Katolickie słownictwo religijne we współczesnym języku białoruskim
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest analiza wybranego słownictwa konfesyjnego w języku białoruskim, ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmów tworzenia leksyki na potrzeby Kościoła katolickiego na tle zróżnicowania religijnego i kulturowego Białorusi. Co istotne, we współczesnym języku białoruskim nie funkcjonuje ogólnie przyjęta przez wszystkie wyznania chrześcijańskie terminologia teologiczna, obejmująca pojęcia religijne oraz słownictwo biblijne, a wynika to ze współistnienia na badanym terenie różnych orientacji kulturowych i tradycji chrześcijańskich, które uwarunkowane były wpływami religii dominujących w sąsiednich krajach. Badania zostały przeprowadzone dwiema metodami: socjolingwistyczną, która na podstawie otwartych wywiadów i obserwacji uczestniczącej pozwoliła na określenie prestiżu używanych w sferze sacrum języków wśród przedstawicieli różnych pokoleń, oraz metodą opisu leksykograficznego, prezentującą katolicką leksykę religijną wyekscerpowaną z dostępnych źródeł drukowanych oraz internetowych i zestawioną z odpowiadającą jej leksyką prawosławną. Przez teren Białorusi przebiega linia podziału między zwolennikami języka białoruskiego i polskiego w liturgii. Wśród przedstawicieli najstarszego pokolenia przeważa opinia, że to język polski jest predestynowany do używania w sferze sacrum. Młodzi katolicy o białoruskiej identyfikacji narodowej uważają natomiast, że w słownictwie liturgicznym zbyt wiele jest polonizmów, które bez trudu mogą być zastąpione leksemami białoruskimi. Mieszkańcy Grodzieńszczyzny opowiadają się za polszczyzną, podczas gdy na pozostałym terenie język białoruski w kościele jest akceptowany, a nawet pożądany. Analiza leksyki religijnej tekstów używanych przez Kościół katolicki na Białorusi pokazuje, że w zakresie leksyki na badanym terenie mamy do czynienia z białoruszczyzną silnie interferowaną przez język polski. Wyraźnie widać, że słownictwo to bazuje na polszczyźnie oraz stanowi odzwierciedlenie przyzwyczajeń językowych wiernych Kościoła katolickiego. Rozmowy prowadzone z młodymi duchownymi Kościoła katolickiego na Białorusi oraz przedstawicielami białoruskiej inteligencji katolickiej pokazują, że z łatwością identyfikują oni obce białoruszczyźnie słownictwo w tekstach religijnych. Należy przypuszczać, że w najbliższym czasie katolicka leksyka religijna będzie się zmieniać w kierunku unifikacji ze słownictwem innych wyznań, zwłaszcza prawosławia, które z przeszkodami, ale stopniowo zaczyna wprowadzać język białoruski do nabożeństw.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (Deutsch)Bibliografia
źródła/sources/источники
http://old.catholic.by/2/pl/belarus/dioceses/101100-stat.html (Zugriff am 08.05.2018).
Karotki carkouna-sławianski relihijny słounik. [Кароткі царкоўна-славянскі рэлігійны слоўнік]. http://sppsobor.by/bractva/vilna/belservice/488 (Zugriff am 08.05.2018).
Słounik składanych terminau. [Слоўнік складаных тэрмінаў]. http:// www.catholic.by (Zugriff am 08.05.2018).
Swiaszczennaje Ewanhielle. (2007). Minsk: Wydawiectwa Swiata-Pietra-Paułałski sabor [Свяшчэннае Евангелле. (2007). Мінск: Выдавецтва Свята-Петра-Паўлаўскі сабор]. http://www.catolic.by (Zugriff am 08.05.2018 .)
Swiatoje Jewanhielle. (2012). Minsk: Wydaunictwa „Pro Christo”. [Святое Евангелле. (2012). Мінск: Выдаўніцтва „Pro Christo”].
opracowania/literature/литература
Ferguson, Charles. (1959). Diglossia. Word, 15, p. 325–340.
Golachowska, Ewa. (2012). Jak mówić do Pana Boga. Wielojęzyczność katolików na Białorusi na przełomie XX i XXI wieku. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Golachowska, Ewa. (2014). Współczesny Kościół katolicki na Białorusi wobec dziedzictwa prawosławia i polskiego katolicyzmu: zagadnienia socjolingwistyczne. W: Dorota Gil, Marzanna Kuczyńska (red.). Krakowsko-Wileńskie Studia Slawistyczne. T. 9: Słowiańska mozaika kultur wobec historii (nie)tolerancji i waśni religijnych (s. 257–267). Kraków: Wydawnictwo „Scriptum” Tomasz Sekunda.
Halachouska, Ewa. (2016). Szmatmouje sfiery sakrum katalikou u Biełarusi. U: Wieranika Kurcowa, Natalla Snihirowa, Mirosław Jankowiak, Małgorzata Ostrówka. (red.). Biełaruska-polskija kulturna-mounyja uzajemadaczynienni: ad historyi da suczasnasci (s. 89–105). Minsk: Biełaruskaja nawuka. [Галяхоўска, Эва. (2016). Шматмоўе сферы сакрум каталікоў у Беларусі. У: Вераніка Курцова, Наталля Снігірова, Mirosław Jankowiak, Małgorzata Ostrówka (рэд.). Беларуска-польскія культурна-моўныя ўзаемадачыненні: ад гісторыі да сучаснасці (c. 89–105). Мінск: Беларуская навука].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2018.12.215-225
Data publikacji: 2019-03-27 08:16:36
Data złożenia artykułu: 2018-05-15 15:16:32
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Ewa Kazimiera Golachowska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.