Szpital psychiatryczny – poza granicami miasta i wyobraźni

Paulina Anna Model

Streszczenie w języku polskim


Badania prowadzone w Szpitalu Klinicznym im. dr J. Babińskiego w Krakowie – Kobierzynie miały na celu zbadanie jak szpital psychiatryczny jest postrzegany przez mieszkańców miasta. W tej pracy pytanie badawcze to jakie granice zostały zauważone przez uczestników. Analizie poddany został sposób mówienia o nich, tworzenia sensów. Na proces badawczy składały się: ankieta, spacer po terenie zielonym szpitala zakończony zwiedzaniem wystawy i wywiadem grupowym, a także osobne spotkanie z mapowaniem odczuć badanych na planie szpitala. Tak skonstruowane przedsięwzięcie badawcze miało na celu pogłębienie zagadnień znanych z socjologicznych badań nad dystansem społecznym wobec osób chorujących psychicznie poprzez zastosowanie metod jakościowych i działaniowych. Nowatorskie było także zaproszenie uczestników do ogólnodostępnej przestrzeni parku szpitala psychiatrycznego i tam prowadzenie większości badań. Wpływało to na sposób w jaki mówili oni o granicach i oswajaniu przestrzeni. W wypowiedziach osób badanych pojawiły się granice między miastem a szpitalem, granice i pogranicza szpitala jako takiego, problem nierozróżnialności granicy między szpitalem a innymi miejscami oraz między chorymi a zdrowymi, wewnętrzne granice szpitala oraz granica choroby. Granice te miały charakter materialny i niematerialny; również tym fizycznym barierom nadawano znaczenie metaforyczne. Najtrudniejszymi do pokonania wg opinii badanych były granice wyobrażeń i choroby. Pokonanie granic fizycznych, tj. zwiedzenie kompleksu parkowo-szpitalnego oraz wystawy o procesie chorowania i zdrowienia, skutkowało w ich opinii oswojeniem przestrzeni szpitala psychiatrycznego.

Słowa kluczowe


szpital psychiatryczny; Kobierzyn; antropologia psychiatrii; antropologia w działaniu; liminalność, granice miasta; peryferia; dystans społeczny

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Benedyktowicz, Danuta, Zbigniew Benedyktowicz. Dom w tradycji ludowej. Encyklopedia Kultury Polskiej XX Wieku. Studia i Materiały. Wrocław: Wiedza o Kulturze, 1992.

Douglas, Mary. Czystość i zmaza. Tłum. Marta Bucholc. Seria Antropologiczna. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2007.

Eliade, Mircea. Sacrum a profanum: o istocie sfery religijnej. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2008.

Filimowska, Anna, Natalia Krygowska. Moja chata z kraja. Studium granic funkcjonujących w opowieściach mieszkańców polskiej Orawy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2019.

Flick, Uwe. Projektowanie badania jakościowego. Tłum. Paweł Tomanek. Wyd. 1, 2 dodr. Metodologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.

Foucault, Michel. Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu. Tłum. Helena Kęszycka, Marcin Czerwiński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987.

Gennep, Arnold van. Obrzędy przejścia: systematyczne studium ceremonii: o bramie i progu, o gościnności i adopcji [...]. Tłum. Beata Biały. Seria Antropologiczna. Warszawa: Pań-stwowy Instytut Wydawniczy, 2006.

Goffman, Erving. Instytucje totalne: o pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych. Tłum. Olena Waśkiewicz i Jacek Łaszcz. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2011.

Goffman, Erving. Piętno: rozważania o zranionej tożsamości. Tłum. Aleksandra Dzierżyńska, Joanna Tokarska-Bakir. Jednostka, Kultura, Społeczeństwo. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005.

Howard, Ebenezer. Garden cities of tomorrow. New illustrated edition. Eastbourne: Attic Books, 1985.

Jankowiak, Barbara, Dorota Bujalska, Dorota Kondzior, Beata Kowalewska, Hanna Rolka, Krystyna Klimaszewska, Elżbieta Krajewska–Kułak. „Postawy społeczeństwa wobec osób chorych psychicznie”. W: W drodze do brzegu życia, red. Elżbieta Krajewska-Kułak, Cecylia Regina Łukaszuk, Jolanta Lewko, Wojciech Kułak, t. 13. Białystok: Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Wydział Nauk o Zdrowiu, 2015.

Kapusta, Andrzej. „Szaleństwo i władza: myśl krytyczna Michaela Foucaulta” (praca doktorska, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 1999). https://andkapusta.files.wordpress.com/2010/04/doktorat11.pdf (dostęp: 20.12.2023).

Kowalski, Piotr. „Opętanie i nawiedzenie w kulturze staropolskiej”. Literatura Ludowa. Dwumiesięcznik Naukowo-Literacki 3 (2009): 3–14.

Katarzyna Kubat, „Dom wariatów – miejsce i doświadczenie”. Konteksty – Polska Sztuka Ludowa 64, nr 2–3 (289–290) (2010): 129–138.

Majbroda, Katarzyna. „Śmiech – dialog – wywrotowość. Bachtin w recepcji antropologicznej”. LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i Komitetu Nauk Etnologicznych PAN 104 (19.11.2020): 493–509. https://doi.org/10.12775/lud104.2020.21.

Perzanowski, Andrzej. „Antropologia i psychiatria: społeczny wymiar deinstytucjonalizacji opieki psychiatrycznej”. W: Antropologia stosowana, 257–73. Warszawa: Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, Międzynarodowe Centrum Dialogu Międzykulturowego i Międzyreligijnego UKSW, 2013.

Ricoeur, Paul. Symbolika zła. Tłum. Stanisław Cichowicz, Maryna Ochab. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2015.

Wciórka, Bogna, Jacek Wciórka. „Choroby psychiczne – społeczny stereotyp i dystans”. Postępy Psychiatrii i Neurologii 1996, nr 6: 323–343.

Wójtowicz-Wierzbicka, Małgorzata. „Spotkanie z Innym”. Rocznik Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu 1 (2011): 35–48.

Źródła internetowe:

Brzostek, Dariusz. „Enklawa spokoju i nakaz milczenia. Wokół praktykowania ciszy w sanatoriach”, Seminarium „Cisza. Znaczenia i konteksty”, Fonoteka Etnograficzna, Vimeo.com, https://vimeo.com/776672159 (dostęp: 20.12.2023).

Oswoić (hasło słownikowe). Synonimy.pl, https://www.synonimy.pl/synonim/oswoi%C4%87%20/ (dostęp: 15.03.2023).

Wciórka, Bogna i Jacek Wciórka (oprac.). „Osoby chore psychicznie w społeczeństwie. Komu-nikat z badań”, Centrum Badania Opinii Społecznej, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2008/K_124_08.PDF (dostęp: 14.03.2023).

Zadworna, Magdalena. „Stan badań nad spostrzeganiem społecznym osób z zaburzeniami psychicznymi: cz.2. Badania polskie”, forumpsychiatryczne.pl, https://forumpsychiatryczne.pl/artykul/stan-badan-nad-spostrzeganiem-spolecznym-osob-z-zaburzeniami-psychicznymi-cz-2-badania-polskie/913 (dostęp: 27.10.2023).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2023.36.101-122
Data publikacji: 2023-12-31 21:51:40
Data złożenia artykułu: 2023-03-20 12:07:46


Statystyki


Widoczność abstraktów - 414
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2023 Paulina Anna Model

##submission.licenseURL##: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/