicity in Emotion Concepts (s. 123–137). Frankfurt am Main: Peter Lang.
Brzezińska, A.I. (2017). Gotowość do spotkania z innym: tożsamość u progu dorosłości. W: J.M. Brzeziński (red.), Obcy i swoi. Psychologiczna natura stosunków międzyludzkich (s. 133–211). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM.
Carducci, B.J. (1999). Shyness. A Bold New Approach. New York: Harper Collins Publishers.
Carducci, B.J. (2008). Nieśmiałość. Nowe odważne podejście. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Danieluk, B. (2013). Ile jest Ja w emocjach samoświadomościowych? Rodzaj zaangażowania Ja a wstyd, poczucie winy i zakłopotanie. Psychologia Społeczna, 83(26), 302–322.
Dodziuk, A. (1999). Wstyd. Jak lepiej go rozumieć i nie pozwolić, żeby zatruwał nam życie. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia, Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Doliński, D. (2011). Wstyd – perspektywa psychologiczna. Pobrane z: www.e-znaczenia.pl/?p=746.
Dubisz, S. (red.). (USJP). (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego (4 T.). Warszawa: PWN.
Ekman, P. (1992a). An Argument for Basic Emotions. Cognition and Emotion, 6(3–4), 169–200. DOI: https://doi.org/10.1080/02699939208411068.
Ekman, P. (1992b). Are There Basic Emotions? Psychological Review, 99(3), 550–553. DOI: https://doi.org/10.1037/0033-295X.99.3.550.
Ekman, P. (1998). Wszystkie emocje są podstawowe. W: P. Ekman, R.J. Davidson (red.), Natura emocji: podstawowe zagadnienia (s. 20–25). Gdańsk: GWP.
Ekman, P. (2003). Sixteen Enjoyable Emotions. Emotion Researcher, 18, 6–7.
Fabiszak, M., Hebda, A. (2010). Cognitive historical approaches to emotions: Pride. W: M.E. Winters, H. Tissari, K. Allan (eds.), Historical Cognitive Linguistics (s. 261–297). Berlin–New York: De Gruyter Muton.
Falkowska, M. (2012). Semantyka winy we współczesnej polszczyźnie. Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Goździk, M. (2001). O dumie. Analiza semantyczna. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska, 50(347), 61–76.
Grzegorczykowa, R. (2009). Punkty dyskusyjne w rozumieniu pojęcia językowego obrazu świata – widziane z perspektywy badań porównawczych. Etnolingwistyka, 21, 15–29.
Grzegorczykowa, R. (2012). Nazwy pokory, pychy i pojęć pokrewnych. W: Świat widziany poprzez słowa. Szkice z semantyki leksykalnej (s. 92–106). Warszawa: Wydawnictwa UW.
Grzegorczykowa, R., Piotrowska, A.E. (2011). Świat jest teatrem niekończących się zmagań o ludzką godność. Kształtowanie się pojęcia godności w dziejach polszczyzny. W: A. Janowska, M. Pastuchowa, R. Pawelec (red.), Humanizm w języku polskim. Wartości humanistyczne w polskiej leksyce i refleksji o języku (s. 79–148). Warszawa: Neriton.
http://niepijemy.pl/forum/10-forum-alkoholowe/81414-duma-a-pycha (dostęp: 10.04.2018).
Hurtado-de-Mendoza, A., Molina, C., Fernández-Dols, J.-M. (2012). The Archeology of Emotion Concepts: A Lexicographic Analysis of the Concepts Shame and Vergüenza. Journal of Language and Social Psychology, 32(3), 272–290. DOI: https://doi.org/10.1177/0261927X12465610.
Jasielska, A. (2010). Analiza narracji jako źródła wiedzy o emocjach. Prezentacja metody. W: M. Straś-Romanowska, B. Bartosz, M. Żurko (red.), Badania narracyjne w psychologii (s. 203–224). Warszawa: Eneteia.
Jasielska, A. (2012). Treść i struktura prototypu wstydu jako przykładu emocji złożonej. Roczniki Psychologiczne, 15(3), 101–107.
Jasielska, A. (2013). Charakterystyka i konsekwencje potocznego rozumienia emocji. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Jędrzejko, E. (2000). O językowych wykładnikach pojęcia WSTYD w różnych koncepcjach opisu. W: I. Nowakowska-Kempna, A. Dąbrowska, J. Anusiewicz (red.), Uczucia w języku i tekście (s. 59–77). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Kleszczewska-Albińska, A., Albiński, R. (2009). Wstyd i poczucie winy w teorii i badaniach. Psychologia Jakości Życia, 8(1), 83–100.
Kövecses, Z. (1986). Metaphors of Anger, Pride, and Love. A Lexical Approach to the Structure of Concepts. Amsterdam: John Benjamins.
Kövecses, Z. (1998). Are there any emotion-specific metaphors? W: A. Athanasiadou, E. Tabakowska (eds.), Speaking of Emotions. Conceptualisation and Expression (s. 127–151). Berlin–New York: Mouton de Gruyter.
Kövecses, Z. (2003). Metaphor and Emotion. Language, Culture, and Body in Human Feeling. Cambridge–Paris: Cambridge University Press and Maison des Sciences de l’Homme.
Kövecses, Z. (2011). Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie. Kraków: Universitas.
Krawczak, K. (2015). Negative self-evaluative emotions from a cross-cultural perspective. A case of ‘shame’ and ‘guilt’ in English and Polish. Pobrane z: http://www.lattice.cnrs.fr/IMG/pdf/Karolina_Krawczak_Negative_self-evaluative_emotions_Accepted.pdf.
Krawczak, K. (2017). Contrasting languages and cultures. A multifactorial profile-based account of SHAME in English, Polish, and French. Pobrane z: https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-01464866.
Kurcz, I. (2007). A może w miejsce dwujęzyczności – język globalny? W: I. Kurcz (red.), Psychologiczne aspekty dwujęzyczności (s. 457–465). Gdańsk: GWP.
LDCE (1989). Longman Dictionary of Contemporary English. London: Longman Group UK.
Lewandowska-Tomaszczyk, B., Wilson, P. (2014). Self-Conscious Emotions in Collectivistic and Individualistic Cultures: A Contrastive Linguistic Perspective. W: J. Romero-Trillo (ed.), Yearbook of Corpus Linguistics and Pragmatics. 2: New Empirical and Theoretical Paradigms (s. 123–148). Switzerland: Springer International Publishing.
Lewis, M. (2005). Emocje samoświadomościowe: zażenowanie, duma, wstyd, poczucie winy. W: M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji (s. 780–797). Gdańsk: GWP.
Lewis, M. (2011). The self-conscious emotions. Pobrane z: www.child-encyclopedia.com/emotions/according-experts/self-conscious-emotions.
Lewis, M. (b.d.). Self-Conscious Emotions – Shame and guilt, Hubris and pride, Shyness and embarrassment. Pobrane z: http://psychology.jrank.org/pages/564/Self-Conscious-Emotions.html.
Lewis, M., Haviland-Jones, J.M. (red.). (2005). Psychologia emocji. Gdańsk: GWP.
Łosiak, W. (2007). Psychologia emocji. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Mikołajczuk, A. (2009). Obraz radości we współczesnej polszczyźnie. Warszawa: Semper.
Mikołajczuk, A. (2012). Konceptualizacja wstydu w polszczyźnie (na tle porównawczym). W: A. Mikołajczuk, K. Waszakowa (red.), Odkrywanie znaczeń w języku (s. 124–145). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Mikołajczuk, A. (2014). O nieśmiałości (i wstydliwości) w języku polskim (ujęcie semantyczne). Prace Filologiczne, 64(2), 251–274.
Mikołajczuk, A. (2016). Czy duma to przeżycie odświętne? Z badań nad konceptualizacją dumy (ang. pride) w polszczyźnie. W: L. Saicová Římalová, I. Vaňková (red.), Lidský život a každodennost v jazyce (s. 105–119). Praha: Univerzita Karlova, Filozofická fakulta.
Mikołajczuk, A. (2017). Między słowami a przeżyciami: O rozumieniu wstydu we współczesnym języku polskim. Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL, 118 (kwiecień–czerwiec), 101–126.
Mikołajczuk, A. (w druku). Complex Concept of DUMA (‘PRIDE’) in Polish – from a Lexicographic Approach to Discourse Analysis. W: M. Grygiel, R. Kiełtyka (eds.), Cognitive Linguistics in the Year 2017. Rzeszów.
Miller, R. (2000). Niepewność i zakłopotanie. O pokonywaniu niechcianych uczuć. Gdańsk: GWP.
Mortillaro, M., Ricci-Bitti, P.E., Bellelli, G., Galati, D. (2013). Pride is not created equal: Variations between Northern and Southern Italy. W: J.J.R. Fontaine, K.R. Scherer, C. Soriano (eds.), Components of Emotional Meanings. A Sourcebook (s. 366–376). Oxford: Oxford University Press.
Narodowy Korpus Języka Polskiego (NKJP). Wyszukiwarka PELCRA. www.nkjp.pl.
Nowakowska-Kempna, I. (1995). Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Prolegomena. Warszawa: Sorus.
Nowakowska-Kempna, I. (2000). Konceptualizacja uczuć w języku polskim (Cz.2: Data). Warszawa: WSP TWP.
Ogarkova, A., Soriano C., Lehr, C. (2010). Naming Feeling: Exploring the Equivalence of Emotion Terms in Five European Languages. W: P.A. Wilson (ed.), Dynamicity in Emotion Concepts (s. 253–284). Frankfurt am Main: Peter Lang.
Osch, Y.M.J., Breugelmans, S.M., Zeelenberg, M. (2013). The meaning of Dutch “schaamte” as a single term for shame and embarrassment. W: J.J.R. Fontaine, K.R. Scherer, C. Soriano (eds.), Components of Emotional Meanings. A Sourcebook (s. 486–489). Oxford: Oxford University Press.
Osch, Y.M.J., Breugelmans, S.M., Zeelenberg, M., Fontaine J.J.R. (2013). The meaning of pride across cultures. W: J.J.R. Fontaine, K.R. Scherer, C. Soriano (eds.), Components of Emotional Meanings. A Sourcebook (s. 377–387). Oxford: Oxford University Press.
Pajdzińska, A. (2004). Jak mówimy o uczuciach? Poprzez analizę frazeologizmów do językowego obrazu świata. W: J. Bartmiński (red.), Językowy obraz świata (s. 83–101). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Saarni, C. (2005). Społeczny kontekst rozwoju emocjonalnego. W: M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji (s. 392–412). Gdańsk: GWP.
Saicová Římalová, L. (2010). Pỳcha v českém jazykovém obraze světa. W: I. Vaňková, J. Pacovská (red.), Obraz člověka v jazyce (s. 144–154). Praha: Univerzita Karlova v Praze, Filozofická fakulta, Ústav českého jazyka a teorie komunikace.
Scheff, T.J. (2003). Shame in Self and Society. Symbolic Interaction, 26(2), 239–262. DOI: https://doi.org/10.1525/si.2003.26.2.239.
Shi, Y., Chung, J.M., Cheng, J.T., Tracy, J.L., Robins, R.W., Chen, X., Zheng, Y. (2015). Cross-Cultural Evidence for the Two-Facet Structure of Pride. Journal of Research in Personality, 55, 61–74. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jrp.2015.01.004.
Shweder, R.A., Haidt, J. (2005). Psychologia kulturowa emocji – od starożytności po czasy współczesne. W: M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji (s. 504–524). Gdańsk: GWP.
Szostak, V. (2014). Wiele pięter wstydu. Wysokie Obcasy Extra, 7(28), wrzesień, 26–37.
Tissari, H. (2006). Conceptualizing Shame: Investigating Uses of the English Word Shame, 1418–1991. W: R.W. McConchie, O. Timofeeva, H. Tissari, T. Säily, Selected Proceedings of the 2005 Symposium on New Approaches in English Historical Lexis (HEL-LEX). Somerville: Cascadilla Proceedings Project.
Tracy, J.L., Robins, R.W. (2007). The Psychological Structure of Pride: A Tale of Two Facets. Journal of Personality and Social Psychology, 92(3), 506–525. DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.92.3.506.
Tracy, J.L., Weidman, A.C., Cheng, J.T., Martens, J.P. (2014). Pride: The Fundamental Emotion of Success, Power, and Status. W: M.M. Tugade, M.N. Shiota, L.D. Kirby (eds.), Handbook of Positive Emotions (s. 294–310). New York: Guilford Press.
Wierzbicka, A. (1992). Shame, Embarrassment, and Fear. W: Semantics, Culture, and Cognition: Universal Human Concepts in Culture-Specific Configurations (s. 130–134). New York–Oxford: Oxford University Press.
Wierzbicka, A. (1999a). Defining emotion concepts: discovering cognitive scenarios. W: Emotions Accross Languages and Cultures: Diversity and Universals (s. 49–122). Cambrigde: Cambridge University Press.
Wierzbicka, A. (1999b). Język – umysł – kultura. Warszawa: PWN.
Wilson, P.A., Lewandowska-Tomaszczyk, B. (2010). The Nature of Emotions. W: P.A. Wilson (ed.), Dynamicity in Emotion Concepts (s. 13–36). Frankfurt am Main: Peter Lang.
Zaron, Z. (2006). Wstyd ostatnia niecnoty zapora. O pojęciu wstydu. W: H. Karaś (red.), Czynić słowami. Studia ofiarowane Krystynie Długosz-Kurczabowej (s. 392–399). Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Zawisławska, M. (2011). Metafora w języku nauki. Na przykładzie nauk przyrodniczych. Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Żmigrodzki, P. (red.). (WSJP). (2007–). Wielki słownik języka polskiego. Pobrane z: http://wsjp.pl.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2018.31.4.17-33
Date of publication: 2019-04-26 10:22:33
Date of submission: 2018-07-31 03:47:52
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2019 Agnieszka Mikołajczuk
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.