Homo creator i twórcze maszyny

Katarzyna Makocka-Wojsiat

Streszczenie w języku polskim


W artykule poddano analizie kwestię kreatywności maszyn w kontekście ludzkiej kreatywności oraz postawiono pytanie o kulturowe konsekwencje włączenia sztucznej inteligencji w przestrzeń działań twórczych. Na przykładzie kreatywnych sieci przeciwstawnych (CAN) tworzących grafikę i generującego poezję algorytmu code-davinci-002 omówiono maszynowy proces twórczy. Wskazano, że systemy sztucznej inteligencji mają zdolność kreatywnego działania oraz generowania oryginalnych rozwiązań, tekstów, muzyki i obrazów, jednak to człowiek jest źródłem intencji twórczej i odbiorcą dzieła, tym, który nadaje dziełu znaczenie i status sztuki. Maszyny odgrywają obecnie coraz większą rolę w procesach twórczych, co może prowadzić do powstania nowych gatunków sztuki, lecz wiąże się z ryzykiem automatyzacji sfery estetycznej.


Słowa kluczowe


kreatywność; sztuczna inteligencja; sztuka; kultura

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Baer, John. There’s No Such Thing as Creativity: How Plato and 20th Century Psychology Have Misled Us. Cambridge: Cambridge University Press, 2022. https://doi.org/ 10.1017/9781009064637

Baraniuk, Chris. „Artifically inteligent paintners invent new styles of art”. NewScientist, 29.06.2017, https://www.newscientist.com/article/2139184-artificially-intelligent-painters-invent-new-styles-of-art (dostęp: 4.02.2024).

Boden, Margaret Ann. „What is creativity?”. W: Dimensions of Creativity, red. Margaret Ann Boden, 17–118. Cambridge MA: The MIT Press, 1994.

Boden, Margaret Ann. Sztuczna inteligencja, jej natura i przyszłość. Tłum. Tomasz Sieczkowski. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2020.

Boden, Margaret Ann. The Creative Mind: Myths and Mechanisms, druga edycja. London-New York: Routledge, 2004. https://doi.org/10.4324/9780203508527

Books Written by Artificial Inteligence: A List, allgoodgreat.com, https://allgoodgreat.com/list-of-books-written-by-artificial-intelligence/ (dostęp: 4.02.2024).

Cropley, Artur. „In praise of convergent thinking”. Creativity Research Journal 18, nr 3 (2006): 391–404. https://doi.org/10.1207/s15326934crj1803_13

Cropley, David H. „The dark side of creativity: A differentiated model”. W: The dark side of creativity, red. David H. Cropley, Arthur J. Cropley, James, Kaufman, Mark Runco, 360–373. Cambridge: Cambridge University Press, 2010.

Dutton, Dennis. Instynkt sztuki. Piękno, zachwyt i ewolucja człowieka. Tłum. Jerzy Luty. Kraków: Copernicus Center Press, 2019.

Eagleman, David, Anthony Brandt. The Runaway Species. How Human Creativity Remakes the World. Edinburgh: Canongate Books Ltd, 2017.

Elgammal, Ahmed, Liu Bingchen, Mohamed Elhoseiny, Marian Mazzone. „CAN: Creative Adversarial Networks. Generating «Art» by Learning About Styles and Deviating from Style Norms”. W Proceedings of the 8th International Conference on Computational Creativity, ICCC 2017. Atlanta GA: Georgia Institute of Technology, 2017. https://doi.org/10.48550/arXiv.1706.07068

Eysenck, Hans Jürgen. „Creativity, personality and the convergent-divergent continuum”. W: Critical Creative Process, red. Mark Runco, 95–114. New York: Hampton Press, 2003.

Gabora, Liane, Scott Barry Kaufman. „Evolutionary perspectives on creativity”. W: The Cambridge handbook of creativity, red. James Kaufman, Robert Sternberg, 279–300. Cambridge: Cambridge University Press, 2010.

