Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Dziecko przedszkolne: między rzeczywistością, oczekiwaniami a potrzebą nieskrępowanej zabawy
Streszczenie w języku polskim
W artykule dokonano analizy współczesnej neoliberalnej rzeczywistości i praktyk edukacyjnych wobec dziecka przedszkolnego oraz oczekiwań wobec niego, które pozostają w sprzeczności. Rozważania rozpoczęto od zarysowania ogólnej charakterystyki neoliberalizmu jako kompleksu praktyk, dyskursu, światopoglądu, który oddziałuje na wszystkie sfery funkcjonowania współczesnego człowieka. Następnie omówiono neoliberalny dyskurs na temat dzieciństwa. Autorka kreśli następujące obrazy dzieciństwa, które w ramach tego dyskursu są formułowane: dzieciństwo jako inwestycja, dzieciństwo zamknięte w procedurze, dzieciństwo braku czasu, dzieciństwo wirtualne, dzieciństwo komercyjne. W sprzeczności do wymienionych dyskursów i wynikających z nich praktyk pozostają oczekiwania wobec dziecka. Zwrócono uwagę na następujące oczekiwania, którym dziecko powinno sprostać: umiejętności zarządzania własnym czasem, sprawstwa i niezależności, skupienia i uważności, selekcji ofert i dokonywania wyboru. Autorka podejmuje próbę spojrzenia na zabawę jako formę inwestycji w dzieciństwo dobrej jakości. Zwraca uwagę na wybrane aspekty zabawy, spontaniczne, które pozwalają jednostce ukształtować cechy i rozwinąć umiejętności pożądane przez współczesne społeczeństwo. W części końcowej sformułowano wskazówki przydatne w praktyce edukacyjnej, wśród których autorka wskazuje na możliwości tworzenia sytuacji, w których dziecko będzie się bawić, towarzyszenia mu podczas zabawy, współtworzenia z dzieckiem zabawy itp. Zwraca uwagę na rolę dorosłego w stwarzaniu dziecku okazji do bawienia się bez pośpiechu i presji czasu.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Braun-Gałkowska M., 2008, Psychologia domowa. Lublin, Wydawnictwo KUL.
Brzezińska A. Janiszewska-Rain J., 2005, W poszukiwaniu złotego środka. Rozmowy o rozwoju człowieka. Kraków, Znak.
Buckingham D., 2008, Nowe media – nowe postaci dzieciństwa? Zmieniające się środowisko kulturowe dzieci w erze technologii cyfrowej. W: M.J. Kehily (red.). Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem. Kraków, WAM.
Chmurska M., Łaciak B., 2013, Małe dzieci w przestrzeni publicznej. W: B. Łaciak (red.), Dzieciństwo we współczesnej Polsce. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
Cybal-Michalska A., 2013, Świat, w którym „kariera robi karierę”– o satysfakcji z kariery i poczuciu zawodowego sukcesu. „Studia Edukacyjne”, nr 26.
Dymara B., 2009, Żywioł i radość zabawy, czyli o zagubionych wartościach ludycznej edukacji. W: B. Dymara (red.), Dziecko w świecie zabawy. O kulturze, cechach i wartościach ludycznej edukacji. Kraków, Impuls.
Goleman D., 2014, Focus. Sztuka koncentracji jako ukryte dążenie do doskonałości. Poznań, Media Rodzina.
Grochowalska M., 2015, O sposobach rozumienia „dobrej” edukacji przedszkolnej z perspektywy rodziców i nauczycieli. Przykład konstruowania obrazu dzieciństwa. W: T. Parczewska (red.), Przestrzenie dziecka i dzieciństwa. Wielkość perspektyw i znaczeń. Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Karwowska-Struczyk M., 2007, Dzieciństwo i konteksty jego rozwoju. Warszawa, Instytut Badań Edukacyjnych.
Izdebska J., 2007, Dziecko w wiecie mediów elektronicznych. Teoria, badania, edukacja medialna. Białystok, Trans Humana.
Kantor J., 2013, Zabawa w dobie społeczeństwa konsumpcyjnego. Szkice o ludyzmie, ludyczności i powadze a w istocie jej braku. Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Klus-Stańska D., 2011, (Anty)rozwojowa tożsamość pedagogiki wczesnej edukacji i poszukiwanie perspektyw jej rekonstrukcji. W: D. Klus-Stańska, D. Bronk, A. Malenda (red.), Pedagogika wczesnej edukacji. Dyskursy, problemy, otwarcia. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
Kopaczyńska I., 2010, O poczuciu sprawstwa w procesie refleksyjnego uczenia się. W: E. Jaszczyszyn, J. Szada-Borzyszkowska (red.), Edukacja dziecka: mity i fakty. Białystok, Trans Humana.
Korczak J., 2012, Jak kochać dziecko. Dziecko w rodzinie. Warszawa, Rzecznik Praw Dziecka.
Kuszak K., 2005, Dziecko samodzielnym kreatorem świata zabawy. „Wychowanie na co dzień”, nr 3.
Lewartowska-Zychowicz M., 2014, Dziecko, kobieta i ubogi – genealogia (neo)liberalnego wykluczenia. „Studia Edukacyjne”, nr 33.
Łaciak B., 1998, Świat społeczny dziecka. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
Łaciak B., 2011, Komercyjne przemiany współczesnego dzieciństwa. W: B. Łaciak (red.), Nowe społeczne wymiary dzieciństwa. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
Maciejewska-Mroczek E., 2012, Mrówcza zabawa. Współczesne zabawki a społeczne konstruowanie dzieciństwa. Kraków, Universitas.
Męczkowska-Christianse A., 2011, Dyskursy dzieciństwa a polityka. Pomiędzy wykluczeniem a obywatelskim uczestnictwem. W: D. Klus-Stańska, D. Bronk, A. Malenda (red.), Pedagogika wczesnej edukacji. Dyskursy, problemy, otwarcia. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
Melosik Z., 2013, Kultura popularna i tożsamość młodzieży. Kraków, Impuls.
Michałowska D.A., 2013, Neoliberalizm i jego (nie)etyczne implikacje edukacyjne. Poznań, UAM.
Nyczaj-Drąg M., 2015, Edukacja dziecka w narracjach rodziców klasy średniej. Zielona Góra, Uniwersytet Zielonogórski.
Olczak A., 2014, W labiryncie dziecięcych potrzeb i nauczycielskich oczekiwań-krótka historia jednego dnia w przedszkolu. W: M. Magda-Adamowicz, A. Olczak (red.), Pedagogika przedszkolna. Oblicza i poszukiwania. Toruń, Adam Marszałek.
Popek S., 1988, Psychoterapeutyczna funkcja dziecięcej ekspresji artystycznej. W: S. Popek (red.), Twórczość artystyczna w wychowaniu dzieci i młodzieży. Warszawa, WSIP.
Potulicka E., 2014, Neoliberalne reformy edukacji w Stanach Zjednoczonych. Kraków, Impuls.
Potulicka E., Edukacja przeciw neoliberalnym „wartościom” i polityce oświatowej, opublikowano: http://www.tnszp.pl/index.php/polityka-owiatowa/990-edukacjaprzeciw-neoliberalnymwartosciom-i-polityce-oswiatowej [dostęp: 28.12.2015].
Rutkowiak J., 2012, Jak kształtować kulturę zaufania i odpowiedzialności w szkole w warunkach promowania rywalizacji przez neoliberalizm? „Studia Edukacyjne”, nr 22.
Segiet W., 2011, Rodzina a edukacja dziecka. Tradycyjne ujęcia i nowe trendy. W: A. Cybal-Michalska., D. Kopeć, W. Segiet (red.), Studia z pedagogiki i nauk pogranicza. Poznań, UAM.
Śliwerski B., 2005, Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków, Impuls.
Śliwerski B., 2014, Dziecko jako niepożądany obiekt autokratycznych przemian. W: M. Magda-Adamowicz, A. Olczak (red.), Pedagogika przedszkolna. Oblicza i poszukiwania. Toruń, Wydawnictwo A. Marszałek.
Świetlik M., 2009, Nowa przestrzeń dziecka we współczesnej kulturze, W: B. Łaciak (red.), Dziecko we współczesnej kulturze medialnej. Warszawa, Instytut Spraw Publicznych.
Szlendak T., 2011, Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa, PWN.
Tomasello M., 2016, Dlaczego współpracujemy. Kraków, Copernicus Center Press.
Waloszek D., 2006, Pedagogika przedszkolna. Metamorfoza statusu i przedmiotu badań. Kraków, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Waloszek D., 2009, Zawłaszczanie dzieciństwa. XXI wiek. Etiologia zjawiska. W: I. Izdebska., J. Szymanowska (red.), Dziecko w zmieniającej się przestrzeni życia. Obrazy dzieciństwa. Białystok, Trans Humana.
Waloszek D., 2009, Socjopedagogiczny wymiar zabawy w edukacji wczesnoszkolnej. W: D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania. Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Akademickie.
Winnicot D.W.. 1993, Dziecko, jego rodzina i świat. Warszawa, Jacek Santorski & CO Agencja Wydawnicza.
Wygotski L., 2002, Zabawa i jej rola w rozwoju psychicznym dziecka. W: A. Brzezińska, M. Marchow (red.), Wybrane prace psychologiczne. Dzieciństwo i młodość. Poznań, Zysk i S-ka.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2018.37.1.23-39
Data publikacji: 2018-11-06 13:36:54
Data złożenia artykułu: 2018-11-06 10:58:53
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2018 Kinga Kuszak
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.