Poezja Adama Asnyka w kontekście białoruskiego paradygmatu kulturowo-historycznego

Anatol Brusewicz

Streszczenie w języku polskim


Abstrakt

Celem artykułu jest analiza stylu poetyckiego liryki Adama Asnyka, opis podstaw ideowo-estetycznych jego metody twórczej, a także określenie miejsca i roli tego wybitnego przedstawiciela literatury polskiej w nawiązaniu do białoruskiego paradygmatu kulturowo-historycznego. Na podstawie wybranych utworów literackich autor wskazuje interpretacje artystyczne Asnyka szeregu zagadnień, które niepokoiły zarówno jego samego, jak i społeczeństwo polskie w dobie postromantyzmu. Należy zauważyć, że A. Asnyk pochodził z tzw. „ruskiej” Polski, tj. regionów, które w wyniku zaborów Rzeczypospolitej wraz z Wielkim Księstwem Litewskim (ziemie białoruskie) weszły w skład Imperium Rosyjskiego. Fakt ten był nie tylko jednym z głównych czynników, które wpłynęły na kształtowanie się świadomości twórczej samego A. Asnyka, ale także kluczem do wyjaśnienia, jak i dlaczego wiersze poety wywarły wpływ na białoruskich pisarzy – Janka Łuczynę, Janka Kupałę, Zośkę Wieras, Janka Bryla. Ponadto znaczące zainteresowanie Białorusinów polskim autorem można objaśnić wspólnymi polsko-białoruskimi wartościami i tradycjami kulturowo-historycznymi, a także nawiązaniem do przedstawicieli poprzedniej epoki (Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Andrzeja Towiańskiego) przy jednoczesnym odrzuceniu niektórych zasad estetycznych epoki romantyzmu.


Słowa kluczowe


Adam Asnyk, paradygmat kulturowo-historyczny, białorusko-polskie pogranicze literackie

Pełny tekst:

PDF (BIELARUSIAN)

Bibliografia


REFERENCES / BIBLIOGRAFIA

Asnyk, Adam. (1879). Król Duch Słowackiego. Przewodnik Naukowy i Literacki: dodatek miesięczny do „Gazety Lwowskiej”, 7, s. 401–421.

Asnyk, Adam. (1960). Poezje wybrane. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Asnyk, Adam. (2007). Z drèva ptuška z padzìvam. U: Kalârovaâ karova: Antalogìâ polʹskaj dzìcâčaj paèzìì (s. 128). Mìnsk: Ì. P. Logvìnaǔ. [Аснык, Адам. (2007). З дрэва птушка з падзівам. У: Каляровая карова: Анталогія польскай дзіцячай паэзіі (с. 128). Мінск: І. П. Логвінаў].

Âcimirskij, Aleksandr. (1906). Adam Asnyk. Literaturnaâ harakteristika. Slavânskie izvestiâ, 3, s. 218–236. [Яцимирский, Александр. (1906). Адам Аснык. Литературная характеристика. Славянские известия, 3, с. 218–236].

Bagdanovìč, Ìryna. (2006). Pryvatnyâ rymlâne. Mìnsk: drukarnâ „Triclinium”. [Багдановіч, Ірына. (2006). Прыватныя рымляне. Мінск: друкарня „Triclinium”].

Brylʹ, Ânka. (2017). ščè raz pra večnae: apovescì, apavâdannì, mìnìâcûry ì zapìsy. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Брыль, Янка. (2017). Яшчэ раз пра вечнае: аповесці, апавяданні, мініяцюры і запісы. Мінск: Мастацкая літаратура].

Chlebowski, Bronisław. (1923). Literatura polska. 1795–1905. Lwów–Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego Imienia Ossolińskich.

Gorskij, Ivan. (1997). Polʹskaâ literatura. W: Sergej Nikolʹskij (otv. red.). (1997). Istoriâ literatur zapadnyh i ûžnyh slavân. T. 2: Formirovanie i razvitie literatur Novogo vremeni. Vtoraâ polovina XVIII veka – 80-e gody XIX veka (s. 367–403). Moskva: Indrik. [Горский, Иван. (1997). Польская литература. В: Сергей Никольский (отв. ред.) (1997). История литератур западных и южных славян. T. 2: Формирование и развитие литератур Нового времени. Вторая половина XVIII века – 80-е годы XIX века (с. 367–403). Москва: Индрик].

Hamerski, Wojciech. (2011). Trzy zwiędłe liście, trzy smutne wiersze (Garczyński, Lenartowicz, Asnyk). Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka, 18: Elegia i elegijność, s. 125–145.

Kupala, Ânka. (1997). Poǔny zbor tvoraǔ u 9 t. T. 3: Veršy, peraklady 1911–1914. Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Купала, Янка. (1997). Поўны збор твораў у 9 т. Т. 3: Вершы, пераклады 1911–1914. Мінск: Мастацкая літаратура].

Marhelʹ, Uladzìmìr. (2001). Pìsalasâ ǔ dobraj very... U: Ânka Lučyna. Tvory: Veršy, narysy, peraklady, lìsty (s. 5–22). Mìnsk: Mastackaâ lìtaratura. [Мархель, Уладзімір. (2001). Пісалася ў добрай веры… У: Янка Лучына. Творы: Вершы, нарысы, пераклады, лісты (с. 5–22). Мінск: Мастацкая літаратура].

Melʹnìkava, Zoâ. (2011). „Pagonâ”. U: Maksìm Bagdanovìč: èncyklapedyâ (s. 391–393). Mìnsk: Belarus. Èncykl. ìmâ P. Broǔkì. [Мельнікава, Зоя. (2011). „Пагоня”. У: Максім Багдановіч: энцыклапедыя (с. 391–393). Мінск: Беларус. Энцыкл. імя П. Броўкі].

Petruškevìč, Ala. (2009). Nekatoryâ staronkì belaruskaj lìtaratury pačatku ХХ stagoddzâ. Grodna: GrDU. [Петрушкевіч, Ала. (2009). Некаторыя старонкі беларускай літаратуры пачатку ХХ стагоддзя. Гродна: ГрДУ].

Ragojša, Vâčaslaǔ. (2012). Moj Tryglaǔ: Knìga pra Ânku Kupalu, Âkuba Kolasa, Maksìma Bagdanovìča. Mìnsk: Knìgazbor. [Рагойша, Вячаслаў. (2012). Мой Трыглаў: Кніга пра Янку Купалу, Якуба Коласа, Максіма Багдановіча. Мінск: Кнігазбор].

Sokołowski, Kazimierz. (1907). Sąsiedztwo. Plotka Wileńska: tygodnik satyryczno-humorystyczny, 1(25), s. 5.

Szypowska, Maria. (1971). Asnyk znany i nieznany. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Šestov, Lev. (2007). Dostoevskij i Nicše: filosofiâ tragedii. Moskva: AST. [Шестов, Лев. (2007). Достоевский и Ницше: философия трагедии. Москва: АСТ].

Towiański, Andrzej. (1882). Pisma: w 3 t. T. I: Część wstępna – część pierwsza. Turyn: S. Falkowski i K. Baykowski.

Tretiak, Józef. (1922). Adam Asnyk jako wyraz swojej epoki. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.

Vanslov, Viktor. (1966). Èstetika romantizma. Moskva: Iskusstvo. [Ванслов, Виктор. (1966). Эстетика романтизма. Москва: Искусство].

Veras, Zosʹka. (2015). Vybranyâ tvory. Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Верас,

Зоська. (2015). Выбраныя творы. Мінск: Беларуская навука].

Wieleżyńska, Julja. (1930). Ze studjów nad Asnykiem. Warszawa: Drukarnia Kooperatywy Prac. Druk.

Zaharova, Tatʹâna. (2012). Katastrofizm kak âvlenie evropejskoj i russkojkulʹtury pervoj treti XX v. Vestnik Tambovskogo universiteta. Gumanitarnye nauki, 1, s. 184–189. [Захарова, Татьяна. (2012). Катастрофизм как явление европейской и русской культуры первой трети XX в. Вестник Тамбовского университета. Гуманитарные науки, 1, с. 184–189].

Zapartyka, Ganna. (2015). Gavorycʹ z vekam Zosʹka Veras... U: Zosʹka Veras. Vybranyâ tvory (s. 5–18). Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Запартыка, Ганна. (2015). Гаворыць з векам Зоська Верас… У: Зоська Верас. Выбраныя творы (с. 5–18). Мінск: Беларуская навука].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2022.16.115-131
Data publikacji: 2022-12-22 10:54:41
Data złożenia artykułu: 2022-01-14 14:22:32


Statystyki


Widoczność abstraktów - 603
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (BIELARUSIAN) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2022 Anatol Brusewicz

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.