Przemiany potrzeb tożsamościowych w kontekście wyzwań współczesności. Na przykładzie mniejszości ukraińskiej w województwie podlaskim
Streszczenie w języku polskim
Artykuł w części teoretycznej dotyczy tożsamości mniejszości, jej rewitalizacji oraz rozumienia, czym są potrzeby tożsamościowe. Zwrócono uwagę na pogranicze jako szczególne miejsce kształtowania tożsamości, w szczególności tożsamości etnicznej i narodowej. W części drugiej artykułu przedstawiono transformację potrzeb tożsamościowych „Ukraińców z Podlasia”. Jest to bardzo ciekawa i wyjątkowa grupa, która podjęła wysiłek rewitalizacji swojej tożsamości i w ostatnich latach przeszła specyficzną ewolucję potrzeb tożsamościowych: od całkowitego braku potrzeby identyfikacji narodowej i pojawienia się silnych potrzeb asymilacji do polskości i białoruskości, przez potrzeby związane z rewitalizacją, instytucjonalizacją i autonomią do widocznych potrzeb równego, podmiotowego traktowania, edukacji i integracji. Chociaż artykuł dotyczy mniejszości ukraińskiej w województwie podlaskim w Polsce, to jego wyniki w sposób uniwersalny odnoszą się do przemian tożsamości mniejszości etnicznych i narodowych we współczesnych społeczeństwach. Opisana w artykule ścieżka transformacji potrzeb tożsamościowych odnosi się do wielu mniejszości i grup etnicznych funkcjonujących we współczesnych demokracjach w Europie i na świecie.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Austin, J.L. (1975). How to Do Things with Words. Harvard University Press.
Benenowska, I., Laskowska, E., Morzyńska-Wrzosek, B. (red.). (2019). Aksjologiczne aspekty komunikacji. Materiały z Forum Etyki Słowa. Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
Bauman, Z. (2007). Tożsamość. Rozmowy z Benedetto Vecchim (Tłum. J. Łaszcz). Gdańskie Towarzystwo Psychologiczne.
Barwiński, M. (2005). Struktura narodowościowa i językowa mieszkańców południowo-wschodniej części województwa podlaskiego. Porównanie wyników badań terenowych i narodowego spisu powszechnego. Pogranicze. Studia Społeczne, 12, 67–84.
Barwiński, M. (2011). Ukraińcy na Podlasiu – geneza, kontrowersje, współczesność. Acta Universitatis Lodziensis Folia Geographica Socio-Oeconomica, (11), 123–144.
Glinka, S., Obrębska-Jabłońska, A., Siatkowski, J. (red.). (2012). Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny (Tom 1). Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wyd. Polskiej Akademii Nauk.
Gloger, Z. (1903). Geografia historyczna ziem dawnej Polski. Wiedza Powszechna.
Golka, M. (2010). Imiona wielokulturowości. Warszawskie Wydawnictwo Literackie „Muza”.
Hawryluk, J. (1993). Z dziejów cerkwii prawosławnej na Podlasiu w X-XVIII wieku. Zarząd Główny Związku Ukraińców Podlasia.
Hawryluk, J. (1999), Kraje ruskie Bielsk, Mielnik, Drohiczyn. Rusini-Ukraińcy na Podlaszu – fakty i kontrowersje. Fundacja Świętego Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej.
Jałowiecki, B., Kapralski, S. (2011) Peryferie i pogranicza jako interdyscyplinarny obszar badawczy. W: B. Jałowiecki, S. Kapralski (red.), Peryferie i pogranicza. O potrzebie różnorodności (s. 7–32). Wyd. Naukowe Scholar.
Kuprianowicz, G., Ryżyk, E. (1992) Kronika Polska. Nad Buhom i Narwoju (3), 27–28.
Kwiatkowska, A. (2016). Tożsamość i poczucie szczęścia mieszkańców pogranicza. W: J. Miluska (red.), Psychologia społeczno-kulturowego pogranicza. Wstęp do koncepcji badań (s. 169–197). Wydawnictwo Naukowe Wydziału Humanistycznego.
Krysiński, A. (1928). Liczba i rozmieszczenie Białorusinów w Polsce. Sprawy Narodowościowe, (3–4), 351–378.
Łabowicz, L. (2005). Co przyniesie przyszłość? Nad Buhom i Narwoju (3), 9–12.