Guckelsberger, Christian, Christoph Salge, Simon Colton. „Addressing the «Why?» in computational creativity: A non-anthropocentric, minimal model of intentional creative agen-cy”. W: Proceedings of the 8th International Conference on Computational Creativity, ICCC 2017. Atlanta GA: Georgia Institute of Technology, 2017. https://computationalcreativity.net/iccc2017/ICCC_17_accepted_submissions/ICCC-17_paper_37.pdf (dostęp: 5.02.2024).

Guilford, Joy Paul. „Creativity”. American Psychologist 1950, nr 5(9): 444–454. https://doi.org/10.1037/h0063487

Harari, Yuval Noah. Sapiens. Od zwierząt do bogów. Tłum. Justyn Hunia. Warszawa: Wydawnictwo Literackie, 2017.

Katz, Brent, Josh Morgenthau, Simon Rich. I Am Code. Poetical autobiography by code-davinci-002. London: Cassell, 2023.

Kohs, Greg (reż). AlphaGo. Moxie Pictures, 2017. YouTube, 13 marca 2020. https://youtu.be/WXuK6gekU1Y (dostęp: 4.02.2024).

Krohn, Jon, Grant Beyleveled, Aglae Bassens. Uczenie głębokie i sztuczna inteligencja. Tłum. Andrzej Watrak. Gliwice: HELION S.A., 2022.

Nęcka, Edward, Aleksandra Gruszka, Jarosław Orzechowski, Błażej Szymura, Trening twórczości. Gdańsk: GWP, 2005.

Orwell, George. 1984. Tłum. Julia Fiedorczuk, Wolne lektury, https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/orwell-rok-1984.pdf (dostęp: 2.02.2024).

Pinker, Steven. Jak działa umysł. Tłum. Małgorzata Koraszewska. Poznań: Zysk i S-ka, 2022.

Reimer, Bo, Bojana Romic. „Introduction Artificial Creativity”. Transformations Journal of Media, Culture & Technology 2022, nr 36: 5–6 (edytorial). https://www.academia.edu/109733874/Introduction_Artificial_Creativity?uc-sb-sw=6684177 (dostęp: 5.02.2024).

Rhodes, Mel. „An Analysis of Creativity”. The Phi Delta Kappan 42, nr 7 (1961): 305–310, http://www.jstor.org/stable/20342603 (dostęp: 4.02.2024).

Romeo, Luigi. Ecce Homo! A Lexicon of Man. Amsterdam: John Benjamins B.V., 1979.

Runco, Mark Anthony, Garrett Jaeger. „The standard definition of creativity”. Creativity Research Journal 2012, nr 24(1): 92–96. https://doi.org/10.1080/10400419.2012.650092

Samuel, Paul Elliot, Dustin Stokes. „Creativity”. W: The Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. Edward N. Zalta, Uri Nodelman (Spring 2023), https://plato.stanford.edu/archives/spr2023/entries/creativity/ (dostęp: 2.02.2024).

Satoy de, Marcus. Kod kreatywności. Sztuka i innowacje w epoce sztucznej inteligencji. Tłum. Tadeusz Chawziuk. Kraków: Copernicus Center Press, 2020.

Shank, Daniel Burton, Christopher Graves, Alexander Gott, Patrick Gamez. „Feeling Our Way to Machine Minds: People's Emotions when Perceiving Mind in Artificial Intelligence”. Computers in Human Behavior 98 (2019): 256–266. https://doi.org/10.1016/j.chb.2019.04.001

Słownik Języka Polskiego, https://sjp.pwn.pl/slowniki/kreatywnosc.html (dostęp: 2.02.2024).

Tatarkiewicz, Władysław. Dzieje sześciu pojęć. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.

Torrance, Ellis Paul. Torrance Test of Creative Thinking. Princeton NJ: Personnel Press, 1974.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2024.37.135-155
Data publikacji: 2024-07-31 22:58:02
Data złożenia artykułu: 2024-03-24 22:47:35


Statystyki


Widoczność abstraktów - 323
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Katarzyna Makocka-Wojsiat

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.