Hide
Show all
Email this article 
The Educational Activity of the Piarist Order in the Lithuanian Province in the 18th Century
Abstract
The article outlines the educational activities of the Piarist Order in the Lithuanian province in the 18th century. The curricula for each period are presented. The 18th century was an age of educational reforms and one of the first and most important was the reform of Father Stanisław Konarski, which also influenced the reform of Piarist schools in the Lithuanian province. From 1773, the Lithuanian Piarists began working according to the changes introduced by the Commission of National Education.
Keywords
Full Text:
PDFReferences
Fiszerowa W., Dzieje moje własne i osób postronnych. Wiązanka spraw poważnych, ciekawych i błahych, Warszawa 1998.
Jodłowski K., Praeceptiones rhetoricae, Varsoviae 1702.
Kalinowski J., Atomi minores, Varsoviae 1731.
Katalog Polskiej Prowincji Zakonu Kleryków Regularnych Matki Bożej Szkół Pobożnych (ojców pijarów), Kraków 1982.
Konarski S., Grammatica in usum iuventutis Scholarum Piarum, Warszawa 1741.
Konstytucje szkół pobożnych napisane przez św. Józefa Kalasancjusza (1622), Kraków 2007.
Kraus M., Manuductio institutionum rhetoricarum, Varsoviae 1687.
Mokymo metodas lietuvos provincijos pijorų mokykloms. Apšvietos edukacijos naujovės, transl. and prep. A. Vaškelienė, Vilnius 2024.
Ordynacje Wizytacji Apostolskiej dla Polskiej Prowincji Szkół Pobożnych, in: S. Konarski, Pisma pedagogiczne, introduction and annotations by Ł. Kurdybacha, Wrocław–Kraków 1959.
Porządek i układ nauk w szkołach wojewódzkich, in: Pierwiastkowe przepisy pedagogiczne Komisji Edukacji Narodowej z lat 1773–1776, introduction and ed. Z. Kukulski, Lublin 1923.
Protokoły posiedzeń Komisji Edukacji Narodowej 1773–1785, prep. M. Mitera-Dobrowolska, “Archiwum dziejów oświaty” 1973, 5.
Raporty generalnych wizytatorów szkół Komisji Edukacji Narodowej w Wielkim Księstwie Litewskim (1782–1792), prep. K. Bartnicka, I. Szybiak, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.
Układ nauk i porządku między nimi w szkołach wojewódzkich dla piszących książki elementarne, in: Pierwiastkowe przepisy pedagogiczne Komisji Edukacji Narodowej z lat 1773–1776, introduction and ed. Z. Kukulski, Lublin 1923.
Ustawodawstwo szkolne za czasów Komisji Edukacji Narodowej. Rozporządzenia, ustawy pedagogiczne i organizacyjne (1773-1793), introduction and prep. J. Lewicki, Kraków 1925.
Ustawy Kommissyi Edukacyi Narodowej dla stanu akademickiego i na szkoły w krajach Rzeczypospolitej przepisane, ed. K. Bartnicka, Warszawa 2015.
Ausz M., The Piarist school in Raseinai, “Res Historica” 2021, 51.
Ausz M., Rozwój sieci kolegiów w litewskiej prowincji pijarów w XVIII w., “Res Historica” 2023, 56.
Ausz M., Puchowski K., Komisja Edukacji Narodowej 1773-1794. Szkoły w Wydziale Pijarskim, Warszawa 2018.
Beauvois D., Szkolnictwo polskie na ziemiach litewsko-ruskich 1803-1832, vol. 2, Szkoły podstawowe i średnie, Lublin 1991.
Biegański S., Szkoły pijarskie w Polsce, Lwów 1898.
Brückner A., Dzieje kultury polskiej, vol. III, Kraków 1931.
Buba J.I., Pijarzy w Polsce (Próba charakterystyki), “Nasza Przeszłość” 1962, 15.
Jamrożek J., Szablicka-ŻakJ., Komisja Edukacji Narodowej 1773–1794.
Szkoły w Wydziale Nowogródzkim, vol. 12, Warszawa 2018.
Hedemann O., Szkoły walerjanowskie x.x. pijarów łużeckich, Wilno 1937.
Hoffman J., Księga wizyt generalnych szkoły OO. Pijarów w Dąbrowicy z lat 1782–1804, “Rocznik Wołyński” 1934, 3.
Kamińska J., Komisja Edukacji Narodowej 1773–1794. Szkoły w Wydziale Litewskim, Warszawa 2018.
Kamińska J., Komisja Edukacji Narodowej 1773–1794. Szkoły w Wydziale Wileńskim, vol. 11, Warszawa 2018.
Kot S., Historia wychowania, vol. 1, Lwów 1934.
Kucharzewski J., Epoka paskiewiczowska. Losy oświaty, Warszawa–Kraków 1914.
Mokrzecki L., Puchowski K., Pierwsi nauczyciele historii w szkolnictwie staropolskim, in: Nauczyciel historii. Ku nowej formacji dydaktycznej, ed. M. Kujawska, Poznań 1996.
Mrozowska K., Funkcjonowanie systemu szkolnego Komisji Edukacji Narodowej na terenie Korony w latach 1783–1793, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1985.
Nowak Dłużewski J., Stanisław Konarski, Warszawa 1989.
Pitala A., Kolegium Pijarów w Krakowie, Kraków 1994.
Pitala A, Pijarskie zakłady kształcenia nauczycieli w dawnej Polsce – profesoria, in: Wkład pijarów do nauki i kultury w Polsce XVII–XIX w., ed. J. Stasiewicz-Jasiukowa, Warszawa–Kraków 1993.
Pitala A., Przyczynki do dziejów Polskiej Prowincji Pijarów 1642–1992, Kraków 1993.
Podręczna Encyklopedia Kościelna, vols. XXXI–XXXII, Kraków 1913.
Pohoska H., Wizytatorowie Generalni Komisji Edukacji Narodowej. Monografia z dziejów administracji Komisji Edukacji Narodowej, Lublin 1957.
Puchowski K., Edukacja historyczno-geograficzna w kolegiach pijarskich i jezuickich w I Rzeczypospolitej. Próba porównania, in: Wkład pijarów do nauki i kultury w Polsce XVII–XIX w., ed. I. Stasiewicz-Jasiukowa, Warszawa–Kraków 1993.
Puchowski K., Pijarskie Collegium Nobilium w Wilnie. Korzenie i konteksty, “XVIII amžiaus studijos” 2019, 5.
Reforma litewskich szkół pijarskich w 1762 r., in: Ł. Kurdybacha, Pisma wybrane, vol. 3, prep. J. Miąso, Warszawa 1976.
Stępień R., Współpraca pijarów z Komisją Edukacji Narodowej na terenie Korony, “Acta Uniwersitatis Wratislawiensis. Prace Pedagogiczne” 1994, 102.
Stępień R., Z dziejów szkolnictwa pijarskiego w czasach Komisji Edukacji Narodowej, “Acta Uniwersitatis Wratislawiensis. Prace Pedagogiczne” 1996, 109.
Szybiak I., Buczek K.., Komisja Edukacji Narodowej 1773–1794. Szkoły w Wydziale Żmudzkim, vol. 10, Warszawa 2018.
Taraszkiewicz J., Edukacja historyczna w szkolnictwie pijarskim Rzeczypospolitej 1642–1773, Gdańsk 2011.
Taraszkiewicz J., Nauczanie historii i geografii w kolegiach pijarskich w Polsce do 1740 r., in: Wkład pijarów do nauki i kultury w Polsce XVII–XIX w., ed. I. Stasiewicz-Jasiukowa, Warszawa–Kraków 1993.
Truchim S., Współpraca polsko-rosyjska nad organizacją szkolnictwa w początkach XIX wieku, Łódź 1960.
Walasek S., Komisja Edukacji Narodowej 1773–1794. Szkoły w Wydziale Poleskim, vol. 13, Warszawa 2018.
Wojtkowski A., Z dziejów szkolnictwa jezuickiego i pijarskiego w Polsce, “Zeszyty Naukowe KUL” 1966, 9, 1–2.
Wojtkowski A., Z dziejów szkolnictwa katolickiego dla świeckich, in: Księga tysiąclecia katolicyzmu w Polsce, part 3, Lublin 1969.
Żołądź D., Ideały edukacyjne doby staropolskiej, Warszawa–Poznań 1990.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.59.981-1009
Date of publication: 2025-10-31 08:37:36
Date of submission: 2023-10-19 21:21:08
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2025 Mariusz Ausz
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.