Konflikt polityczny na przykładzie sporu o Trybunał Konstytucyjny

Dorota Litwin-Lewandowska

Streszczenie w języku polskim


Artykuł porusza problem procedur i specyfiki funkcjonowania nowoczesnego państwa demokratycznego oraz zagrożeń wynikających ze słabości demokracji mimo istnienia mechanizmów zabezpieczających ją przed nadużyciami. Problem ten jest rozpatrywany na przykładzie toczącego się konfliktu politycznego o Trybunał Konstytucyjny, instytucję o gwarantowanej konstytucyjnie niezależności. Konflikt ten pokazał, że w Polsce pojawiła się konieczność dyskusji i być może weryfikacji dotychczasowej filozofii i praktyki demokratycznej. Również to, że prawo i rządy prawa nie są wystarczającymi gwarantami stabilności ustroju demokratycznego, tym bardziej strażnikami praw i wolności obywatelskich. Ułomność systemu demokratycznego polega na tym, iż w imię właściwie pojętych zasad demokratycznych możliwe jest wypaczanie systemu przez tworzenie złego prawa. Działania uczestników demokracji, głównie decydentów, są lege artis, ale prowadzą do jej osłabiania. Demokratycznie urządzone społeczeństwo jest bez wątpienia autonomiczną wspólnotą i poliarchią, a przyjęło jako formę swojej organizacji demokratyczny system rządów. Demokracje są natomiast systemami wybitnie konfliktogennymi, choćby z tego powodu iż opierają się na zasadzie równości wszystkich poglądów i wszystkich podmiotów biorących udział w demokracji. Taka logika prowadzi w prostej konsekwencji do pojawienia się niezgodności i konfliktów, a nawet walk pomiędzy uczestnikami demokracji. Ta właściwość demokracji wymusiła stworzenie odpowiednich procedur rozstrzygania konfliktów, by zagwarantować w miarę optymalne wychodzenie z sytuacji kryzysowych, mogących w ostateczności doprowadzić nawet do upadku systemu demokratycznego. Przyjęto zatem prostą zasadę matematyczną, co prawda wtórną wobec wszystkich innych sposobów rozwiązywania konfliktów – zasadę większości. Jest ona regułą demokratycznej gry, bez której nie mogłyby istnieć rządy większości. Przedmiotem społecznego zainteresowania stał się ostatnio Trybunał Konstytucyjny, jedna z wielu instytucji demokratycznego państwa, która dotychczas nie wywoływała aż takich sporów merytorycznych i politycznych. Konflikt o Trybunał ma przede wszystkim charakter formalno-prawny, jest to techniczny spór, którego rozwiązanie powinno być podyktowane przez obwiązujące prawo, a jego rozstrzyganiem powinni się zająć eksperci z dziedziny prawa. Tak jednak nie jest. Konflikt ten przerodził się w konflikt o charakterze politycznym, stał się więc rzeczywistym konfliktem interesów, uzupełnionym dodatkowo o wartości. Zaktywizował ponadto społeczeństwo oraz środowisko prawnicze. Gdy rozważa się jeden z typów konfliktów, mianowicie polityczny, definiuje się go jako taki, którego przedmiotem jest władza, a podmiotami biorącymi w nim udział są te jednostki, grupy, instytucje, organizacje, które bezpośrednio mają wpływ na politykę lub oddziałują na nią za pośrednictwem kanałów politycznych. Praktyka demokratycznych państw świata zachodniego nie wskazuje drogi, na początku której stoi znak „zwycięzca bierze wszystko”. Praktykę tę wyznacza filozofia i teoria demokracji oraz kilkusetletni dorobek z takimi dogmatami, jak choćby monteskiuszowski trójpodział władz czy współczesna definicja demokracji, według której są to rządy większości gwarantujące prawa mniejszościom.

Słowa kluczowe


demokracja, konflikt polityczny, Trybunał Konstytucyjny

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Alberski, R. 2010. Trybunał Konstytucyjny w polskich systemach politycznych, Wydawnictwo UWr, Wrocław.

Andrzej Zoll: Za chwilę będziemy żyli w państwie totalitarnym, http://wyborcza.pl/magazyn/1,149285,19222932,andrzej-zoll-za-chwile-bedziemy-zyli-w-systemie-totalitarnym.html (dostęp: 23.11.2015).

Apel Helsińskiej Fundacji do prezydenta Dudy: Konstytucja sześć razy złamana, 2015 http://wyborcza.pl/1,75478,19228886,apel-helsinskiej-fundacji-do-prezydenta-dudy-konstytucja-szesc.html#TRrelSST (dostęp: 15.12.2015).

Balcerowicz: To, co się dzieje, to sprawdzian dla ludzi, którzy wierzą w demokrację, http://wyborcza.pl/1,75478,19224484,balcerowicz-to-co-sie-dzieje-to-sprawdzian-dla-ludzi-ktorzy.html#ixzz3w8m-6fo3O (dostęp: 03.12.2015).

Białyszewski, H. 1983. Teoretyczne problemy sprzeczności i konfliktu społecznych, Wydawnictwo PWN, Warszawa.

Dahl, R. 1995. Demokracja i jej krytycy, Wydawnictwo Znak, Kraków.

Dahl, R. 1998. O demokracji, Wydawnictwo Znak, Kraków.

Dahrendorf, R. 1968. Out of Utopia, [w:] Essays in the Theory of Society, Stanford University Press, Stanford.

Deklaracja prezydenta o dyskusji na temat Trybunału – aktualna, http://www.prezydent.pl/kancelaria/aktywnosc-ministrow/art,172,deklaracja-prezydenta-o-dyskusji-na-temat-trybunalu---aktualna-.html (dostęp: 22.12.2015).

Deutsch, M. 1973. The Resolution of Conflicts, http://www.colorado.edu/conflict/peace/example/morton_deutsch.htm (dostęp: 01.12.2015).

Domagalski, M. Nowa ustawa o TK autorstwa PiS zaskarżona do TK, http://www.rp.pl/Sedziowie-isady/312319966-Nowa-ustawa-o-TK-autorstwa-PiS-zaskarzona-do-TK.html (dostęp: 29.12.2015).

Duda apeluje, PO przepycha ustawę o Trybunale Konstytucyjnym, http://niezalezna.pl/67546-duda-apeluje-po-przepycha-ustawe-o-trybunale-konstytucyjnym-chca-miec-swoich-sedziow (dostęp: 02.12.2015).

Dyrektor Zespołu Orzecznictwa i Studiów TK: Orzeczenia nie zawsze są ostateczne, http://www.tvp.info/24972666/dyrektor-zespolu-orzecznictwa-i-studiow-tk-orzeczenia-nie-zawsze-sa-ostateczne (dostęp: 30.06.2016).

Gajcy, A. Prof. Kamil Zaradkiewicz zdegradowany w Trybunale, http://www.rp.pl/Kraj/160629282-Prof-Kamil-Zaradkiewicz-zdegradowany-w-Trybunale.html (dostęp: 30.06.2016).

Golec, A. 2002. Konflikt polityczny: myślenie i emocje, Dialog, Warszawa.

Grundsätzlich ist Liebe da, https://magazin.spiegel.de/digital/index_SP.html#SP/2015/53/140604355 (dostęp: 23.12.2015).

Juncker: Nie prowadzimy nagonki na Polskę, http://www.rp.pl/Polityka/160109635-Juncker-Nie-prowadzimy-nagonki-na-Polske.html (dostęp: 07.01.2016).

Kaczyński: Prezes TK dokonuje rokoszu, http://www.rp.pl/Spor-o-Trybunal-Konstytucyjny/151239934-Kaczynski-Prezes-TK-dokonuje-rokoszu.html (dostęp 30.12.2015).

Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997 Nr 78 poz. 483.

Kosiniak Kamysz: Prędzej PiS zatonie niż zniknął ludowcy, http://wyborcza.pl/1,75478,19272105,kosiniak-kamysz-predzej-pis-zatonie-niz-znikna-ludowcy.html#ixzz3wQNYfKek (dostęp: 25.12.2015).

Krajowa Rada Radców Prawnych protestuje przeciw zmianom w TK, http://wyborcza.pl/1,75478,19223784,krajowa-rada-radcow-prawnych-protestuje-przeciw-zmianom-w-tk.html#TRrelSST (dostęp: 15.12.2015).

Łętowska, E. 2015. Posłowie nie rozumieją, co robią, http://kulturaliberalna.pl/2015/12/01/ewa-letowska-wywiad-pis-trybunal-demokracja/ (dostęp: 15.12.2015).

Magierowski: Żadnego łamania konstytucji nie dostrzegam, http://wyborcza.pl/politykaekstra/1,149895,19351292,magierowski-zadnego-lamania-konstytucji-nie-dostrzegam.html (dostęp: 30.12.2015).

Mucha, J. 1978. Konflikt i społeczeństwo: z problematyki konfliktu we współczesnych teoriach zachodnich, Wydawnictwo PWN, Warszawa.

O Narodowej Radzie Rozwoju, 2015, http://www.prezydent.pl/kancelaria/nrr/o-nrr/ (dostęp: 02.12.2015).

Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 25 maja 2015 r. o wynikach ponownego głosowania i wyniku wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, http://prezydent2015.pkw.gov.pl/pliki/1432571989_obwieszczenie.pdf (dostęp: 03.12.2015).

Orędzie nowego prezydenta, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/cale-oredzie-dudy-tresc-wystapienia-prezydenta-dudy,566433.html (dostęp: 02.12.2015).

PO: Duda podarował Kaczyńskiemu telewizję, http://www.rp.pl/Platforma-Obywatelska/160109611-PO-Duda-podarowal-Kaczynskiemu-telewizje.html (dostęp: 08.01.2016).

Powstał społeczny ruch Komitet Obrony demokracji. Ma już ponad 20 tys. zwolenników, http://wyborcza.pl/1,75478,19226242,powstal-spoleczny-ruch-komitet-obrony-demokracji-ma-juz-kilka.html#TRrelSST (dostęp: 15.12.2015).

