The Places of Assemblies of the Local Parliaments of Great Poland from the 16th to the 18th Century

Michał Zwierzykowski, Ewa Tacka

Abstract


The article is the first attempt in historiography to synthesise the issue of location of the local parliaments’ assemblies in Great Poland in the early modern era, taking into account its genesis and transformation. It is based on existing, not numerous and scattered findings in the literature, and, above all, on the basis of the analysis of extensive, issued already in print, source material for local parliaments of the Poznań and Kalisz Voivodeships. The authors tried to show not only the basics of customary and legal location of the assemblies, the places where over three centuries debated the nobility of Great Poland, but also provide some of the details related to the usual place of those assemblies in Środa. The basic conclusion from the findings in this text confirms that from the second half of the 15th century, Środa was just almost continuously the center of political meetings of the nobility of the vast territory covering two and, since 1768, three voivodeships. Besides, it has been proven that the local parliament of Great Poland in the early modern era did not have a permanent location, but only confirmed by custom and written law the place for assemblies.


Keywords


local parliaments, parliamentarism, territorial self-government, Republic of Nobles, history of Great Poland

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Źródła rękopiśmienne

Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu:

Akta wizytacji – AV 18, 20.

Archiwum Państwowe w Poznaniu:

Księgi grodzkie gnieźnieńskie – 209, 211, 212, 245, 260.

Księgi grodzkie kcyńskie – 164.

Księgi grodzkie poznańskie – 1221.

Źródła drukowane

Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego, t. 1: 1572–1632, wyd. W. Dworzaczek, cz. 1: 1572–1616, Poznań 1957, cz. 2: 1616–1632, Poznań 1961.

Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1696–1732, wy. M. Zwierzykowski, Poznań 2008.

Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. Lata 1733–1763, wyd. M. Zwierzykowski, Warszawa 2015.

Volumina constitutionum, t. 1, vol. 1: 1493–1526, Warszawa 1996.

Volumina legum, t. 7–8, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1860.

Volumina legum, t. 9, wyd. zespół, Kraków 1889.

Literatura

Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 1994.

Bednaruk W., Trybunał Koronny. Szlachecki sąd najwyższy w latach 1578–1794, Lublin 2008.

Chodyła Z., Koszty ekonomiczne konfederacji barskiej (1768–1772) w Wielkopolsce, Poznań 1982 [rozprawa doktorska, mps w Bibl. Gł. UAM].

Chodyła Z., Utworzenie i początki funkcjonowania województwa gnieźnieńskiego (1768–1774–1776), w: Gniezno. Studia i materiały historyczne, t. 2, red. Z. Boras, Warszawa 1987.

Dzieje Jarocina, red. Cz. Łuczak, Poznań 1998.

Dzieje Środy Wielkopolskiej i jej regionu, t. 1, red. S. Nawrocki, Środa Wielkopolska 1990.

Dzieje Wielkopolski, t. 1: Do roku 1793, red. J. Topolski, Poznań 1969.

Filipczak W., Sejmy Rzeczypospolitej w dobie stanisławowskiej, w: Między konstytucją nihil novi a ustawodawstwem nowoczesnej demokracji. Parlamentaryzm polski w XVI–XX w., red. H. Gmiterek, S. Piątkowski, J. Wrona, Radom 2005.

Filipczak W., Życie sejmikowe prowincji wielkopolskiej w latach 1780–1786, Łódź 2012.

Gierowski J.A., Sejmik generalny księstwa mazowieckiego na tle ustroju sejmikowego Mazowsza, Wrocław 1948.

Glabisz G., Konfederacja partykularna województw poznańskiego i kaliskiego przy majestacie Stanisława Leszczyńskiego w latach 1733–1735, „Klio” 2016, 37, 2 37, .

Glabisz G., Pacyfikacja województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1734–1736 [artykuł złożony do druku].

Glabisz G., Województwa poznańskie i kaliskie w bezkrólewiu 1733 roku, w: W podróży przez wiek osiemnasty. Studia i szkice z epoki nowożytnej, red. A. Perłakowski, M. Wyszomirska, M. Zwierzykowski, Kraków 2015.

Gomolec L., Ziemia średzka, Środa 1935.

Hubert L., Adam na Melsztynie i Czekarzewicach Tarło, wojewoda lubelski, w: L. Hubert, Pamiętniki historyczne, t. 2, Warszawa 1861.

Jarochowski K., Lauda połączonych województw kaliskiego i poznańskiego za panowania Augusta II, w: K. Jarochowski, Zdobywcy i okupanci staropolskiego Poznania, Poznań 2007.

Kamieński A., Problem ochrony zgromadzeń ziemskich w Polsce XVI–XVIII w. (na przykładzie sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego w Środzie), w: Sejmiki wielkopolskie. Przeszłość i teraźniejszość, red. A. Kamieński, Szczecin–Jarocin 2008.

Kościan. Zarys dziejów, red. Z. Wielgosz, K. Zimniewicz, Warszawa–Poznań 1985.

Lityński A., Z problematyki klasyfikacji sejmików ziemskich, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego” 1969, 5, Prace Prawnicze I.

Łaszewski R., Sejmiki przedsejmowe w Polsce stanisławowskiej. Problemy organizacji i porządku obrad, „Acta Universitatis Nicolai Copernici” 1977, Prawo XV.

Łukaszewicz J., Krótki opis kościołów parochialnych, t. 1, Poznań 1958.

Maisel W., Archeologia prawna Polski, Warszawa–Poznań 1982.

Nowacki J., Dzieje Archidiecezji Poznańskiej, t. 2, Poznań 1964.

Płaza S., Sejmiki i zjazdy szlacheckie województw poznańskiego i kaliskiego. Ustrój i funkcjonowanie (1572–1632), Kraków 1984.

Pomykaj S., Sejmiki wielkopolskie w Środzie w latach 1733–1763, Kalisz 1932.

Stronczyński W., Sejmiki wielkopolskie w pierwszej połowie XV w., Poznań 1966 [rozprawa doktorska, mps w Bibl. Gł. UAM].

Szczygielski W., Konfederacja barska w Wielkopolsce 1768–1770, Warszawa 1970.

Topolski J., Pruskie uzurpacje graniczne w dobie pierwszego rozbioru Polski, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza” 1968, Historia, z. 8.

Urbańska B., Kolegiata w Środzie Wielkopolskiej, Środa 2008.

Uruszczak W., Historia państwa i prawa polskiego, t. 1: 966–1795, Warszawa 2013.

Zwierzykowski M., Funkcjonowanie samorządu sejmikowego województw poznańskiego i kaliskiego od XVI do XVIII w., w: Sejmiki Wielkopolski. Przeszłość i teraźniejszość, red. A. Kamieński, Szczecin–Jarocin 2008.

Zwierzykowski M., Klasyfikacja sejmików na przykładzie funkcjonowania sejmiku województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1732, w: O prawie i jego dziejach księgi dwie, ks. 1, red. Zespół, Białystok–Katowice 2010.

Zwierzykowski M., Komisja Skarbowa Poznańska. Z dziejów sejmikowej administracji i sądownictwa skarbowego w Wielkopolsce w XVII i XVIII wieku, Poznań 2003.

Zwierzykowski M., Odrębności ustrojowe Wielkopolski w dobie nowożytnej, w: Między barokiem a oświeceniem. Staropolski regionalizm, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2008 [druk 2009].

Zwierzykowski M., Samorząd sejmikowy województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1732, Poznań 2010.

Zwierzykowski M., Sejmik województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1702, w: Scripta Minora, t. 4, red. B. Lapis, Poznań 2006.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2016.42.75-100
Date of publication: 2017-03-23 12:35:47
Date of submission: 2016-02-17 13:11:20


Statistics


Total abstract view - 1429
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 1330

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2017 Michał Zwierzykowski

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.