„Próżny teatr życia”. Do Jana Libiniusza. Usprawiedliwienie swej samotności (Oda IV. 12) Macieja Kazimierza Sarbiewskiego

Anna Al-Araj

Streszczenie w języku polskim


Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zapatrywań Macieja Kazimierza Sarbiewskiego na wybrane kwestie z zakresu poetyki oraz interpretacja – wzbogacona o inne konteksty (Horacy, Jan Kochanowski) – jego Ody IV. 12 Do Jana Libiniusza. Usprawiedliwienie swej samotności. Rozważania poparte zostały odwołaniami do liryków i traktatów teoretycznych jezuity, cenną podbudowę stanowią ponadto rozprawy dotyczące twórczości sarmackiego Horacjusza autorstwa m.in. Andrzeja Borowskiego, Piotra Urbańskiego czy Elwiry Buszewicz.

Artykuł składa się z dwóch zasadniczych części, z których pierwsza poświęcona jest poetyce sformułowanej Sarbiewskiego. Autorka przybliża w niej idee myśliciela dotyczące roli poety, hierarchii sztuk oraz funkcji zabiegu alegoryzacji i jego związku z koncepcją fabulosa theologia. W kolejnej części zwraca się uwagę na obecność motywów ignacjańskich w lirykach jezuity powstałych po 1625 roku. Nawiązania do doktryny zakonu św. Ignacego Loyoli w silnym stopniu naznaczają także tkankę Ody IV. 12, równie istotnymi kontekstami są ponadto topos theatrum mundi oraz dorobek literacki Horacego (zwłaszcza Carm. III. 1). Rozważania zostają zwieńczone tezą o spójności wyłożonych w rozprawach teoretycznych idei z wydźwiękiem „późnych” utworów Sarbiewskiego.


Słowa kluczowe


Maciej Kazimierz Sarbiewski; oda; topos theatrum mundi; chrystianizm jezuicki

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Literatura podmiotu:

Horacy. Wybór poezji. Tłum. i oprac. Jerzy Krókowski. Wrocław: Ossolineum, 2007.

Kochanowski, Jan. Dzieła polskie. Oprac. Julian Krzyżanowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972.

Sarbiewski, Maciej Kazimierz. „Do Jana Libiniusza. Usprawiedliwienie swej samotności” (Oda IV. 12). W: Maciej Kazimierz Sarbiewski, Peregrinatio terrestris. Carmina selecta | Ziemskie pielgrzymowanie. Wiersze wybrane. Tłum. Elwira Buszewicz, 118–119. Kraków: Universitas, 2003.

Sarbiewski, Maciej Kazimierz. „Do Janusza Libińskiego. Usprawiedliwia swe odosobnienie” (Oda IV. 12). W: Maciej Kazimierz Sarbiewski, Lyrica quibus accesserunt iter Romanum et Lechiados fragmentum | Liryki oraz Droga rzymska i fragment Lechiady. Tłum. Tadeusz Karyłowski. Oprac. Mirosław Korolko przy współudziale Jana Okonia, 347. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1980.

Sarbiewski, Maciej Kazimierz. De perfecta poesi, sive Vergilius et Homerus | O poezji doskonałej, czyli Wergiliusz i Homer. Tłum. Marian Plezia. Oprac. Stanisław Skimina. Wrocław: Ossolineum, 1954.

Sarbiewski, Maciej Kazimierz. Wykłady poetyki (Praecepta poetica). Tłum. i oprac. Stanisław Skimina. Wrocław–Kraków: Ossolineum, 1958.

Literatura przedmiotu:

Bobiatyński, Lech. „Horacjańskie źródła motywów stoickich w poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego”. W: Wątki neostoickie w literaturze polskiego renesansu i baroku. Red. Piotr Urbański, 191–210. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 1999.

Bolewski, Jacek. „Nascitur una… discors concordia. Aspekty teologiczne twórczości Sarbiewskiego”. W: Nauka z poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Praca zbiorowa. Red. Jacek Bolewski, Jakub Zdzisław Lichański, Piotr Urbański, 87–111. Warszawa: Collegium Bobolanum, 1995.

Borowski, Andrzej. „Obecność Sarbiewskiego w literaturze europejskiej”. W: Nauka z poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Praca zbiorowa. Red. Jacek Bolewski, Jakub Zdzisław Lichański, Piotr Urbański, 189–204. Warszawa: Collegium Bobolanum, 1995.

Buszewicz, Elwira. „Maciej Kazimierz Sarbiewski – ody refleksyjne i religijne”. W: Lektury polonistyczne. Średniowiecze – Renesans – Barok. T. 3: Barok. Red. Janusz Stanisław Gruchała, 112–137. Kraków: Universitas, 1999.

Grochal, Zbigniew. „Posłannictwo poety-filozofa w ujęciu Macieja Kazimierza Sarbiewskiego”. W: Nauka z poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Praca zbiorowa. Red. Jacek Bolewski, Jakub Zdzisław Lichański, Piotr Urbański, 125–133. Warszawa: Collegium Bobolanum, 1995.

Lam, Andrzej. „Exemplum szewca w poetyce Sarbiewskiego”. W: Maciej Kazimierz Sarbiewski i jego epoka. Próba syntezy. Red. Jakub Zdzisław Lichański, 187–192. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2006.

Łukaszewicz-Chantry, Maria. Trzy nieba. Przestrzeń sakralna w liryce Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, 2002.

Urbański, Piotr. „Poezja Sarbiewskiego wobec duchowości ignacjańskiej”. W: Nauka z poezji Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Praca zbiorowa. Red. Jacek Bolewski, Jakub Zdzisław Lichański, Piotr Urbański, 112–124. Warszawa: Collegium Bobolanum, 1995.

Urbański, Piotr. „Ut pictura poesis w teorii i praktyce poetyckiej Sarbiewskiego”. W: Maciej Kazimierz Sarbiewski i jego epoka. Próba syntezy. Red. Jakub Zdzisław Lichański, 139–152. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2006.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2020.30.199-218
Data publikacji: 2021-03-25 00:00:00
Data złożenia artykułu: 2020-12-24 01:13:31


Statystyki


Widoczność abstraktów - 2067
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2021 Anna Al-Araj

##submission.licenseURL##: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl