Humanistyczny charakter pedagogiki Ireny Wojnar (w kontekście „rozwijania tkanki ludzkiej”)

Wiesław Żardecki

Streszczenie w języku polskim


Wprowadzenie: Ideą przewodnią analizowanych publikacji profesor Ireny Wojnar jest przekonanie, że jednym z naczelnych problemów współczesności jest wzmocnienie roli człowieka jako podmiotu sprawczego wyznaczającego procesy obiektywne; mobilizowanie różnorodnych działań na rzecz przywrócenia należnej rangi wartościom uniwersalnym; realizacja pedagogiki humanistycznej. Analizując argumenty przemawiające za aktualnością i posłannictwem  pedagogiki zorientowanej humanistycznie, w powiązaniu z realiami życia w świecie tu i teraz, wskazuje się na wielorakie zagrożenia globalne, na głęboki kryzys cywilizacyjny, na upadek struktur wartości, na niedomogi oddziaływań  edukacyjnych, na współczesne przemiany filozoficzne, na odbudowę tożsamości człowieka i inne wyzwania nadchodzących czasów.
Cel badań: Celem prezentowanego artykułu jest ukazanie w sposób syntetyczny humanistycznych aspektów pedagogiki uprawianej przez Irenę Wojnar, przedstawienie inspiracji i założeń tej pedagogiki oraz postawienie kwestii jej specyfiki i statusu, a także rosnącego znaczenia w umacnianiu humanistycznego oblicza świata współczesnego. Podstawą jest analiza tekstów i dokonań pedagogicznych oraz inicjatyw, w których zaangażowana była Uczona, a także jej wypowiedzi zawartych w opublikowanych wywiadach.
Stan wiedzy: W pierwszej części artykułu, odwołując się do tradycji badawczej, wyeksponowano podstawowe tezy i kategorie pojęciowe teorii wychowania estetycznego/wychowania przez sztukę, inspirowane założeniami pedagogiki kultury i poparte humanistycznym ideałem kształcenia. Natomiast w drugiej części podjęto próbę syntetycznej prezentacji wybranych elementów koncepcji pedagogiki humanistycznej, traktowanej jako swoisty instrument w walce o obronę humanizmu i kondycję rodzaju ludzkiego oraz tworzenie warunków wychowania dla lepszej przyszłości świata.
Podsumowanie: Profesor I. Wojnar do wysokich wymiarów podnosi  znaczenie humanistycznej pedagogiki w kreowaniu wizji świata, a także intencje humanizmu jako filozofii i światopoglądu; na wielu obszarach zarysowuje humanistyczne horyzonty edukacji człowieka w skomplikowanej współczesności z jej nieprzejrzystą rzeczywistością, pełną wielorakich zagrożeń cywilizacyjnych.


Słowa kluczowe


Irena Wojnar, wychowanie przez sztukę, teoria wychowania estetycznego, pedagogika humanistyczna

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Fijałkowski, A., & Wojnar, I. (2021). Humanistyczne alternatywy pedagogów. Wyd. UW.

Sztobryn, S. (1996). Historia wychowania u schyłku XX wieku (na przykładzie historii myśli pedagogicznej). In H. Kwiatkowska & Z. Kwieciński (Eds.), Demokracja a oświata, kształcenie i wychowanie. Materiały II Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego (pp. 561–569). PTP.

Wojnar, I. (1964). Estetyka i wychowanie. PWN.

Wojnar, I. (1966). Perspektywy wychowawcze sztuki. Nasza Księgarnia.

Wojnar, I. (1976, 1980, 1984, 1995). Teoria wychowania estetycznego. PWN.

Wojnar, I. (1982). Estetyczna samowiedza człowieka. PWN.

Wojnar, I. (1984). Sztuka jako podręcznik życia. Nasza Księgarnia.

Wojnar, I. (2000a). Humanistyczne intencje edukacji. Żak.

Wojnar, I. (2000b). Kształtowanie kultury pokoju – zobowiązaniem edukacyjnym na XXI wiek. In eadem (Ed.), Etos edukacji w XXI wieku (pp. 15–31). Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus”.

Wojnar, I. (2000c). Kultura pokoju – idea i zadania edukacyjne. In J. Bragiel & Z. Jasiński (Eds.), W kręgu humanistycznej edukacji. Księga jubileuszowa poświęcona Zygmuntowi Łomnemu (pp. 61–69). Wyd. UO.

Wojnar, I. (2006). Edukacyjna kultura przyszłości. Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus”.

Wojnar, I. (2016). Humanistyczne przesłanki niepokoju. ELIPSA.

Wojnar, I., Piejka, A., & Samuraj, M. (2008). Idee edukacyjne na rozdrożach XX wieku. Żak.

Wojnar, I. (2017). Zakład Teorii Wychowania Estetycznego na Uniwersytecie Warszawskim 1967–2007. Nadzieje – spełnienia – porażki. Kwartalnik Pedagogiczny, 4(246), 17–40.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2025.44.2.25-35
Data publikacji: 2025-06-26 23:46:42
Data złożenia artykułu: 2024-10-01 12:42:28


Statystyki


Widoczność abstraktów - 0
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki





Prawa autorskie (c) 2025 Wiesław Żardecki

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.