Wpływ panteizmu na politykę
Streszczenie w języku polskim
W artykule tym przedstawiam – w sposób bardzo ogólny – wpływ różnych odmian panteizmu na szeroko rozumianą sferę polityki. Wyróżniam – szkicując tło historyczne – trzy odmiany panteizmu: harmonijną, dynamiczną i emanacyjną. Twierdzę, że po klęsce panteizmu dynamicznego, którego pokłosiem politycznym był nazizm i komunizm, mamy obecnie do czynienia z jakościowym przewrotem w cywilizacji i kulturze Zachodu, któremu – od strony światopoglądowej – patronuje nowa odmiana panteizmu harmonijnego. Jest ona spoiwem (częścią wspólną i integrującą) trzech silnie oddziałujących kulturowych strumieni w ramach tak zwanej „kultury wysokiej”: radykalnej filozofii ekologicznej i etyki środowiskowej, nowej duchowości oraz post-humanizmu. Fala ta uderza ze szczególną siłą w główne składniki (wyróżniam pięć) nowożytnego paradygmatu platońsko-chrześcijańsko-oświeceniowego (i – związanego z tym ostatnim – liberalizmu w polityce). Wyrażam obawę, że walcząc z wadami starego paradygmatu i zastępując go nowym, opartym na harmonijnym panteizmie (skłaniającym do myślenia utopijnego i antyindywidualistycznego), „wylewamy dziecko z kąpielą” i „wpadamy z deszczu pod rynnę”.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Campanella, Tomasz. Miasto Słońca. Przetłumaczyli Luba i Rachmiel Brandwajnowie. Warszawa: Wydawnictwo Alfa, 1994.
Deschamps, Dom. Prawdziwy system czyli rozwiązanie zagadki metafizyki i moralności. Przetłumaczył Bronisław Baczko. Warszawa: Książka i Wiedza, 1967.
Diels, Hermann. Die Fragmente der Vorsokratiker. Berlin: Weidmann, 1951.
Guthrie, William Keith Chambers. Filozofowie greccy od Talesa do Arystotelesa. Przetłumaczył Andrzej Pawelec. Kraków: Znak, 1996.
Heinrich, Władysław. Zarys historji filozofji, t. 1. Kraków: Gebethner i Wolff, 1925.
Jaworski, Wit. W kręgu przedsokratyków. Kraków: Wydawnictwo Miniatura, 1992.
Kołakowski, Leszek. Diabeł kłamie również, kiedy mówi prawdę, „Studia socjologiczne” 1992, nr 1–2.
Kołakowski, Leszek. Jednostka i nieskończoność. Wolność i antynomie wolności w filozofii Spinozy. Warszawa: PWN, 2012.
Kołakowski, Leszek. Siła filozofii czy filozofia siłacza. „Kultura” 1973, nr 9.
Nadler, Steven. Spinoza. Przetłumaczył Władysław Jeżewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2002.
Nietzsche, Fryderyk. Nachlass. Pisma z lat 1884–1885. Przetłumaczył Grzegorz Kowal. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.
Spinoza, Benedykt. Etyka. Przetłumaczył Ignacy Myślicki (Halpern). Warszawa: AKME, 1991.
Spinoza Benedykt. Traktat teologiczno-polityczny. Przetłumaczył Ignacy Myślicki (Halpern). Warszawa: Gebethner i Wolff, 1916.
Tolle, Eckhart. Potęga teraźniejszości. Przetłumaczył Michał Kłobukowski. Łódź: Galaktyka, 2010.
Walicki, Andrzej. Rosyjska filozofia i myśl społeczna od Oświecenia do marksizmu. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2022.33.135-157
Data publikacji: 2022-07-31 23:21:37
Data złożenia artykułu: 2021-12-19 17:53:05
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Jacek Breczko
##submission.licenseURL##: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl