Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
W stronę psychologii i edukacji prośrodowiskowej: osobowościowe i socjodemograficzne korelaty tożsamości środowiskowej i dobrowolnej prostoty
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie: Zmiany klimatyczne stanowią obecnie jedno z największych zagrożeń ludzkości. Tożsamość środowiskowa, odnosząca się do indywidualnej definicji siebie poprzez pryzmat relacji człowieka z naturą, oraz dobrowolna prostota, stanowiąca antykonsumpcyjną ideę życia, to psychologiczne konstrukty, które przeanalizowano pod względem korelatów osobowościowych i socjodemograficznych.
Cel badań: Celem niniejszych eksploracyjnych badań jest analiza związków między tożsamością środowiskową, dobrowolną prostotą i cechami osobowości, a także poszukiwanie korelatów socjodemograficznych analizowanych konstruktów głównie w próbie młodych Polaków.
Metoda badań: W badaniach 218 osób, w tym 156 kobiet (71,6% całej próby) i 62 mężczyzn (28,4%), w wieku od 18 do 63 lat (M = 25,40; SD = 7,43), wypełniło Skalę tożsamości środowiskowej, Skalę zaangażowania w dobrowolną prostotę i Inwentarz osobowości HEXACO-60.
Wyniki: Wyniki wykazały wysoką dodatnią korelację między tożsamością środowiskową i dobrowolną prostotą (r = 0,73) oraz ich słabe dodatnie związki z otwartością na doświadczenia, uczciwością-pokorą, sumiennością, ugodowością i ekstrawersją, a także brak związku z emocjonalnością i wiekiem. Kobiety osiągnęły istotnie wyższe wyniki tożsamości środowiskowej i dobrowolnej prostoty. Miejsce zamieszkania, wykształcenie, stan cywilny, status zawodowy, wyznawana religia i subiektywna ocena sytuacji materialnej nie różnicowały wyników badanych konstruktów, natomiast stosunek do wiary w Boga lub siłę wyższą był pozytywnie z nimi związany.
Wnioski: Wykazano podobieństwo analizowanych konstruktów, a także określono zmienne osobowościowe i socjodemograficzne mające z nimi związek. Omawiane są praktyczne implikacje badań w zakresie promowania dobrowolnej prostoty. Zaprezentowano polskie tłumaczenie Skali zaangażowania w dobrowolną prostotę, która może znaleźć zastosowanie w edukacji proekologicznej wśród studentów. Szczególną uwagę należy zwrócić na mężczyzn jako grupę, która jest mniej zainteresowana kwestiami prośrodowiskowymi.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Albert, M. (2019). Sustainable frugal innovation – The connection between frugal innovation and sustainability. Journal of Cleaner Production, 237, 117747. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.117747
Ashton, M. C., Lee, K. (2007). Empirical, theoretical, and practical advantages of the HEXACO model of personality structure. Personality and Social Psychology Review, 11(2), 150–166. https://doi.org/10.1177/1088868306294907
Ashton, M. C., Lee, K. (2009). The HEXACO-60: A short measure of the major dimensions of personality. Journal of Personality Assessment, 91, 340-345. https://doi.org/10.1080/00223890902935878
Blatt, E. (2014). Uncovering students’ environmental identity: An exploration of activities in an environmental science course. The Journal of Environmental Education, 45(3), 194–216. https://doi.org/10.1080/00958964.2014.911139
Boujbel, L., d’Astous, A. (2012). Voluntary simplicity and life satisfaction: Exploring the mediating role of consumption desires: Voluntary simplicity and life satisfaction. Journal of Consumer Behaviour, 11(6), 487–494. https://doi.org/10.1002/cb.1399
Chowdhury, R. M. M. I. (2018). Religiosity and voluntary simplicity: The mediating role of spiritual well-being. Journal of Business Ethics, 152(1), 149–174. https://doi.org/10.1007/s10551-016-3305-5
Clayton, S. (2003). Environmental Identity: A Conceptual and an Operational Definition. W: S. Clayton i S. Opotow (red.), Identity and the natural environment: The psychological significance of nature (s. 45–65). MIT Press.
Clayton, S., Czellar, S., Nartova-Bochaver, S., Skibins, J. C., Salazar, G., Tseng, Y.-C., Irkhin, B., Monge-Rodriguez, F. S. (2021). Cross-cultural validation of a revised environmental identity scale. Sustainability, 13(4), 2387. https://doi.org/10.3390/su13042387
Clayton, S., Fraser, J., Burgess, C. (2011). The role of zoos in fostering environmental identity. Ecopsychology, 3(2), 87–96. https://doi.org/10.1089/eco.2010.0079
Davis, J. L., Green, J. D., Reed, A. (2009). Interdependence with the environment: Commitment, interconnectedness, and environmental behavior. Journal of Environmental Psychology, 29(2), 173–180. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2008.11.001
Druică, E., Vâlsan, C., Puiu, A.-I. (2022). Voluntary simplicity and green buying behavior: An extended framework. Energies, 15(5), 1889. https://doi.org/10.3390/en15051889
Elgin, D., Mitchell, A. (1977). Voluntary Simplicity. The Co-Evolution Quarterly, Summer, 5-18. https://duaneelgin.com/voluntary-simplicity-report/
Etzioni, A. (2004). Voluntary simplicity: Characterization, select psychological implications, and societal consequences. W: B. Hodgson (red.), The Invisible Hand and the Common Good (s. 377–405). Springer Berlin Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-662-10347-0_17
Freed, A., Wong, D. (2019). The relationship between university students' environmental identity, decision-making process, and behavior. Environmental Education Research, 24(3), 474–475. https://doi.org/10.1080/13504622.2017.1320705
Gasiul, H. (2020). Psychologia osobowości. Nurty, teorie, koncepcje. Difin.
Huneke, M. E. (2005). The face of the un-consumer: An empirical examination of the practice of voluntary simplicity in the United States. Psychology and Marketing, 22(7), 527–550. https://doi.org/10.1002/mar.20072
Irkhin, B. D. (2020). Who benefits from environmental identity? Studying environmental identity and mental wellbeing in Russia. Psychology in Russia: State of the Art, 13(3), 66–78. https://doi.org/10.11621/pir.2020.0305
Kala, L., Galčanová, L., Pelikán, V. (2017). Narratives and practices of voluntary simplicity in the Czech post-socialist context. Czech Sociological Review, 53(6), 833–856. https://doi.org/10.13060/00380288.2017.53.6.377
Kızılay, E., Tanık Önal, N. (2019). From the environmental identity to the behavior: The status of pre-service science teachers. International Journal of Evaluation and Research in Education, 8(2), 271–279. https://doi.org/10.11591/ijere.v8i2.19581
Lakens, D. (2013). Calculating and reporting effect sizes to facilitate cumulative science: a practical primer for t-tests and ANOVAs. Frontiers in Psychology, 4, 863. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2013.00863
Larionov, P. (2020). W stronę psychologii środowiskowej: właściwości psychometryczne polskiej wersji Skali tożsamości środowiskowej. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 44(4), 190–208. https://doi.org/10.34766/fetr.v44i4.452
Larionow, P., Sołtys, M., Izdebski, P., Mudło-Głagolska, K., Golonka, J., Demski, M., Rosińska, M. (2022). Climate Change Anxiety Assessment: The Psychometric Properties of the Polish Version of the Climate Anxiety Scale. Frontiers in Psychology, 13, 870392. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.870392
Lee, H. (2019). The effect of anti-consumption lifestyle on consumer’s attitude and purchase intention toward commercial sharing systems. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, 31(5), 1422–1441. https://doi.org/10.1108/APJML-06-2018-0218
Lee, K., Ashton, M. C. (2009). The HEXACO personality inventory – revised. A measure of the six major dimensions of personality. Scale Descriptions. https://hexaco.org/scaledescriptions
Lee, K., Ashton, M. C., Choi, J., Zachariassen, K. (2015). Connectedness to Nature and to Humanity: Their association and personality correlates. Frontiers in Psychology, 6. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01003
Lewandowska, A., Witczak, J., Giungato, P., Dierks, C., Kurczewski, P., Pawlak-Lemanska, K. (2018). Inclusion of life cycle thinking in a sustainability-oriented consumer’s typology: A proposed methodology and an assessment tool. Sustainability, 10(6), 1826. https://doi.org/10.3390/su10061826
Miao, R. E., Cagle, N. L. (2020). The role of gender, race, and ethnicity in environmental identity development in undergraduate student narratives. Environmental Education Research, 26(2), 171-188. https://doi.org/10.1080/13504622.2020.1717449
Millburn, J. F., Nicodemus, R. (2021). Love People, Use Things: Because the Opposite Never Works. Celadon Books.
Oleś, P. K. (2016). Wprowadzenie do psychologii osobowości (Wydanie trzecie, nowe – czwarty dodruk). Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Osikominu, J., Bocken, N. (2020). A voluntary simplicity lifestyle: Values, adoption, practices and effects. Sustainability, 12(5), 1903. https://doi.org/10.3390/su12051903
Otero-López, J. M., Villardefrancos, E. (2013). Five-Factor Model personality traits, materialism, and excessive buying: A mediational analysis. Personality and Individual Differences, 54(6), 767–772. https://doi.org/10.1016/j.paid.2012.12.013
Paço, A., Lavrador, T. (2017). Environmental knowledge and attitudes and behaviours towards energy consumption. Journal of Environmental Management, 197, 384–392. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2017.03.100
Passafaro, P., Cini, F., Boi, L., D’Angelo, M., Heering, M. S., Luchetti, L., Mancini, A., Martemucci, V.,
Pacella, G., Patrizi, F., Sassu, F., Triolo, M. (2015). The “sustainable tourist”: Values, attitudes, and personality traits. Tourism and Hospitality Research, 15(4), 225–239. https://doi.org/10.1177/1467358415576086
Pérez Ibarra, R. E., Tapia-Fonllem, C. O., Fraijo-Sing, B. S., Nieblas Soto, N., Poggio, L. (2020). Psychosocial predispositions towards sustainability and their relationship with environmental identity. Sustainability, 12(17), 7195. https://doi.org/10.3390/su12177195
Pervin, L. A., John, O. P. (2002). Osobowość: teorie i badania. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Peyer, M., Balderjahn, I., Seegebarth, B., Klemm, A. (2017). The role of sustainability in profiling voluntary simplifiers. Journal of Business Research, 70, 37–43. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2016.07.008
Puech, C., Dougal, J., Deery, C., Waddell, C., Mõttus, R. (2020). Openness Is Related to Proenvironmental Behavior Both Within and Across Families. Environment and Behavior, 52(9), 996–1011. https://doi.org/10.1177/0013916519853294
Rebouças, R., Soares, A. M. (2021). Voluntary simplicity: A literature review and research agenda. International Journal of Consumer Studies, 45(3), 303–319. https://doi.org/10.1111/ijcs.12621
Rich, S. A., Hanna, S., Wright, B. J. (2017). Simply satisfied: The role of psychological need satisfaction in the life satisfaction of voluntary simplifiers. Journal of Happiness Studies, 18(1), 89–105. https://doi.org/10.1007/s10902-016-9718-0
Rich, S. A., Wright, B. J., Bennett, P. C. (2019). Development of the Voluntary Simplicity Engagement Scale: measuring low-consumption lifestyles. Journal of Consumer Policy, 43(2), 295–313. https://doi.org/10.1007/s10603-018-9400-5
Skimina, E., Strus, W., Cieciuch, J., Szarota, P., Izdebski, P. (2020). Psychometric properties of the
Polish versions of the HEXACO-60 and the HEXACO-100 personality inventories. Current Issues in Personality Psychology, 8(3), 255–278. https://doi.org/10.5114/cipp.2020.98693
Soutter, A. R. B., Bates, T. C., Mõttus, R. (2020). Big Five and HEXACO Personality Traits, Proenvironmental Attitudes, and Behaviors: A Meta-Analysis. Perspectives on Psychological Science, 15(4), 913–941. https://doi.org/10.1177/1745691620903019
Tam, K.-P. (2013). Concepts and measures related to connection to nature: Similarities and differences. Journal of Environmental Psychology, 34, 64–78. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2013.01.004
Teeroovengadum, V. (2018). Environmental identity and ecotourism behaviours: Examination of the direct and indirect effects. Tourism Review, 74(2), 280–292. https://doi.org/10.1108/TR-11-2017-0190
World Economic Forum. (2022). The Global Risks Report 2022 (17. edycja). https://www3.weforum.org/docs/WEF_The_Global_Risks_Report_2022.pdf
Zavestoski, S. (2002). The social-psychological bases of anticonsumption attitudes. Psychology and Marketing, 19(2), 149–165. https://doi.org/10.1002/mar.10007
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2022.41.4.53-76
Data publikacji: 2022-12-28 11:12:47
Data złożenia artykułu: 2022-09-13 12:36:23
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2022 Paweł Larionow
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.