Prezes TK: sędzia konstytucyjny podlega wyłącznie konstytucji, a ta nie została zmieniona, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/prezes-tk-o-zmianach-w-trybunale-konstytucyjnym,606441.html (dostęp: 29.12.2015).

Prof. Marek Safjan: To jest moment, w którym musimy bronić państwa prawa, http://www.rdc.pl/informacje/prof-marek-safjan-to-jest-moment-w-ktorym-musimy-bronic-panstwa-prawa-posluchaj/ (dostęp: 30.12.2015).

Prof. Safjan: Prezydent wkroczył we władzę Trybunału, http://wyborcza.pl/1,75478,19229835,prof-safjan-prezydent-wkroczyl-we-wladze-trybunalu.html#ixzz3vrQ9kAEk (dostęp: 21.11.2015).

Profesor Staniszkis krytycznie o PiS: Jestem zaniepokojona sytuacją, http://wyborcza.pl/1,75478,19227698,profesor-staniszkis-krytycznie-o-pis-jestem-zaniepokojona-sytuacja.html#ixzz3w8KBqIvN (dostęp: 23.11.2015).

Projekt zmiany ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/AAFE9CDB1488EF30C1257F1D00337A6C/%24File/122.pdf (dostęp: 30.11.2015).

Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=1590 (dostęp: 03.12.2015).

Rada Europy: Wstrzymać prace nad ustawą o TK, http://www.rp.pl/Spor-o-Trybunal-Konstytucyjny/151229783-Rada-Europy-Wstrzymac-prace-nad-ustawa-o-TK.html (dostęp: 22.12.2015).

Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył nowelizację ustawy o Trybunale, http://wyborcza.pl/1,75478,19235500,rzecznik-praw-obywatelskich-zaskarzyl-nowelizacje-ustawy-o-trybunale.html#TRrelSST (dostęp: 15.12.2015).

Sartori, G. 1994. Teoria demokracji, Wydawnictwo PWN, Warszawa.

Siedlecka, E. 2015 a. Pierwsza prezes Sądu Najwyższego zaskarżyła nowelizację ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, http://wyborcza.pl/1,75478,19408787,pierwsza-prezes-sadu-najwyzszego-zaskarzyla-nowelizacje-ustawy.html#ixzz3vr4RNpTj (dostęp: 29.12.2015).

Siedlecka, E. 2015 b. Platforma psuje Trybunał Konstytucyjny, http://wyborcza.pl/1,75968,18010846,Platforma_psuje_Trybunal_Konstytucyjny.html#ixzz3vTJrkMIc (dostęp: 05.12.2015).

Siedlecka, E. 2015 c. TK pominie nową ustawę?, http://wyborcza.pl/1,75968,19407871,tk-pominie-nowa-ustawe.html#TRNajCzytSST (dostęp: 30.12.2015).

Siedlecka, E. 2016 d. Misja: zagłodzić Trybunał, „Gazeta Wyborcza” 28.10.2016.

Skrzydło, W., Grabowska, S., Grabowski, R., 2009. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.

Smoleński, R. 2016. Muniek Staszczyk: Mogę się z Tobą nie zgadzać, ale kraju Ci nie zabiorę, http://wyborcza.pl/magazyn/1,149896,19417850,muniek-staszczyk-moge-sie-z-toba-nie-zgadzac-ale-kraju-ci.html (dostęp 02.01.2016).

Sztumski, J. 2000. Konflikty społeczne i negocjacje jako sposoby ich przezwyciężania, WWZPCz, Częstochowa.

Teraz prezes TK sparaliżuje Trybunał, http://www.fakt.pl/politycy/prezes-tk-prof-andrzej-rzeplinski-nie-zamierza-stosowac-ustawy-autorstwa-pis,artykuly,600655.html (dostęp: 30.12.2015).

Ustawa z 25 sierpnia 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz.U. z 2015 r. poz. 1064, 1928.

Weber, M. 2002. Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, Wydawnictwo PWN, Warszawa.

Wierzę, że ustawa wzmocni pozycję Trybunału Konstytucyjnego, http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,95,wierze-ze-ustawa-wzmocni-pozycje-trybunalu-konstytucyjnego.html (dostęp: 30.12.2015).

Winczorek, P. 2008. Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, Wydawnictwo Liber, Warszawa.

Witek: nie wyobrażam sobie, aby TK nie respektował podpisanej nowelizacji, http://www.rp.pl/Sedziowie-i-sady/312299927-Witek-nie-wyobrazam-sobie-aby-TK-nie-respektowal-podpisanej-nowelizacji.html#ap-1 (dostęp: 29.12.2015).

Wywiad dla tygodnika „Der Spiegel”, 2015, http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta-rp/wywiady/art,33,wywiad-dla-tygodnika-der-spiegel.html (dostęp: 23.12.2015).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2016.23.2.207
Data publikacji: 2017-07-17 13:08:29
Data złożenia artykułu: 2016-01-28 23:44:24


Statystyki


Widoczność abstraktów - 4544
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 1307

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2017 Dorota Litwin-Lewandowska

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.