Between instinct and rationality - the supreme value for Nietzsche and Socrates

Maciej Wodziński

Abstract


Challenged in this paper is the general perception of how the concept of supreme value was perceived by Socrates and Friedrich Nietzsche. Socrates is usually described as an extreme rationalist while Nietzsche is referred to as a proponent of vitality and instinctive behaviour designed to increase the will to power. It follows from an analysis of Xenophon’s and Plato’s works by the author of this paper that the Athenian’s ethical intellectualism was far from dogmatic. For his real goal was to raise his interlocutors’ doubts in the discourse and stimulate critical thinking. This took often the form of a verbal agon, which actually corresponds with Nietzsche’s will to power. Yet a juxtaposition of Callicles from Plato's Gorgias with Nietzsche's thought indicates that what mattered for them both apart from pure instinctiveness was the ability to control and overcome that phenomenon. The author concludes that neither Socrates nor Nietzsche should be associated with holding customarily extreme positions, and that the value considered by both as the supreme one was possessing an "instinct of rationality", that is taking such advantage of the potential of our plastic nature which reconciles the will to power with reason.

 


Keywords


Nietzsche; Socrates; supreme value; axiology; the will to power

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Arystoteles. Metafizyka. Tłum. Kazimierz Leśniak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1984.

Arystoteles. „O dowodach sofistycznych”. W: Arystoteles, Dzieła wszystkie. Tłum. Kazimierz Leśniak. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1990.

Deleuze, Gilles. Nietzsche i filozofia. Tłum. Bogdan Banasiak. Warszawa: Wydawnictwo Spacja, 1993.

Fisher, Milena. „Nietzsche o moralności”. W: Nietzsche i tradycja antyczna, red. Bogdan Banasiak, Paweł Pieniążek, 221-231. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2012.

Guthrie, William Keith Chambers. Sokrates. Tłum. Krzysztof Łapiński, Sławomir Żuławski. Warszawa: Aletheia, 2000.

Hackforth, Reginald. „Great thinkers. (I) Socrates”. Philosophy, 1933, vol. 8 issue 31: 259-272. DOI: https://dx.doi.org/10.1017/S0031819100032939

Heidegger, Martin. Nietzsche. Tłum. Andrzej Gniazdowski, Piotr Graczyk, Wawrzyniec Rymkiewicz, Mateusz Werner, Cezary Wodziński. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.

Hyland, Drew. „Nietzsche’s 'Love' for Socrates”. Humanities, 2015, 4: 3-16. DOI: https://dx.doi.org/10.3390/h4010003.

Jadczak, Ryszard. „Teoria kratyzmu Władysława Witwickiego”. Acta Universitatis Nicolai Copernici, 1981, (121): 25-40.

Kaufman, Walter Arnold. “Nietzsche's admiration for Socrates”. Journal of the History of Ideas, 1948, vol. 9, nr 4: 472-491.

Kierkegaard, Soren Aabye. Okruchy filozoficzne. Tłum. Karol Toeplitz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1988.

Kierkegaard, Soren Aabye. O pojęciu ironii z nieustającym odniesieniem do Sokratesa. Tłum. Alina Djakowska. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1999.

Ksenofont. Pisma Sokratyczne. Tłum. Leon Joachimowicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1967.

Kwiek, Marek. Rorty i Lyotard: w labiryntach postmoderny. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 1994.

Legutko, Ryszard. Sokrates, filozofia męża sprawiedliwego. Poznań: Zysk i S-ka, 2013.

Leoński, Jacek. „Historia wykorzystywania dokumentów osobistych w socjologii”. Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, 1995, zeszyt 2: 123-128.

Letkiewicz, Sławomir. Moralność dla wszystkich czy dla każdego? Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2011.

Nietzsche, Friedrich Wilhelm. Antychrześcijanin. Tłum. Grzegorz Sowinski. Kraków: ZW Nomos, 1996.

Nietzsche, Friedrich Wilhelm. Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm. Tłum. Bogdan Baran. Kraków: Inter Esse, 1994.

Nietzsche, Friedrich Wilhelm. Tako rzecze Zaratustra. Tłum. Wacław Berent. Gdynia: Wydawnictwo Tenet, 1991.

Nietzsche, Friedrich Wilhelm. The Pre-Platonic Philosophers. Tłum. Gregory Whitlock. Chicago: University Of Illinois Press, 2006.

Nietzsche, Friedrich Wilhelm. Wola mocy. Tłum. Stefan Frycz, Konrad Drzewiecki. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2003.

Nietzsche, Friedrich Wilhelm. Zmierzch bożyszcz. Tłum. Paweł Pieniążek. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2006.

Olesiński, Dariusz. „Elenktyka jako therapeia w świetle Platońskiego Eutyfrona”. W: Therapeia, askesis, mediatio, red. Krzysztof Łapiński, Robert Pawlik, Rafał Tichy, 49-60. Warszawa: Wydawnictwo UW, 2017.

Platon. Dialogi. Tłum. Władysław Witwicki. T. I, II. Kęty: Wydawnictwo Antyk, 1997-99.

Porter, James. „Nietzsche and 'The problem of Socrates'”. W: A Companion to Socrates, red. Sara Ahbel-Rappe, Rachana Kamtekar, 406-425. Oxford: Blackwell, 2006. DOI: https://dx.doi.org/10.1002/9780470996218.ch25

Sauerland, Karol. „Od Sokratesa do Zaratustry”. W: Nietzsche i tradycja antyczna, red. Bogdan Banasiak, Paweł Pieniążek, 129-133. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2012.

Sikorski, Dariusz Konrad. „Sofistyka, nihilizm, totalitaryzm – myśli na XXI wiek”. Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Polska 3, 2004: 223-234.

Tymura, Dorota. Sokrates Ksenofonta. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2017.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2019.27.53-76
Date of publication: 2019-07-30 20:19:17
Date of submission: 2019-02-17 21:08:01


Statistics


Total abstract view - 2046
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 0

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2019 Maciej Wodziński

License URL: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl