Edukacja domowa w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – przypadek odnaleziony

Magdalena Giercarz-Borkowska

Streszczenie w języku polskim


Wprowadzenie: Artykuł dotyczy edukacji domowej realizowanej w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Państwo Danuta i Bartłomiej Maria Boba w latach 1952-1981 nie posyłali do szkoły pięciorga swoich dzieci – mimo zakazu kształcili je we własnym zakresie.

Cel badań:  Celem badania było uzupełnienie wiedzy o losach edukacji domowej w Polsce po II wojnie światowej. Dotychczas nie znano przypadków nauczania domowego w okresie socjalizmu – sądzono, że w tym czasie nie było realizowane i zaczęło odradzać się dopiero po przełomie ustrojowym.

Metoda badań: Badania przeprowadzono w tradycji jakościowej, metodą wywiadu narracyjnego. Uzyskany materiał badawczy poddano analizie i interpretacji. Dodatkowo wykorzystano badanie dokumentów.

Wyniki: Pomimo wysiłków władz państwa, by zmusić wszystkich obywateli do udziału w edukacji państwowej istniał w Polsce przypadek nauczania domowego. Zrekonstruowanie doświadczeń rodziny Bobów dostarcza wiedzy o motywacjach do wychowywania dzieci z dala od wpływów szkoły, sposobach i efektach uczenia poza nią. Niesie wiedzę o wartościach, jakie rodzina przypisywała edukacji domowej i jest świadectwem determinacji rodziców, którzy wytrwali w postanowieniu pomimo stosowanych wobec nich represji.

Wnioski:  Odnaleziony przypadek jest odosobniony. Trudne doświadczenie rodziny Bobów nie wpłynęło ani na zmianę prawa, ani na los innych rodzin. Ich walka z komunistycznym reżimem uzupełnia znany dotychczas opis edukacji domowej i pozwala lepiej ją rozumieć. Pokazuje, jak wielkie znaczenie może mieć dla rodziców wychowywanie dzieci w zgodzie z własnym sumieniem. Wolność – zrekonstruowana we wcześniejszych badaniach jako podstawowa wartość łączona z edukacją domową współcześnie i w odległej przeszłości – okazała się również w tym przypadku wartością nadrzędną. Rodzinna edukacja Bobów jest historycznym łącznikiem między tradycją a współczesnością polskiej edukacji domowej.

 


Słowa kluczowe


edukacja domowa, nauczanie domowe, rodzina, Polska Rzeczpospolita Ludowa, wolność

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bielecka-Prus, J., Heleniak, A. (2018). Motywy podjęcia edukacji domowej w opinii rodziców. W J. Bielecka-Prus (Red.), Rodzina w edukacji domowej (s. 139–166). Wydawnictwo i Księgarnia Gotów.

Budajczak, M. (2004). Historyczne „wymiary” edukacji domowej. W K. Jakubiak, A. Winiarz (Red.), Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX wieku (s. 349–358). Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.

Frasunkiewicz E., (2022). „Ucieczka z systemu”. Edukacja domowa z perspektywy rodziców dzieci szkolnych. Problemy Wczesnej Edukacji, 2(55), 166–180.

Giercarz-Borkowska, M. (2022). Edukacja domowa – od tradycji ku współczesności. Wydawnictwo UO.

Giercarz-Borkowska, M. (2021), Warunki praktykowania edukacji domowej w Polsce. Kultura –Społeczeństwo–Edukacja, 20(2), 231–239. https://doi.org/10.14746/kse.2021.20.14

Giercarz-Borkowska, M. (2020). Między pracą zawodową a edukacją dzieci – sytuacja zawodowa rodziców edukujących domowo. Edukacja Dorosłych, 1, 83–97.

https://doi.org/10.12775/ED.2020.006

Giercarz-Borkowska, M. (2019). Edukacja domowa jako alternatywa edukacyjna dla dzieci zdolnych. Wydawnictwo TeksTy.

Jakubiak, K. (2004). Stan i potrzeby badań nad nauczaniem domowym dzieci polskich od XVIII do początków XX wieku. W K. Jakubiak, A. Winiarz (Red.), Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX wieku (s.11–18). Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.

Kaźmierska, K. (2012). Wywiad narracyjny jako jedna z metod w badaniach biograficznych. W K. Kaźmierska (Red.), Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów, (s. 71–96). Zakład Wydawniczy Nomos.

Nowak-Dziemianowicz, M. (2017). Zmiana jako przedmiot i efekt społecznych badań jakościowych. Jakościowe Badania Pedagogiczne, I,2, 79–100.

Piłat, E. (2006). Szkoła domowa. Dziennik Polski, 1.12.

Szafrańska, A., Pawlak, J. (2020). W poszukiwaniu lepszych możliwości kształcenia dla własnego dziecka. Edukacja domowa z perspektywy rodziców. Przegląd Pedagogiczny, 1, 203–218.

https://doi.org/10.34767/PP.2020.01.12

Akty prawne

Dekret z dnia 7 lutego 1919 roku o obowiązku szkolnym, Dz.U. 1919, nr 4, poz. 147.

Dekret z dnia 23 marca 1956 roku o obowiązku szkolnym, Dz.U. 1956, nr 9, poz. 52.

Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, Dz.U. 2017 poz. 59.

Dokumenty

Pismo kierownika Publicznej Szkoły Powszechnej nr 2 w Kozach z dnia 9 października 1952 roku – archiwum rodzinne rodziny Bobów.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2023.42.4.147-162
Data publikacji: 2024-02-14 11:56:42
Data złożenia artykułu: 2023-06-01 08:40:23


Statystyki


Widoczność abstraktów - 479
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 243

Wskaźniki





Prawa autorskie (c) 2024 Magdalena Giercarz-Borkowska

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.