„Nowy dramat” i (nowa) duchowość. Problem duchowych poszukiwań w rosyjskiej i białoruskiej dramaturgii XXI w. (na przykładzie wybranych utworów)
Streszczenie w języku polskim
Współczesny rosyjskojęzyczny (zarówno rosyjski, jak i białoruski) „nowy dramat” utożsamiany jest najczęściej ze sztukami realizowanymi metodą verbatim, z utworami dokumentalnymi, w których wykorzystywane są elementy hiperrealistyczne, naturalistyczne czy neobrutalistyczne.
Nie jest to jedyna tendencja charakterystyczna dla poetyki współczesnej dramaturgii wschodniosłowiańskiej. Równolegle funkcjonuje bowiem zgoła inny, metaforyczno-filozoficzny, kierunek rozwoju „nowego dramatu”. Artykuł poświęcony został problemowi duchowości w nowej dramaturgii rosyjskiej (Iwan Wyrypajew, Wasilij Sigariew) i białoruskiej (Diana Bałykо, Paweł Priażko, Andriej Kurejczyk). Celem była eksploracja elementów sakralnych i duchowych, dotarcie do sensów głębokich wybranych utworów. Autor postanowił zbadać, w jaki sposób prezentowane są problemy duchowe, jakim modyfikacjom podlega przedstawienie tej problematyki. Ze względu na wyraźny antropologiczny rys utworów, w których nośnikiem semantyki staje się człowiek i jego wewnętrzne poszukiwania, to postać literacka stanowi w tekście podstawową kategorię badawczą. Artykuł jest próbą analizy oraz interpretacji religijnych i duchowych elementów w tekstach niekiedy dalekich od manifestowania wiary. W artykule zwrócono uwagę na wykorzystanie motywów znanych z chrześcijańskiego kręgu kulturowego, przywołanie i uwspółcześnienie staroruskich typów antropologicznych (takich jak strannik, jurodiwy). Udowodniono, że współcześni dramatopisarze rosyjscy i białoruscy kreują obraz człowieka poszukującego, zwracając się zarówno ku religijnemu, jak również zsekularyzowanemu rozumieniu duchowości.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (Русский)Bibliografia
Źródła / Sources / Источники:
Bałyko, Diana. (2005). Biełyj angieł s cziernymi kryljami. [Балыко, Диана. (2005). Белый ангел с черными крыльями]. Режим доступа: http://www.netslova.ru/balyko/b-angel.html (доступ: 26.11.2017).
Kuriejczik, Andriej. (2002). Potieriannyj raj. [Курейчик, Андрей. (2002). Потерянный рай. Режим доступа: http://www.theatre-library.ru/authors/k/kureychik (доступ: 22.10.2017)].
Priażko, Pawieł. (2006). Trusy. [Пряжко, Павел. (2006). Трусы]. Режим доступа: http://www.theatre-library.ru/authors/p/pryazhko (доступ: 10.11.2017).
Sigariew, Wasilij. (2006). Agasfer. [Сигарев, Василий. (2006). Агасфер]. Режим доступа: http://vsigarev.ru/doc/agasfer.html (доступ: 02.12.2017).
Wyrypajew, Iwan. (2011). Kisłorod, Ijul, Taniec Dieli. Pjesy. Moskwa: Prospiekt. [Вырыпаев,Иван]. (2011). Кислород, Июль, Танец Дели. Пьесы. Москва: Проспект.
Opracowania / Literature / Литература:
Biegluk-Leś, Weronika. (2014). Nieradosne gry kulturowej dekonstrukcji. Tlen Iwana Wyrypajewa. Białostockie Studia Literaturoznawcze, 5, s. 371–392.
Dawydowa, Marina, Potapow, Igor. (2006). Iwan Wyrypajew: Nie choczu pokazatsia sumaszedszim,no ja żdu epochu wozrożdienija. [Давыдова, Марина, Потапов, Игорь. (2006). Иван Вырыпаев: Не хочу показаться сумашедшим, но я жду эпоху возрождения]. Режим доступа: http://www.art.theatre.ru/authors/directors/karbauskis/8389/ (доступ:
12.2017).
Dmitrijewskaja, Marina. (2016). Moj bog eto ewolucyonnoje razwitije. [Дмитриевская, Марина. (2016). Мой бог это эволюционное развитие]. Режим доступа: http://ptj.spb.ru/archive/83/theater-and-religion/ivan-vyrypaev-moj-bog-eto-evolyucionnoe-razvitie/ (доступ: 10.12.2017).
Epsztiejn, Michaił. (1996). Postatieizm, ili biednaja riegija. Oktiabr, 9, s. 158–165. [Эпштейн,Михаил. (1996). Постатеизм, или бедная религия. Октябрь, 9, с. 158–165].
Gonczarowa-Grabowskaja, Swietłana. (2010). Dramaturgija A. Kuriejczika (żanrowaja stratiegija). Russkij jazyk i litieratura, 1, s. 55–62. [Гончарова-Грабовская, Светлана. (2010). Драматургия А. Курейчика (жанровая стратегия). Русский язык и литература, 1,с. 55–62].
Gulina, Anastasija. (2014). Dramaturgija Nikołaja Chalezina: politika w tieatralnoj maskie. Studia Białorutenistyczne, 8, s. 125–135. [Гулина, Анастасия. (2014). Драматургия Николая Халезина: политика в театральной маске. Studia Białorutenistyczne, 8, s. 125–135].
Gulina, Anastasija. (2016). Problema samoidientifikacyi gierojew w dramaturgii Pawła Priażko. Studia Białorutenistyczne, 10, s. 199–209. [Гулина, Анастасия. (2016). Проблема самоидентификации героев в драматургии Павла Пряжко. Studia Białorutenistyczne, 10, s. 199–209].
Kołkunowa, Ksienija, Malewicz, Tatjana. (2014). Poniatije „duchownost`” w sowriemiennoj rossijskoj litieraturie. Wiestnik PSTGU, 6(56), s. 72–88. [Колкунова, Ксения, Малевич,
Татьяна. (2014). Понятие „духовность” в современной российской литературе. Вестник ПСТГУ, 6(56), с. 72–88].
Kowalczyk, Stanisław. (1995). Podstawy światopoglądu chrześcijańskiego. Wrocław: TUM.
Kuzniecow, Siergiej. (2008). Nowiejszyj bolszoj tołkowyj słowar russkogo jazyka. Sankt-Petersburg:Norint. [Кузнецов, Сергей. (2008). Новейший большой толковый словарь русского языка. Санкт-Петербург: Норинт].
Malutina, Natalja. (2014). Płastika piersonifikacyi gołosa kak katalizator diejstwija w sowriemiennoj dramie. W: Tatjana Żurczewa (red.). Nowiejszaja drama rubieża XX i XXI wiekow. Problema diejstwija (s. 29–45). Samara: Samarskij uniwiersitiet. [Малютина, Наталия. (2014). Пластика персонификации голоса как катализатор действия в современной
драме. В: Татьяна Журчева (ред.). Новейшая драма рубежа XX и XXI вв. Проблема действия. (с. 29–45). Самара: Самарский университет].
Lewicki, Roman. (2002). Chrześcijaństwo. Słownik rosyjsko-polski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Mazurek, Halina. (2008). Przypowieść z refrenem. O dramatach Iwana Wyrypajewa. Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze, 20, s. 84–95.
Mariański, Janusz. (2013). Sekularyzacja, desekularyzacja, nowa duchowość. Kraków: Nomos.
Mięsowska, Lidia. (2005). Interpretacja motywów biblijnych w najnowszej dramaturgii rosyjskiej. W: Lucyna Rożek (red.). Dziedzictwo religijne w literaturze i kulturze Europy XIX i XX wieku (s. 203–210). Częstochowa: AJD.
Ożegow, Siergiej, Szwiedowa, Natalija. (2009). Tołkowyj słowar’ russkogo jazyka. Moskwa: Oniks. [Ожегов, Сергей, Шведова, Наталия. (2009). Толковый словарь русского языка. Москва: Оникс].
Polakowa, Marija. (2011). Dusza i tieło w kontiekstie sieksualnoj riewolucyi. Biełyj angieł z czernymi kryljami Diany Bałyko. Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze, 21, s. 179– 193. [Полякова, Мария. (2011). Душа и тело в контексте сексуальной революции. Белый ангел с чeрными крыльями Дианы Балыко. Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze,
, s. 179–193].
Popczyk-Szczęsna, Beata. (2010). Biblia – wzorzec i rekwizyt. O scenicznej twórczości Iwana Wyrypajewa. W: Ewa Partyga, Maria Prussak (red.). Życie Księgi (s. 196–212). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Errata.
Rogińska, Maria. (2014). Sacrum ponowoczesne. Nauka i nowa duchowość w poszukiwaniu całości. Annales Universitatis Pedagogicae Cracoviensis. Studia Sociologica, 6(156), s. 51–68.
Rudniew, Pawieł. (2018) Drama pamiati. Oczerki istorii rossijskoj dramaturgii 1950–2010-e. Moskwa: Nowoje literaturnoje obozrienije. [Руднев, Павел. (2018). Драма памяти. Очерки истории российской драматургии 1950–2010-е. Москва: Новое литературное обозрение].
Rudniew, Pawieł. (2013). Nowaja pjesa w Rossii. [Руднев, Павел. (2013). Новая пьеса в России]. Режим доступа: http://magazines.russ.ru/znamia/2013/4/r14.html (доступ: 15.09.2017). „Новая драма” и (новая) духовность. Проблема духовных исканий…
Rudniew, Pawieł. (2007). Tieatralnyje wpieczatlenija Pawła Rudniewa. [Руднев, Павел. (2007). Театральные впечатления Павла Руднева]. Режим доступа: http://magazines.russ.ru/novyi_mi/2007/7/ru19.html (доступ: 5.09.2017).
Skoropanowa, Irina. (2007). Minskaja szkoła na rubieże XX–XXI ww. Chriestomatija. W: Irina koropanowa (red.). Russkaja litieratura. Kurs liekcyj (s. 95–126). Minsk: BGPU-IZS. [Скоропанова, Ирина. (2007). Минская школа на рубеже XX–XXI вв. Хрестоматия. В: Ирина Скоропанова (ред.). Русская литература. Курс лекций (с. 95–126). Минск: БГПУ-ИЗС].
Skowronek, Katarzyna, Pasek, Zbigniew. (2013). Czy istnieje duchowość bez sacrum? W: Zbigniew Pasek, Katarzyna Skowronek, Radosław Tyrała (red.). Pozareligijne wymiary duchowości (s. 7–16). Kraków: Libron – Filip Lohner.
Smolskaja, Kristina. (2009). Zierkało naszego wriemieni. Nużna li otieczestwiennoj scenie sowriemiennaja biełorusskaja dramaturgija? Biełaruskaja dumka, 4, s. 113–117. [Смольская, Кристина. (2009). Зеркало нашего времени. Нужна ли отечественной сцене современная белорусская драматургия? Беларуская думка, 4, с. 113–117].
Strzelecki, Ryszard. (2014). Kategorie sakrologiczne w badaniach literackich i teatralnych. W: Wojciech Kaczmarek (red.). Dramat i teatr religijny (s. 39–59). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Swiesznikowa, Marija (2009). Iwan Wyrypajew: Prawilnyje otwiety nużny kak kisłorod. [Свешникова, Мария. (2009). Иван Вырыпаев: Правильные ответы нужны как кислород]. Режим доступа: https://russia.tv/article/show/article_id/10203/ (доступ: 02.09.2017).
Tiupa, Walerij. (1999). Grani i granicy pritczi. Tradicyja i litieraturnyj process. Nowosibirsk: Izdatelstwo Sibirskogo otdielenija RAN. [Тюпа, Валерий. (1999). Грани и границы притчи. Традиция и литературный процесс. Новосибирск: Издательство Сибирского отделения РАН].
Wargacki, Stanisław. (2016). Duchowość w kulturze ponowoczesnej. Zeszyty Naukowe KUL, 4(59), s. 27–51.
Wyrypajew, Iwan. (2011). O tieatrie. W: Iwan Wyrypajew. Kisłorod, Ijul, Taniec Dieli. Pjesy (s. 5–8). Moskwa: Prospiekt. [Вырыпаев, Иван. (2011). О театре. В: Иван Вырыпаев.Кислород, Июль, Танец Дели. Пьесы (с. 5–8). Москва: Проспект].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2018.12.155-173
Data publikacji: 2019-03-27 08:16:36
Data złożenia artykułu: 2018-05-19 02:13:34
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Katarzyna Agata Wasińczuk
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.