Die Dialektik des Subjektes. Die Erzählidentität in der Theorie von Paul Ricoeur und die psychoanalytischen Entwürfe des Narzissmus

Agata Bielińska

Abstract


Der Artikel setzt sich zum Ziel, die Ähnlichkeiten zwischen dem Modell der Subjektbezogenheit, das aus der Theorie der Erzählidentitäten von Paul Ricoeur entsteht und jenem Modell, das durch einige psychoanalytische Entwürfe des Narzissmus impliziert wird, nachzuweisen. Es werden zunächst Ricoeurs Anschauungen über den dialektischen Charakter der Beziehung zwischen der für das Individuum identitätsprägenden Erzählweise und der erlebten Wirklichkeit dargestellt. Im Rahmen des Entwurfs von Ricouer ist die Erzählung einerseits in ein vornarratives Leben verwickelt, andererseits verwandelt sie es sinngebend. Eine so verstandene Erzählung bildet einen Abwehrmechanismus, der das einmalige Individuum vor der überwältigenden Wirklichkeit schützt, was sie an den in der Psychoanalyse beschriebenen Narzissmus näherbringt. Es werden ebenfalls ausgewählte Entwürfe des Narzissmus (Freud, Klein, Winni-cott) dargelegt und es wird aufgezeigt, dass sich sowohl der Narzissmus als auch die Erzählung auf einem dialektischen Verhältnis zwischen der Widerspiegelung und Umwandlung, Verwicklung und Autonomie, Inkohärenz und Kohärenz stützt. Den Artikel schließt die Vorstellung von Ansichten Julia Kristevas ab, die dem Narzissmus einen inhärent erzählerischen Charakter zuerkennt.


Schlagworte


Ricoeur; Subjektbezogenheit; Erzählidentität; Narzissmus; Psychoanalyse

Literaturhinweise


Św. Augustyn. Wyznania. Tłum. Zygmunt Kubiak. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1994.

Bielik-Robson, Agata. The Saving Lie: Harold Bloom and Deconstruction. Evanston: Northwestern University Press, 2011.

Blumenberg, Hans. Praca nad mitem. Tłum. Kamilla Najdek, Michał Herer, Zbigniew Zwoliński. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2009.

Carr, David, Charles Taylor, Paul Ricoeur. „Discussion: Ricoeur on Narrative”. W: On Paul Ricoeur: Narrative and Interpretation, red. David Woods, 160–187. London: Routledge, 1991.

Dessuant, Pierre. Narcyzm. Przegląd koncepcji psychoanalitycznych. Tłum. Zuzanna Stadnicka-Dmitriew. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2007.

Freud, Sigmund. „Ego i Id”. W: Sigmund Freud, Poza zasadą przyjemności. Tłum. Jerzy Prokopiuk, 59–99. Warszawa: PWN, 1997.

Freud, Sigmund. „Próba wprowadzenia pojęcia narcyzmu”. Tłum. Marcin Poręba. W: Freud, red. Zofia Rosińska, 270–295. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2002.

Freud, Sigmund. „Psychoanalityczne uwagi o autobiograficznie opisanym przypadku paranoi”. W: Sigmund Freud, Charakter a erotyka. Tłum. Robert Reszke, Dariusz Rogalski, 105–167. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1996.

Freud, Sigmund. „Psychologia zbiorowości i analiza ego”. W: Sigmund Freud, Poza zasadą przyjemności, 191–257. Tłum. Jerzy Prokopiuk. Warszawa: PWN, 1997.

Freud, Sigmund. Totem i tabu. Tłum. Jerzy Prokopiuk, Marcin Poręba. Warszawa: Wydawnictwo „KR”, 1993.

Freud, Sigmund. „Zarys psychoanalizy”. W: Sigmund Freud, Poza zasadą przyjemności, 99–157. Tłum. Jerzy Prokopiuk. Warszawa: PWN, 1997.

Green, André. On Private Madness. London: Karnac Books, 1997.

Klein, Melanie. Envy and Gratitude and Other Works 1946–1963.

London: The Hogarth Press and the Institute of Psycho-Analysis, 1984.

Kristeva, Julia. In the Beginning Was Love: Psychoanalysis and Faith. Trans. Arthur Goldhammer. New York: Columbia University Press, 1987.

Kristeva, Julia. Melanie Klein. Tłum. Ross Guberman. New York: Columbia University Press, 2001.

Kristeva, Julia. Tales of Love. Tłum. Leon S. Roudiez. New York: Columbia University Press, 1987.

MacIntyre, Alasdair. Dziedzictwo cnoty: studium z teorii moralności. Tłum. Adam Chmielewski. Warszawa: PWN, 1996.

Ricoeur, Paul. Czas i opowieść, T. I. Tłum. Małgorzata Frankiewicz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.

Ricoeur, Paul. Czas i opowieść, T. 3. Tłum. Urszula Zbrzeźniak. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.

Ricoeur, Paul. O sobie samym jako innym. Tłum. Bogdan Chełstowski. Warszawa: PWN, 2003.

Ricoeur, Paul. „Życie w poszukiwaniu opowieści”. Tłum. Elżbieta Wolicka. Logos i Ethos 1993, nr 2: 225–236.

Rosner, Katarzyna. Narracja, tożsamość i czas. Kraków: Universitas, 2003.

Segal, Hanna. Introduction to the Work of Melanie Klein. London: Karnac Books, 1988.

Taylor, Charles. „Self-interpreting animals”. W: Human Agency and Language, 45–76. Cambridge: Cambridge University Press, 1985. DOI: 10.1017/CBO9781139173483.003

Taylor, Charles. Źródła podmiotowości: narodziny tożsamości nowoczesnej. Tłum. Marcin Gruszczyński, Olga Latek, Adam Lipszyc, Agnieszka Michalak, Agnieszka Rostkowska, Marcin Rychter, Łukasz Sommer. Warszawa: PWN, 2001.

Winnicott, Donald Woods. The Maturational Processes and the Facilitating Environment: Studies in the Theory of Emotional Development. London: Karnac Books, 1990.

Winnicott, Donald Woods. Zabawa a rzeczywistość. Tłum. Anna Czownicka. Gdańsk: Wydawnictwo Imago, 2011.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2019.28.165-187
Date of publication: 2020-02-14 19:50:37
Date of submission: 2019-10-08 12:07:03


Statistiken


Sichtbarkeit von Abstracts - 1793
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 0

Indikatoren



Refbacks

  • Im Moment gibt es keine Refbacks


Copyright (c) 2020 Agata Bielińska

Lizenz-URL: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl