Podziały i typologie systemów parlamentarnych: zagadnienia metodologiczne

Michał Wallner

Streszczenie w języku polskim


System parlamentarny funkcjonuje w większości współczesnych państw demokratycznych. Występuje on tam, gdzie respektuje się zasadę odpowiedzialności politycznej rządu przed parlamentem, która stanowi istotę rządów parlamentarnych i cechę wspólną najliczniejszej grupy państw demokratycznych. Porównując te państwa ze sobą, trzeba też zwrócić uwagę na występujące między nimi różnice. Dotyczą one zarówno unormowań konstytucyjnych, jak i praktyki politycznej. To powoduje, że nie ma jednego modelu parlamentaryzmu, przeciwnie – występuje wiele jego odmian. W tej sytuacji istnieje obiektywna potrzeba wewnętrznego uporządkowania zbioru systemów parlamentarnych. W artykule zaprezentowano przykłady zastosowania różnych zabiegów systematyzujących, takich jak dychotomia, klasyfikacja czy typologia. Autor dochodzi do wniosku, że najbardziej użytecznym z tych instrumentów jest typologia, a może ona powstać tylko na podstawie rozbudowanej klasyfikacji systemów parlamentarnych. Stworzenie takiej klasyfikacji wymagałoby przeprowadzenia szeroko zakrojonych badań historyczno-porównawczych.

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Ajdukiewicz, K. 1965. Logika pragmatyczna, PWN, Warszawa. Antoszewski, A. 2012. Parlamentaryzm jako przestrzeń rywalizacji międzypartyjnej, [w:] Parlamentarny system rządów. Teoria i praktyka, T. Mołdawa, J. Szymanek, M. Mistygacz (red.), Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2012.

Antoszewski, A., Herbut, R. 2001. Systemy polityczne współczesnego świata, Arche, Gdańsk.

Bahro, H., Veser, E. 1995. Das semipräsidentielle System – „Bastard” oder Regierungsform sui generis, „Zeitschrift für Parlamentsfragen”, nr 3.

Banaszak, B. 2007. Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.

Bankowicz, M. 2006. Demokracja. Zasady, procedury, instytucje, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Baszkiewicz, J. 1999. Władza, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Beyme, von K. 2005. Współczesne teorie polityczne, Scholar, Warszawa. Biskuski, K. 1964. Ustrój polityczny Belgii. Studium o różnicach między ustrojem konstytucyjnym a rzeczywistością, Towarzystwo Naukowe, Toruń. Bokszczanin, I. 2010. Pozycja ustrojowa rządu w V Republice w świetle reformy konstytucyjnej z 2008 r., „Prawo i Polityka”, nr 1.

Borkowski, T. 1997. System rządów w nowej Konstytucji, „Państwo i Prawo”, nr 11–12.

Bożek, M. 2007. Systemy rządów – płaszczyzna instytucjonalna, „Zeszyty Naukowe Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej im. Wojciecha Korfantego”, nr 32.

Brodziński, W. 1997. System parlamentarno-gabinetowy – wykorzystanie modelu rządów parlamentarno- gabinetowych w projekcie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Konstytucyjne systemy rządów, M. Domagała (red.), Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.

Cheibub, J. A. 2007. Presidentialism, Parliamentarism, and Democracy, Cambridge University Press, New York.

Chodubski, A. J. 2008. Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk. C

Colliard, J.-C. 1978. Les régimes parlementaires contemporains, Presses de la Fondation nationale des sciences politiques, Paris (za: J. Szymanek, „Premierowska” odmiana systemu parlamentarnego, [w:] Parlamentarny system rządów. Teoria i praktyka, T. Mołdawa, J. Szymanek, M. Mistygacz [red.], Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2012).

Duverger, M. 1951. Les partis politiques, Librairie Armand Collin, Paris (za: W. Sokół, Partie polityczne na arenie wyborczej i gabinetowej, [w:] Współczesne partie i systemy partyjne. Zagadnienia teorii i praktyki politycznej, W. Sokół, M. Żmigrodzki [red.], Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003).

Duverger, M. 1980. A New Political System Model: Semi-presidential Government, „European Journal of Political Research”, nr 8.

Epstein, L. D. 1968. Parliamentary Government, [w:] International Encyclopedia of the Social Sciences, D. L. Sills (red.), Free Press, New York.

Gebethner, S. 1997. System rządów parlamentarno-gabinetowych, system rządów prezydenckich oraz rozwiązania pośrednie, [w:] Konstytucyjne systemy rządów, M. Domagała (red.), Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.

Grzybowski, M. 2006. System rządów (Sejm – Prezydent – Rada Ministrów), [w:] System rządów Rzeczypospolitej Polskiej. Założenia konstytucyjne a praktyka ustrojowa, M. Grzybowski (red.), Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.

Gulczyński, M., Iwiński, T., Lamentowicz, W. 1978. Instytucje polityczne współczesnego kapitalizmu, PWN, Warszawa.

Hajduk, Z. 2007. Ogólna metodologia nauk, Wydawnictwo KUL, Lublin.

Hochfeld, J. 1982. Marksizm a socjologia stosunków politycznych, [w:] J. Hochfeld, Marksizm, socjologia, socjalizm: wybór pism, wyboru dokonał, wstępem i komentarzem opatrzył J. J. Wiatr, PWN, Warszawa.

Jarentowski, M. G. 2009. System rządów Polski a modele systemów rządów, [w:] Władza wykonawcza w Polsce i Europie, M. Drzonek, A. Wołek (red.), Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków–Nowy Sącz.

Jarentowski, M. G. 2012. Mieszany system rządów – definicje, [w:] Parlamentarny system rządów. Teoria i praktyka, T. Mołdawa, J. Szymanek, M. Mistygacz (red.), Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.

Kalleberg, A. L. 1966. The Logic of Comparison: A Methodological Note on the Comparative Study of Political Systems, „World Politics”, nr 1.

Karolczak, K. 1999. System konstytucyjny Japonii, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.

Kiełmiński, Z. 1984. Koalicje rządzące w systemie parlamentarnym, Universitas, Warszawa.

Konstytucja Japonii, tłum. T. Suzuki, P. Winczorek, wstęp A. i L. Garliccy, 1990, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Kruk, M. 2012. Wprowadzenie do problematyki parlamentarnego systemu rządów, [w:] Parlamentarny system rządów. Teoria i praktyka, T. Mołdawa, J. Szymanek, M. Mistygacz [red.], Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.

Lane, J.-E., Ersson, S. 1999. Politics and Society in Western Europe, Thousand Oaks, London.

Leroy, P. 2001. Les régimes politiques du monde contepmorain, t. 1, Presses Universitaires de Grenoble, Grenoble (za: J. Szymanek, „Premierowska” odmiana systemu parlamentarnego, [w:] Parlamentarny system rządów. Teoria i praktyka, T. Mołdawa, J. Szymanek, M. Mistygacz (red.), Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2012).

Lijphart, A. 1968. Typologies of Democratic Systems, „Comparative Political Studies”, nr 1.

Lijphart, A. 1984. Democracies. Patterns of Majoritarian and Consensus Government in Twenty-One Countries, Yale University Press, New Haven–London.

Lijphart, A. 1992. Introduction, [w:] Parliamentary versus Presidential Government, A. Lijphart (red.), Oxford University Press, Oxford.

Mojak, R. 1995. Instytucja Prezydenta RP w okresie przekształceń ustrojowych, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Pułło, A. 1983. O jedno rozumienie podziału władz w nauce prawa konstytucyjnego, „Państwo i Prawo”, nr 6.

Pułło, A. 2007. Ustroje państw współczesnych, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa.

Redelbach, A., Wronkowska, S., Ziembiński, Z. 1993. Zarys teorii państwa i prawa, PWN, Warszawa.

Sarnecki, P. 2008. Ustroje konstytucyjne państw współczesnych, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.

Sartori, G. 2000. Ingegneria constituzionale comparata. Strutture, incentivi ed esiti, Il Mulino, Bologna (za: M. Bankowicz, Demokracja. Zasady, procedury, instytucje, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006).

Shugart, M. S. 2006. Comparative Executive-Legislative Relations, [w:] Political Institutions, R. A. W. Rhodes, S. Binder, B. A. Rockman (red.), Oxford University Press, Oxford.

Siaroff, A. 2003. Comparative Presidencies: the Inadequacy of the Presidential, Semi-presidential and Parliamentary Distinction, „European Journal of Political Research”, nr 3.

Siaroff, A. 2008. Comparing Political Regimes, University of Toronto Press, Toronto.

Siemieński, F. 1996. System rządów w przyszłej konstytucji, „Dziś”, nr 5.

Słomka, T. 2003, Prezydentura w Europie Środkowo-Wschodniej, [w:] Zagadnienia konstytucjonalizmu krajów Europy Środkowo-Wschodniej, T. Mołdawa (red.), Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.

Sobolewski, M. 1969. Zasady demokracji burżuazyjnej i ich zastosowanie, PWN, Warszawa.

Steffani, W. 1983. Zur Unterscheidung parlamentarischer und präsidentieller Regierungssysteme, „Zeitschrift für Parlamentsfragen”, nr 3 (za: M. Bożek, Systemy rządów – płaszczyzna instytucjonalna, „Zeszyty Naukowe Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej im. Wojciecha Korfantego” 2007, nr 32).

Stepan, A., Skach, C. 1994. Modele konstytucyjne a umacnianie demokracji (Parlamentaryzm – system prezydencki), „Państwo i Prawo”, nr 4.

Szymanek, J. 2005. Modele systemów rządów (wstęp do analizy porównawczej), „Studia Prawnicze”, nr 3.

Szymanek, J. 2007. Racjonalizacja parlamentarnego systemu rządów, „Przegląd Sejmowy”, nr 1.

Szymanek, J. 2009. Arbitraż polityczny głowy państwa, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.

Verney, D. V. 1992. Parliamentary Government and Presidential Government, [w:] Parliamentary versus Presidential Government, A. Lijphart (red.), Oxford University Press, Oxford.

Wallner, M. 2014. Koncepcje teoretyczne systemu rządów: źródła, założenia, krytyka, [w:] Systemy rządów w perspektywie porównawczej, J. Szymanek (red.), Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.

Wojtaszczyk, K. A. 2000. Współczesne systemy polityczne, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa

Wyrzykowski, M. 1999. Osiem tez w sprawie systemu rządów premierowskich, [w:] Administracja publiczna w państwie prawa. Księga jubileuszowa dla Prof. Jana Jendrośki w osiemdziesiątą rocznicę urodzin i pięćdziesięciolecie pracy naukowej, B. Adamiak i in. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.

Żebrowski, W. 2006. Klasyczny model prezydencjalizmu. Geneza i kształt współczesny, „Szkice Humanistyczne”, nr 1–2.

Żebrowski, W. 2007. Ślady prezydencjalizmu w Europie – system polityczny Republiki Cypryjskiej, „Szkice Humanistyczne”, nr 1–2.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2014.21.2.85
Data publikacji: 2015-05-21 17:26:31
Data złożenia artykułu: 2015-05-21 11:50:34


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1156
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 31553

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2015 Michał Wallner

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.