Zanik uczuć metafizycznych jako przyczyna kryzysu kultury

Jacek Breczko

Streszczenie w języku polskim


Sądzę, że niewątpliwemu postępowi w technice towarzyszy obecnie na Zachodzie kryzys kultury. Kwestią sporną jest jego nasilenie; można bronić poglądu, że co się rozwija, to się po części rozkłada, kryzys jest więc permanentny i jest funkcją postępu, ale też nie można odrzucić trafności diagnozy katastroficznej. Kryzys ten ma niewątpliwie różne przejawy i różne źródła. W artykule koncentruję się na źródle wskazanym przez S. I. Witkiewicza: na zaniku Metafizycznego Poczucia Dziwności Istnienia oraz na jego skutkach. Diagnozę Witkacego – która wydaje mi się w ogólnych zarysach trafna – próbuję zastosować do czasów współczesnych. Uważam, że zanik uczuć metafizycznych jest obecnie stymulowany nie tylko coraz wygodniejszym i bardziej szczelnym „kokonem cywilizacyjnym”, ale też „zapomnieniem o śmierci” (śmierć staje się tabu w kulturze) oraz panowaniem w nauce naturalizmu metodologicznego, który powoduje, że świat przestaje się jawić jako „dziwny”, „tajemniczy”. Wszystko to zaś uszkadza, „wyjaławia” wyższe piętra kultury, czyli destrukcyjnie wpływa na działalność elit artystycznych, filozoficznych i religijnych.

Słowa kluczowe


kultura, kryzys, katastrofizm, S. I. Witkiewicz

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Czapski J., Wyrwane strony, „Zeszyty Literackie” 1993, nr 44, wyd. II.

Dawson Ch., Formowanie się chrześcijaństwa, tłum. J. Marzęcki, PAX, Warszawa 1969.

Doktór T., Pluralizm religijny: New Age i fundamentalizm, „Nomos, Kwartalnik religioznawczy” 2007, nr 59/60.

Gadamer H. S., Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane, tłum. M. Łukasie-wicz, K. Michalski, PIW, Warszawa 2000.

Gombrowicz W., Dziennik 1961-1969, Wydawnictwo Literacie, Kraków 1997.

Gutowski P., Czym jest „nowy ateizm”?, [w:] Nauki przyrodnicze a nowy ateizm, red. M. Słomka, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012.

Ingarden R., Wspomnienie o Stanisławie Ignacym Witkiewiczu, [w:] Stanisław Ignacy Witkiewicz. Człowiek i twórca. Księga pamiątkowa, red. T. Kotarbiński, J. E. Płomieński, PIW, Warszawa 1957.

Kołakowski L., Horror metaphysicus, Res Publica, Warszawa 1990.

Kołakowski L., Herezja, Znak, Kraków 2010.

Kopciuch L., Katastrofizm S. I. Witkiewicza, „Lumen Poloniae” 2008, nr 2.

Libiszowska-Żółtkowska M., Nowe ruchy religijne w globalnej przestrzeni, [w:] Religia i religijność w warunkach globalizacji, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 2007.

Mach E., Odczyty popularno-naukowe, tłum. S. Kramsztyk, Wydawnic-two Przeglądu Filozoficznego, Łódź 1899.

Mariański J., Sekularyzacja, desekularyzacja, nowa duchowość, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 2013.

Merton Th., Miłosz Cz., Listy, Znak, Kraków 2003.

Miłosz Cz., Rozmowy polskie 1999 – 2004, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2011.

Miłosz Cz., Ziemia Ulro, Znak, Kraków 1994.

Ortega y Gasset J., Bunt mas, tłum. P. Niklewicz, Wydawnictwo Muza, Warszawa 2006.

Pascal B., Myśli, tłum. T. Boy-Żeleński, PAX, Warszawa 1989.

Pennesi A. O., Chrystus a New Age, Verbinum, Warszawa 2003.

Russell B., Dzieje zachodniej filozofii, tłum. T. Baszniak, A. Lipszyc, M. Szczubiałka, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2012.

Schlick M., Nowa filozofia doświadczenia, tłum. H. Buczyńska, [w:] H. Buczyńska, Koło wiedeńskie, Wiedza Powszechna, Warszawa 1960.

Strzelczyk B., Rekruci Pana Boga, „Tygodnik Powszechny” 2013, nr 19.

Witkiewicz S.I., Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozu-mienia, Wydawnictwo FiS, Skierniewice 1992.

Wittgenstein L., Tractatus logico-philosophicus, tłum. B. Wolniewicz, PWN, Warszawa 1970.

Znaniecki F., Upadek cywilizacji zachodniej, [w:] Pisma filozoficzne, t. 2, PWN, Warszawa 1991.

Zulehner P. M., Teologia pastoralna wobec sytuacji Kościoła w Europie, [w:] Sytuacja Kościoła w zjednoczonej Europie, red. E. Robek, Kontrast, Warszawa 2005.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2015.13.39
Data publikacji: 2015-08-07 11:48:21
Data złożenia artykułu: 2015-08-07 10:40:07


Statystyki


Widoczność abstraktów - 2289
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2015 Jacek Breczko

##submission.licenseURL##: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl