Internet bez barier? Osoby niewidome i słabowidzące o swoich doświadczeniach w sieci

Mikołaj Olszewski

Streszczenie w języku polskim


Wprowadzenie: Dostępność stron internetowych dla osób niewidomych i słabowidzących wynika z regulacji międzynarodowych (ONZ, 2006) oraz krajowych (Ustawa, 2019a; Ustawa, 2019b). Osoby z niepełnosprawnością wzroku są narażone na wykluczenie cyfrowe związane z brakiem dostępu do informacji wynikające z niedostosowania serwisów internetowych, jak również z ograniczeniem w dostępie do odpowiedniego oprogramowania, ułatwiającego korzystanie z Internetu.

Cel badań: Celem badań było poznanie opinii osób niewidomych i słabowidzących dotyczących zmian w dostępności do stron internetowych instytucji publicznych oraz prywatnych, ustalenie barier występujących w dostępie do treści zamieszczonych w serwisach internetowych oraz ustalenie możliwości, jakie stwarza Internet dla osób niewidomych i słabowidzących.

Metoda badań: Wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego. W badaniach wzięły udział 102 osoby niewidome i słabowidzące. W analizie statystycznej skorzystano z testu H Kruskala–Wallisa oraz z testu U Manna–Whitneya.

Wyniki: Uzyskane wyniki dowodzą, że występują różnice istotne statystycznie w ocenie dostępności serwisów internetowych instytucji publicznych, instytucji bankowych, finansowych; w korzystaniu z czytnika ekranu (płatnego, darmowego); w korzystaniu z dofinansowania ze środków PFRON na zakup sprzętu/oprogramowania warunkowane poziomem wykształcenia, stopniem niepełnosprawności, płcią oraz miejscem zamieszkania badanych osób.

Wnioski: Dostępność stron internetowych instytucji publicznych uległa poprawie po uchwaleniu ustawy o dostępności z 2019 roku, częściowo również instytucji prywatnych. Osoby niewidome i słabowidzące napotykają na bariery: finansową oraz cyfrową związaną z dostępem do Internetu, część badanych osób jest narażona na wykluczenie cyfrowe, co utrudnia wykorzystanie możliwości, jakie stwarza im sieć.


Słowa kluczowe


osoby niewidome, osoby słabowidzące, dostępność, bariery, Internet

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Bruno, M. M. G., Nascimento, R. A. L. d. (2019). Accessibility Policy: what people with visual impairment say. Educação & Realidade, 44:1. Pobrane 8, października, 2022 z: https://seer.ufrgs.br/index.php/educacaoerealidade/article/view/84848

Christy, B., Pillai, A. (2021). User feedback on usefulness and accessibility features of mobile applications by people with visual impairment. Indian Journal of Ophthalmology, 69, 555–558. Pobrane 12, października, 2022 z: https://journals.lww.com/ijo/Fulltext/2021/03000/User_feedback_on_usefulness_and_accessibility.16.aspx, DOI: 10.4103/ijo.IJO_1042_20

Ciborowski, M. (2017). Międzynarodowe wytyczne dostępności serwisów www WCAG 2.0 – szanse i zagrożenia dla internautów głuchoniewidomych. W: E. Domagała-Zyśk. G. Wiącek. M. Książek, (red.). Świat osób głuchoniewidomych. Wyzwania współczesności (s. 203–213). Lublin: Wyd. Episteme.

Dejnaka, A. (2012). Internet bez barier – accessibility oraz usability a potrzeby osób niepełnosprawnych. Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania, II(3), 37–51.

Dobransky, K., Hargittai, E. (2006). The Disability Divide in Internet Access and Use. Information, Communication & Society, 9:3, 313 – 334. Pobrane 2, października, 2022 z: https://doi.org/10.1080/13691180600751298

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego, Dz. U. UE z 2.12.2016, L 327/1.