Machaj, I. (2000). Pogranicze. W: W. Kwaśniewicz i in. (red.), Encyklopedia Socjologii (T 3; s. 125–128). Oficyna Naukowa.
Makarski, W. (1996). Pogranicze polsko-ruskie do połowy wieku XIV. Studium językowo-etniczne. Wyd. KUL.
Maslow, A. (1990). Motywacja i osobowość. Wyd. PAX.
Misiejuk, D. (2004). Tożsamość ukraińska w Polsce: odtwarzanie czy tworzenie? Uwagi o kreacji tożsamości mniejszościowej. W: Z. Jasiński, T. Lewowicki (red.), Kultura mniejszości narodowych i grup etnicznych w Europie. Wyd. Uniwersytetu Opolskiego.
Mironowicz, E. (1993). Białorusini w Polsce 1944-1949. Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Mironowicz, E. (2000). Polityka narodowościowa PRL. Białoruskie Towarzystwo Historyczne.
Nikitorowicz, J. (1995). Pogranicze, tożsamość edukacja międzykulturowa. Trans Humana.
Nikitorowicz J. (2009). Edukacja regionalna i międzykulturowa. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Nikitorowicz, J. (2017). Etnopedagogika w kontekście wielokulturowości i ustawicznie kształtującej się tożsamości. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Nikitorowicz, A. (2014). Ukraińcy Podlasia. Dylematy tożsamościowe. Nomos.
Nikitorowicz, A. (2016). Transformacja tożsamości mniejszości narodowej w warunkach istotnych zmian politycznych na przykładzie Ukraińców Podlasia. Pogranicza. Studia Społeczne, 17(2), 163–177. https://doi.org/10.15290/pss.2016.28.02.09
Pacholski, M., Słaboń, A. (1997). Słownik pojęć socjologicznych. Akademia Ekonomiczna w Krakowie.
Pawluczuk, W. (1972). Światopogląd jednostki w warunkach rozpadu społeczności tradycyjnej. Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Sajewicz, M. (2008). Zagadnienie przynależności etniczno-językowej prawosławnych mieszkańców powiatu hajnowskiego na Białostocczyźnie. W: M. Stepaniuk (red.), Gwary Północnego Podlasia. Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia-Związek Ukraińców Podlasia.
Sadowski, A. (1991). Narody Wielkie i Małe. Białorusini w Polsce. Instytut Religioznawstwa Uniwersytet Jagielloński.
Sadowski, A. (1995). Pogranicze polsko-białoruskie. Tożsamość mieszkańców. Wydawnictwo Trans Humana.
Sadowski, A. (2008). Pogranicze –pograniczność – tożsamość pograniczna. Polskie granice i pogranicza: nowe problemy i interpretacje. Pogranicze. Studia Społeczne, 14, 17–30.
Sadowski, A. (2006). Białystok. Kapitał społeczny mieszkańców miasta. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej.
Sadowski, A. (2019). Tożsamość pogranicza jako kategoria socjologii pogranicza. Próba reinterpretacji. Roczniki Nauk Społecznych, (4), 73–92.
Sadowski, A. (2020). Multiculturalizm as the project to satisfy the identity needs among the inhabitants of borderlands (w druku).
Sadowski, A. (2021). Borderland inhabitants’ identity needs. W: M. Bieńkowska (red.), Borders-Borderlands-Identity Needs (w druku).
Tomaszewski, J. (1985). Rzeczpospolita wielu narodów. Wyd. Czytelnik.
Wakar, W. (1917). Rozwój terytorialny narodowości polskiej (Część II. Statystyka narodowościowa Królestwa Polskiego). Drukarnia Synów St. Niemiry.
Wasilewski, L. (1927). Istotna liczba Ukraińców w Polsce. Sprawy Narodowościowe, (5–6), 227–236.
Wiśniewski, J. (1977). Osadnictwo wschodniosłowiańskie Białostocczyzny – geneza, rozwój oraz zróżnicowanie i przemiany etniczne. Acta Baltico-Slavica, 4, 7–80.
Wysocki, R. (2006). Dylemat wyboru tożsamości narodowej ludności ukraińskiej na Północnym Podlasiu w warunkach demokratyzacji systemu politycznego w Polsce w latach 1989-2004. W: B. Halczak (red.), Mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej po upadku komunizmu (s. 175–208). Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ks.2021.9.2.35-53
Data publikacji: 2022-03-09 09:03:48
Data złożenia artykułu: 2022-03-07 13:10:16
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Andrzej Nikitorowicz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.