Strukturalno-semantyczne typy historycznych nazw osobowych kobiet obrządku unickiego (na materiale XVIII-wiecznych ksiąg metrykalnych parafii Hodyszewo)

Piotr Złotkowski

Streszczenie w języku polskim


W niniejszym artykule poddano analizie strukturalno-semantycznej XVIII-wieczne nazwy osobowe kobiet obrządku unickiego podlaskiej parafii Hodyszewo. Badany teren przylegał w przeszłości do granicy etniczno-językowej między osadnictwem zachodnio- i wschodniosłowiańskim. W zaproponowanej w opracowaniu klasyfikacji onomastycznej antroponimów jako nadrzędne przyjęto kryterium strukturalne. Na płaszczyźnie semantycznej (podrzędnej) wyodrębniono formacje motywowane: imieniem, nazwiskiem, apelatywem, nazwą miejscową. Celem przeprowadzonego badania językowego było również ustalenie frekwencji poszczególnych typów strukturalnych oraz tworzących je formantów. Okazało się, że w II poł. XVIII stulecia w parafii hodyszewskiej wśród żeńskich formacji antroponimicznych dominowały liczebnie struktury utworzone przy pomocy formantów -owa, -owna / -ówna, -anka. Liczebność derywatów na -ska, -cka, -icha / -ycha, -ka w badanej grupie nazw osobowych była zdecydowanie niższa. Na płaszczyźnie semantycznej zaobserwowano dominację struktur struktur opartych na antroponimach. Analiza językowa zgromadzonego materiału została przeprowadzona na tle uwarunkowań etnicznych, socjalnych i konfesyjnych. W założeniu artykuł ten stanowi punkt wyjścia do badań historycznych modeli nazewniczych identyfikujących kobiety na tym obszarze.


Słowa kluczowe


antroponimia, nazewnictwo kobiet, unici, Hodyszewo, Podlasie

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


References

Dacewicz, Leonarda. (1994a). Nazewnictwo kobiet w dawnym powiecie mielnickim (XVI–XVII). Białystok: Wydawnictwo Filii UW w Białymstoku.

Dacewicz, Leonarda. (1994b). Nazewnictwo kobiet w starostwie brańskim. Białostocczyzna 4, p. 1994, 4, p. 69–71.

Dacewicz, Leonarda. (2014). Historia nazwisk na kresach północno-wschodnich Rzeczpospolitej (XVI–XVIII w.). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Jemielity, Witold. (1973). Hodyszewo. Sanktuarium Maryjne. Łomża: Kuria Diecezjalna Łomżyńska.

Kondratiuk, Michał. (1974). Nazwy miejscowe południowo-wschodniej Białostocczyzny. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Romaniuk, Zbigniew. (2014). Hodyszewo In: Zbigniew Romaniuk. (2014). Słownik historyczny miejscowości i postaci z terenu gminy Nowe Piekuty (pp. 27–58). Nowe Piekuty: Urząd Gminy Nowe Piekuty.

Roszkowski, Antoni. (1928). Hodyszewo. Opis historyczny parafii, kościoła i cudownego obrazu Najśw. M. P. Łomża: Diecezja Łomżyńska.

Sajewicz, Michał. (1998). Słowotwórstwo nazw żon w nadnarwiańskich gwarach białoruskich Białostocczyzny. Acta Albaruthenica, 1, pp. 51–67.

Sajewicz, Michał. (2018). Formy marytonimiczne utworzone od imienia męża w gwarach białoruskich okolic Narewki na Białostocczyźnie w przeszłości i obecnie. Slavia Orientalis, 67(2), pp. 311–324.

Tichoniuk, Bazyli. (1994). Rodzaje antroponimów w nazewnictwie kobiet z Podlasia w XVI–XVII wiecznych aktach In: Belaruska-ruska-polʹskae supastaǔlâlʹnae movaznaǔstva ì lìtaraturaznaǔstva: matèryâly ІІІ mìžnarodnaj navukavaj kanferèncyì. Part 2 (pp. 120–123). Vìcebsk: Vìcebskì dzâržaǔny ǔnìversìtèt ìmâ P. Mašèrava [Беларуска-руска-польскае супастаўляльнае мовазнаўства і літаратуразнаўства: матэрыялы ІІІ міжнароднай навукавай канферэнцыі. Ч. 2 (с. 120–123). Віцебск: Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт імя П. Машэрава].

Tomalska, Joanna. (2012). Hodyszewo. Dzieje unickiego sanktuarium w XIX w. w świetle dokumentów archiwalnych. In: Radosław Dobrowolski, Mariusz Zemło (eds.). Dziedzictwo unii brzeskiej (pp. 199–214). Lublin: Wydawnictwo KUL.

Wiśniewski, Jerzy. (1977). Osadnictwo wschodniej Białostocczyzny – geneza, rozwój oraz zróżnicowanie i przemiany etniczne. Acta Baltico-Slavica, 11, pp. 7–80.

Złotkowski, Piotr. (2017). Antroponimia historyczna mieszczan i chłopów Brańska i okolic w ujęciu statycznym i dynamicznym. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2019.13.365-385
Data publikacji: 2019-12-30 00:00:00
Data złożenia artykułu: 2019-01-20 15:42:05


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1148
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2020 Piotr Złotkowski

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.