Hewitt, D. H., He, Y. (2021). Internet Accessibility for Blind and Visually-Impaired Users: An Evaluation of Official U.S. State and Territory COVID-19 Websites. Proceedings of the Human Factors and Ergonomics Society Annual Meeting, 65:1, 154 – 158. Pobrane 2, października, 2022 z: DOI: 10.1177/1071181321651051

Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzona w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r., Dz. U. z 2012 r., poz. 1169, (Konwencja 2006).

Królewski, J., Masłyk, T., Migaczewska, E., Stojkow, M., Żuchowska, D. (2014). Potencjał Internetu i jego (nie)wykorzystanie w kontekście potrzeb osób niepełnosprawnych. W: B. Gąciarz. S. Rudnicki (red.). Polscy niepełnosprawni. Od kompleksowej diagnozy do nowego modelu polityki społecznej (s. 335-376). Kraków: Wyd. AGH.

Marcinkowski, P., Źrołka, P., Krzanicki, M., Mrochen, I., Luboń M. (2021). Raport dostępności. Pobrane 4, września, 2022 z https://widzialni.org/container/raport-dostepnosci-2021.pdf

Paszkiewicz, D. (2011). Dostępne strony. Dostępność serwisów internetowych - podręcznik na temat dobrych rozwiązań w projektowaniu dostępnych serwisów internetowych dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Warszawa: Wyd. Integracja, PFRON.

PFRON (2017). Badanie potrzeb osób niepełnosprawnych, Raport końcowy, PFRON, Warszawa. Pobrane 2, września, 2022 z https://www.pfron.org.pl/fileadmin/Badania_i_analizy/Badanie_potrzeb_ON/Raport_koncowy_badanie_potrzeb_ON.pdf

PFRON (2006). Korzystanie i postawy wobec Internetu, niepełnosprawny w sieci Biuletyn informacyjny, FRON, nr 3, 3-22. Pobrane 2, września, 2022 z https://www.pfron.org.pl/fileadmin/ftp/dokumenty/BIFRON/2006/BIFRON_infostart_2006.pdf

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, Dz. U. z 2015 r., poz. 1110, (Rozporządzenie 2003).

Scholz, F., Yalcin, B., & Priestley, M. (2017). Internet access for disabled people: Understanding socio-relational factors in Europe. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 11(1), Article 4. https://doi.org/10.5817/CP2017-1-4

Ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych, Dz. U. z 2019 r., poz. 848, (Ustawa 2019a).

Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, Dz. U z 2019 r., poz. 1696, (Ustawa 2019b).

Walter, N. (2007). Media dla niewidomych i słabowidzących. Poznań Wyd. Naukowe UAM.

Widawska, E., Wysocka, E., Wieczorek Z. (2014). Wyznaczniki wykluczenia cyfrowego i dostępności stron internetowych instytucji publicznych. Częstochowa: Wyd. AJD.

Vellerman, E. (2018). The implementation of web accessibility standards by dutch municipalities, factors of resistance and supports. Enschede: Publisher University of Twente.

Zielińska, J. (2014). Internet jako medium komunikacyjne i informacyjne wykorzystywane przez osoby niewidome. W: J. Morbitzer. E. Musiał (red.). Człowiek – Media – Edukacja (s. 408-414). Kraków: Wyd. Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.

Żuchowska-Skiba, D. (2020). Wykluczenie cyfrowe osób z niepełnosprawnościami – perspektywy badawcze. W: G. Całek. J. Niedbalski. D. Żuchowska-Skiba (red.). Jak badać zjawisko niepełnosprawności. Szanse i zagrożenia założeń teoretycznych i metodologicznych studiów nad niepełnosprawnością. Łódź: Wyd. UŁ.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2024.43.1.67-87
Data publikacji: 2024-05-10 09:15:39
Data złożenia artykułu: 2023-08-18 13:04:33


Statystyki


Widoczność abstraktów - 380
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 156

Wskaźniki





Prawa autorskie (c) 2024 Mikołaj Olszewski

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.