Specyfika pieczywa obrzędowego na północnym Podlasiu

Irena Matus

Streszczenie w języku polskim


Pieczywo i potrawy obrzędowe łączyły się ściśle z rocznym cyklem agrarnym i wierzenia­mi ludowymi. Na Boże Narodzenie przyrządzano kutię, na Nowy Rok pieczono krwistą kisz­kę i smażono pszenne placki, na Zwiastowanie przygotowywano bocianie łapy, na Wielkanoc wypiekano paskę, na Juria korowaj, a na Warwaru gotowano warenniki. W podlaskiej kulturze ludowej pieczywo i potrawy obrzędowe traktowano jak świętość. Niektóre rezerwowano na wy­brane święta i przygotowywano tylko raz do roku, inne typu krwista kiszka, pszenne placki, jajecznica były w wiejskim menu, zarówno świątecznym, jak i codziennym. Odgrywały one tak­że ważną rolę w celebrowaniu uroczystości rodzinnych; wesel, pogrzebów, narodzin. O lat 60. ubiegłego wieku rozpoczął się proces upadku kultury tradycyjnej, czego następstwem był także zanik na Podlasiu tradycji przygotowywania pieczywa i potraw obrzędowych. Dziś możemy zobaczyć je tylko w skansenach bądź na imprezach folklorystycznych. Przetrwał zwyczaj przy­rządzania i spożywania kutii w czasie wigilijnej wieczerzy oraz styp i obiadów pominkowych. Informacja o pozostałych zachowała się w literaturze etnograficznej i częściowo we wspomnie­niach najstarszego pokolenia.


Słowa kluczowe


pieczywo obrzędowe, potrawa obrzędowa, wierzenia, obrzędy, kutia, korowaj, busłowy łapy, cykl agrarny.

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Źródła:

Bren, Jarosłw. (1888). Osobiennosti religioznago byta kriestjan bielskago ujezda Grodnienskoj gubiernii. W: Litowskija Jeparchialnyja Wiedomosti za 1887 g. Wilna: Gubiernskaja Tipografija.

Gloger, Zygmunt. (1900). Rok polski w życiu, tradycji i pieśni. Warszawa: Wydawca Jan Fiszer.

Opracowania:

Gaweł, Artur. (2013). Rok obrzędowy na Podlasiu. Białystok: Muzeum Podlaskie w Białymstoku.

Kopa, Stefan (zebrał). (2006). Pieśni ziemi bielskiej. Gmina Orla. Bielsk Podlaski: Stowarzy-szenie Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach.

Łobacz, Мikałaj. (1982). Wiasielle u Bielskim pawiecie. Na padstawie rukapisu K. І. Brena z 1853 h. Apracawau Mikałaj Łobacz. W: Biełaruski kalandar na 1982 h. (s. 163–174). Biełastok: Hałounaje Praulennie Biełaruskaha hramadska-kulturnaha.

Matus, Irena. (2000). Lud nadnarwiański. T. 2. Cz. 1. Białystok: Prace Katedry Kultury Biało-ruskiej Uniwersytet w Białymstoku.

Matus, Irena. (2003). Pamięć o zmarłych w kontekście tradycji ludowej i religijnej obrządku wschodniego na Podlasiu. W: Jerzy Nikitorowicz, Jerzy Halicki, Jolanta Muszyńska (red.). Międzygeneracyjna transmisja dziedzictwa kulturowego. Globalizm versus regionalizm (s. 209–215). Białystok: Trans Humana.

Matus, Irena. (2006). Ręcznik – przedmiot, symbol, sacrum. Przegląd Prawosławny, 8, s. 32–35.

Ogrodowska, Barbara. (2000). Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce. Mały słownik. Warszawa: Verbinum Wydawnictwo Księży Werbistów.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2017.11.81
Data publikacji: 2018-03-21 08:34:34
Data złożenia artykułu: 2017-12-03 16:18:03


Statystyki


Widoczność abstraktów - 2219
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2017 Irena Matus

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.