Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Typy wychowanków pieczy zastępczej przygotowujących się do usamodzielnienia
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie: Przygotowanie do usamodzielnienia jest jednym z głównych celów pieczy zastępczej. Typologia młodzieży z pieczy zastępczej na podstawie ich poczucia sensu życia oraz zasobów osobistych takich jak prężność, radzenie sobie ze stresem, poczucie własnej skuteczności oraz samoocena, może być wskazówką jak należy przygotowywać młodych ludzi do wej ścia w dorosłe życie.
Cel badań: Celem badań było ustalenie typów młodzieży z pieczy zastępczej, która przygotowuje się do usamodzielnienia na podstawie posiadanego przez nich poczucia sensu życia oraz wybranych zasobów takich jak prężność, radzenie sobie ze stresem, poczucie własnej skuteczności oraz samoocena.
Metoda badań: Autorka wykorzystała sondaż diagnostyczny jako metodę zbierania danych. Próbę badawczą stanowiło 230 wychowanków instytucjonalnej i rodzinnej pieczy zastępczej z Polski w wieku 16–20 lat. Zastosowano pięć narzędzi badawczych: autorską Skalę Sensu Życia, Skalę Pomiaru Prężności Ogińskiej-Bulik i Juczyńskiego, Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych Endlera i Parkera, Skalę Uogólnionej Własnej Skuteczności Schwarzera, Jerusalema i Juczyńskiego oraz Skalę Samooceny Rosenberga.
Wyniki: Wśród młodych osób, przygotowujących się do usamodzielnienia z pieczy zastępczej, można wyróżnić 4 typy wychowanków, którzy różnią się pomiędzy sobą pod względem poczucia sensu życia i wybranych zasobów osobistych.
Wnioski: Jakość wejścia w dorosłość młodzieży z pieczy zastępczej może zależeć od typu, który reprezentują. Uwzględnienie przynależności wychowanka do określonego typu może determinować proces przygotowania do bycia samodzielnym.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Abramowicz, M., & Strzałkowska, A. (2014) Upragniona i nieznośna dorosłość. Gdańska Fundacja Innowacji Społecznej.
Appelbaum, S.H., & Hare, A. (1996). Self-efficacy as a mediator of goal setting and performance: Some human resource applications. Journal of Managerial Psychology, 11(3), 33–47
Arslan, G., & Yıldırım, M. (2021). Coronavirus stress, meaningful living, optimism, and depressive symptoms: A study of moderated mediation model. Australian Journal of Psychology, 73(2), 113–124.
Bakracheva, M. (2019). Coping effects on life meaning, basic psychological needs and well-being. Psychology, 10(10), 1375–1395.
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215.
Baruk, A.I., & Goliszek, A. (2018). Typologia młodych potencjalnych pracowników ze względu na powody braku ich zainteresowania uczelnią jako pracodawcą. Marketing Instytucji Naukowych i Badawczych, 3(29), 111–131.
Birch, E. (2016). “You help children and they move on... but it changes everything”: Stress, coping and enjoyment of fostering among sons and daughters of foster carers. Unpublished PhD dissertation. Cardiff University.
Bîrneanu, A.G. (2014). The resilience of foster children: The influence and the importance of their attachment. Revista de Asistenţă Socială, 4, 85–100.
Block, J., & Kremen, A.M. (1996). IQ and ego-resiliency: Conceptual and empirical connections and separateness. Journal of Personality and Social Psychology, 70(2), 349–361.
Breazeale, M., & Lueg, J.E. (2011). Retail shopping typology of American teens. Journal of Business Research, 64(6), 565–571.
Caprara, G.V., Steca, P., Alessandri, G., Abela, J.R., & McWhinni, C.D. (2010). Positive orientation: Exploration on what is common to life satisfaction, self-esteem, and optimism. Epidemiology and Psychiatric Sciences, 19, 63–71.
Cepukiene, V., Pakrosnis, R., & Ulinskaite, G. (2018). Outcome of the solution-focused self-efficacy enhancement group intervention for adolescents in foster care setting. Children and Youth Services Review, 88, 81–87.
Cheng, L., Ye, Y., Zhong, Z., Zhang, F., Hu, X., Cui, R., & Chen, Q. (2020). Mediating effects of general self-efficacy on the relationship between the source of meaning in life and prosocial behaviours in vocational college nursing students: a cross-sectional study. Plos one, 15(12), 1–13.
Chisolm, K.S. (2012). The relationship between attachment, coping, and psychological distress in a sample of adolescent females in foster care. The Pennsylvania State University.
Chrzanowska, P. (2017). Proces usamodzielnienia wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych – wybrane aspekty. Studia BAS, 2, 147–168.
Davidson-Arad, B., & Navaro-Bitton, I. (2015). Resilience among adolescents in foster care. Children and Youth Services Review, 59, 63–70.
Drapeau, S., Saint-Jacques, M.C., Lépine, R., Bégin, G., & Bernard, M. (2007). Processes that contribute to resilience among youth in foster care. Journal of adolescence, 30(6), 977–999.
Dursun, P. (2012). The role of meaning in life, optimism, hope and coping styles in subjective well-being. Unpublished PhD dissertation. Middle East Technical University.
Dzwonkowska, I., Lachowicz-Tabaczek, K., & Łaguna, M. (2008). Samoocena i Jej Pomiar. Polska adaptacja skali SES M. Rosenberga. Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Endler, N.S., & Parker, J.D. (1990). State and trait anxiety, depression and coping styles. Australian Journal of Psychology, 42(2), 207–220.
Farineau, H.M., Stevenson Wojciak, A., & McWey, L.M. (2013). You matter to me: Important relationships and self-esteem of adolescents in foster care. Child & Family Social Work, 18(2), 129–138.
Franc, M. (2021). Enneagram w pracy koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej. Forum Pedagogiczne, 11(2), 167–182.
Frankl, V.E. (2010). Wola sensu. Założenia i zastosowanie logoterapii. Czarna Owca.
Frimpong-Manso, K. (2018). Building and utilising resilience: The challenges and coping mechanisms of care leavers in Ghana. Children and Youth Services Review, 87, 52–59.
Gil, E., & Bogart, K. (1982). An exploratory study of self-esteem and quality of care of 100 children in foster care. Children and Youth Services Review, 4(4), 351–363.
Gocman, M., Szarzyńska, M., & Toro, P.A. (2013). Symptomy zaburzeń psychicznych po opuszczeniu opieki zastępczej w Polsce: porównanie osób z domów dziecka i rodzin zastępczych. In D. Krok & A. Bronowicka (Eds.), Jednostka i religia w relacjach społecznych (pp. 123–137). Wyd. UO.
Hogin, H.S. (2021). Stress, Coping, and Adjustment of Young Adults Who Have Transitioned out of Foster Care. Walden University.
Idzikowski, B. (1996). Orientacje życiowe młodzieży miasta przygranicznego. Próba typologii. Rocznik Lubuski, 23(2), 39–60.
Jackson, Y., Huffhines, L., Stone, K.J., Fleming, K., Gabrielli, J. (2017). Coping styles in youth exposed to maltreatment: Longitudinal patterns reported by youth in foster care. Child Abuse & Neglect, 70, 65–74.
Herczyński, J., & Strawiński, P. (2014). Postawy zawodowe nauczycieli: próba typologii. Edukacja, 3(128), 22–37.
Kaczmarek, M. (2005). Zmiana paradygmatu w opiece zastępczej. Uwagi do stanu reformy. In M. Racław-Markowska (Ed.), Pomoc dzieciom i rodzinie w środowisku lokalnym. Debata o nowym systemie (pp. 109–120). Instytut Spraw Publicznych.
Kleszczewska-Albińska, A., & Jaroń, D. (2020). Poczucie koherencji i style radzenia sobie ze stresem u młodzieży wychowywanej w placówkach opiekuńczo-wychowawczych iw domach rodzinnych. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 585(10), 35–53.
Kurzępa, J. (2007). Archipelag młodości-próba typologii stylów życia młodego pokolenia. Przegląd Pedagogiczny, 1, 35–48.
Lasota, A., & Mróz, J. (2021). Positive psychology in times of pandemic – time perspective as a moderator of the relationship between resilience and meaning in life. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(24), 13340.
Lee, J.S. (2020). The relationship between meaning in life and resilience in middle aged adults: mediating effect of self-esteem. Journal of Digital Convergence, 18(8), 253–261.
Leipold, B., & Greve, W. (2009). Resilience: A conceptual bridge between coping and development. European Psychologist, 14(1), 40–50.
Lewis, J.A., Raque-Bogdan, T.L., Lee, S., & Rao, M.A. (2018). Examining the role of ethnic identity and meaning in life on career decision-making self-efficacy. Journal of Career Development, 45(1), 68–82.
Lightsey, O.R., Jr., Boyraz, G., Ervin, A., Rarey, E.B., Gharibian Gharghani, G., & Maxwell, D. (2014). Generalized self-efficacy, positive cognitions, and negative cognitions as mediators of the relationship between conscientiousness and meaning in life. Canadian Journal of Behavioural Science / Revue canadienne des sciences du comportement, 46(3), 436–445.
Mihalec-Adkins, B.P., & Cooley, M. E. (2020). Examining individual-level academic risk and protective factors for foster youth: School engagement, behaviors, self-esteem, and social skills. Child & Family Social Work, 25(2), 256–266.
Mohamed, S.R., El-Kader, A., Mohammed, N., Aziz, A.E., Ibrahim, H., & Kotb, F.N. (2020). Relationship between self-esteem and aggressive behavior among foster care children at Minia Governorate, Egypt. Minia Scientific Nursing Journal, 8(1), 83–89.
Morek, E. (2018). Duchowość i religijność a podatność na manipulację, samoocenę i poczucie sensu życia. Unpublished PhD dissertation. Uniwersytet Jagielloński.
Morgan, K., & Baron, R. (2011). Challenging behaviour in looked after young people, feelings of parental self-efficacy and psychological well-being in foster carers. Adoption & Fostering, 35(1), 18–32.
Napiórkowska, K., & Uliasz, T. (2011). Profilaktyka i system pieczy zastępczej jako narzędzia przeciwdziałania marginalizacji społecznej dziecka. In M. Danielak-Chomać, B. Kulig, & A. Roguska (Eds.), Rodzinne formy opieki zastępczej. Teoria i praktyka (pp. 37–42). Stowarzyszenie SOS Wioski Dziecięce w Polsce.
Nauta, M.M. (2004). Self-efficacy as a mediator of the relationships between personality factors and career interests. Journal of Career Assessment, 12(4), 381–394.
Nuñez, M., Beal, S.J., & Jacquez, F. (2022). Resilience factors in youth transitioning out of foster care: A systematic review. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 14(1), 72–81.
Ogińska-Bulik, N., & Juczyński, Z. (2011). Prężność u dzieci i młodzieży: charakterystyka i pomiar – polska skala SPP-18. Polskie Forum Psychologiczne, 1, 7–28.
Orth, U., Robins, R.W., & Widaman, K.F. (2012). Life-span development of self-esteem and its effects on important life outcomes. Journal of Personality and Social Psychology, 102(6), 1271–1288.
Ostafin, B.D., & Proulx, T. (2020). Meaning in life and resilience to stressors. Anxiety, Stress and Coping, 33(6), 603–622.
Ostrowski, T.M. (2015). Meaning of life and resiliency. In T.M. Ostrowski, I. Sikorska, & K. Gerc (Eds.), Resilience and Health in a Fast-Changing World (pp. 19–31). Wyd. UJ.
Pilecka, B. (1986). Test Poczucia Sensu Życia – Purpose-in-Life-Test (PLT). In B. Pilecka (Ed.), Osobowościowe i środowiskowe korelaty poczucia sensu życia (pp. 63–66). Wyd. WSP.
Przytuła, S., & Strzelec, G. (2019). Nowe typologie pracowników międzynarodowych w ujęciu teorii prototypów – implikacje dla MZZL. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego We Wrocławiu, 63(11), 259–276.
Reykowski, J. (1979). Motywacja, postawy prospołeczne, osobowość. PWN.
Rosenberg, M. (1965). Society and the Adolescent Self-Image. Princeton University Press.
Salahu-Din, S.N., & Bollman, S.R. (1994). Identity development and self-esteem of young adolescents in foster care. Child and Adolescent Social Work Journal, 11, 123–135.
Saran, J. (2014). Klasyfikacje i typologie jako sposoby uprawiania empirycznych badań pedagogicznych. Studia i Prace Pedagogiczne, 1, 13–30.
Sarzyńska-Mazurek E., & Wosik-Kawala D. (2021). Próba typologii osób przygotowujących się do pracy w zawodach pomocowych – na podstawie ich zasobów osobistych. In M. Piorunek, J. Nawój-Połoczańska, & A. Skowrońska-Pućka (Eds.), Wspieranie jednostek i grup w różnych wymiarach życia społecznego. Aspekty teoretyczno-praktyczne (pp. 309–336). Wyd. UAM.
Schlegel, R.J., Hicks, J.A., King, L.A., & Arndt, J. (2011). Feeling like you know who you are: Perceived true self-knowledge and meaning in life. Personality and Social Psychology Bulletin, 37(6), 745–756.
Schofield, G., & Beek, M. (2005). Risk and resilience in long-term foster-care. The British Journal of Social Work, 3(8), 1283–1301.
Schwarzer, R., Jerusalem, M., & Juczyński, Z. (2001). Skala Uogólnionej Własnej Skuteczności. In Z. Juczyński, Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia (pp. 93– 98). Pracownia Testów Psychologicznych PTP
Skalec, A. (2017). Rodzinna i instytucjonalna piecza zastępcza w Polsce–porównanie. Polityka Społeczna, 3, 12–18.
Skalec-Ruczyńska, A. (2023). Skala zjawiska przemocy jako przyczyny umieszczania dzieci w systemie pieczy zastępczej i rola opiekunów zastępczych w przezwyciężaniu jej konsekwencji. Dziecko Krzywdzone. Teoria, Badania, Praktyka, 22(1), 75–100.
Sosnowska-Bielicz, E. (2024). Typologia nauczyciela(-ek) edukacji wczesnoszkolnej – doniesienie z badań. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 43(2), 57–73.
Strelau, J., Jaworowska, A., Wrześniewski, K., Szczepaniak, P. (2005). Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych CISS. Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Strobel, M., Tumasjan, A., & Spörrle, M. (2011). Be yourself, believe in yourself, and be happy: Self-efficacy as a mediator between personality factors and subjective well-being. Scandinavian Journal of Psychology, 52, 43–48.
Szabała, B. (2015). Poczucie sensu życia w kontekście radzenia sobie w sytuacjach trudnych młodych dorosłych z niepełnosprawnością wzrokową. Człowiek – Niepełnosprawność –Społeczeństwo, 4(30), 55–72.
Szajnicka, E. (2014). Psychospołeczne uwarunkowania poczucia sensu życia osób dializowanych. Unpublished PhD dissertation. Uniwersytet Jagielloński.
Szczepaniak, P., Strelau, J., & Wrześniewski, K. (1996). Diagnoza stylów radzenia sobie ze stresem za pomocą polskiej wersji kwestionariusza CISS Endlera i Parkera. Przegląd Psychologiczny, 39, 187–210.
Szymańczak, J. (2016). Dzieci „odbierane” rodzicom – przyczyny umieszczania dzieci w pieczy zastępczej. Analizy BAS, 5, 1–7.
Szymczak, J. (2017). Typologia nauczycielskiej refleksji dotyczącej pracy z uczniami. Problemy Wczesnej Edukacji, 13(3/38), 50–60.
Tahkola, E.M., Metsäpelto, R.L., Ruohotie-Lyhty, M., & Poikkeus, A.M. (2021). Coping strategies in life stories of young adults with foster care backgrounds. European Journal of Social Work, 24(5), 910–921.
Teodorczyk, M. (2015). Pomoc w usamodzielnianiu się wychowanków – informacja NIK. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 3, 18–25.
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Dz.U. 2011 nr 149 poz. 887.
Wenta, M., & Skrzypińska, K. (2020). Poczucie sensu życia w relacji do Ja cielesnego i samooceny wśród osób dorosłych pochodzących z rodzin dysfunkcyjnych. In D. Krok, & J. Dymecka (Eds.), Jakość życia a zdrowie: uwarunkowania i konsekwencje (pp. 207–228).
Wyd. UO.
Wysocka, E., & Ostafińska-Molik, B. (2016). „Podobnie niedostosowani, a mimo to różni”: polaryzacje samooceny w grupie wychowanków Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych i Socjoterapeutycznych. Studia Edukacyjne, 3, 307–329.
Van Holen, F., Van Hove, L., Clé, A., Verheyden, C., & Vanderfaeillie, J. (2022). The feelings and coping strategies of children placed in Flemish family foster care. Adoption & Fostering, 46(1), 24–40.
Zotova, O.Y., Tarasova, L.V., & Syutkina, E.N. (2016). Features of subjective well-being characteristic of teenagers raised in two-parent families and orphanages. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 233, 160–164.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2025.44.3.157-174
Data publikacji: 2025-09-29 20:44:09
Data złożenia artykułu: 2025-02-24 09:58:15
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2025 Oktawia Agnieszka Zalewska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.