Rola pisarzy w rozwoju języka białoruskiego w XIX – początku XX w.

Nina Barszczewska

Streszczenie w języku polskim


Białoruskie gwary ludowe stały się podstawą rozwoju współczesnego języka białoruskiego. Rola dwóch dialektów południowo-zachodniego i północno-wschodniego była większa lub mniejsza w różnych okresach historycznych i w dużym stopniu zależała od miejsca urodzenia lub zamieszkania pisarzy, którzy chętnie odwoływali się do zasobów rodzimej gwary, odzwierciedlając zarówno leksykę, jak i jej cechy fonetyczne i morfologiczne. W XIX w. pisarze wzbogacili słownictwo białoruskie, jednak nie stworzono warunków do funkcjonowania języka białoruskiego w sferze oficjalnej, nie założono czasopisma, na którego łamach przedstawiciele białoruskich elit kulturalnych mogliby publikować utwory, co sprzyjałoby umocnieniu się cech ogólnobiałoruskich oraz opracowaniu norm gramatycznych i ortograficznych tego języka. Gramatyczno-ortograficzne zasady wydawnicze z początku XX w. w porównaniu z zasadami XIX-wiecznymi stały się bardziej jednolite; dowolność i niekonsekwencja użycia form znacznie się zmniejszyły. Można nawet mówić o istnieniu pewnych zasad, które pojawiły się jako rezultat praktyki wydawnicze i którym byli wierni redaktorzy publikujący książki i gazety. Stworzyło to dogodne warunki do opracowania Białoruskiej gramatyki dla szkół (1918), kodyfikacji przygotowanej przez Bronisława Taraszkiewicza.


Słowa kluczowe


język białoruski, dialekty, słownictwo, kodyfikacja, pisarze

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


References

Avanesaǔ, Rubèn (ed.). (1963). DABM – Dyâlektalagìčny atlas belaruskaj movy. Mìnsk: Vydavectva Akadèmìì navuk BSSR. [Аванесаў, Рубэн (ed.). (1963). ДАБМ – Дыялекталагічны атлас беларускай мовы. Мінск: Выдавецтва Акадэміі Навук БССР].

Avanesaǔ, Rubèn; Atrahovìč, Kandrat; Mackevìč, Ûzèfa. (ed.). (1968). Lìngvìstyčnaâ geagrafìâ ì grupoǔka belaruskìh gavorak. Mìnsk: Navuka ì tèhnìka. [Аванесаў, Рубэн, Атраховіч, Кандрат, Мацкевіч, Юзэфа. (ed.). (1968). Лінгвістычная геаграфія і групоўка беларускіх гаворак. Мінск: Навука і тэхніка].

Barščèǔskaâ, Nìna. (2011). Dyâlektyzmy ǔ move Ânkì Kupaly ì Âkuba Kolasa. Annus Albaruthenicus, 12, pp. 233–244. [Баршчэўская, Ніна. (2011). Дыялектызмы ў мове Янкі Купалы і Якуба Коласа. Annus Albaruthenicus, 12, pp. 233–244].

Barszczewska, Nina, Jankowiak, Mirosław, 2012, Dialektologia białoruska, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy (SOW).

Blìnava, Èvelìna, Mâcelʹskaâ, Eǔdakìâ. (1980). Belaruskaâ dyâlektalogìâ. Mìnsk: Vašèjšaâ škola. [Блінава, Эвеліна, Мяцельская, Еўдакія. (1980). Беларуская дыялекталогія. Мінск: Вашэйшая школа].

Buraczok, Maciej. (1891). Dudka białaruskaja. Kraków: Wydawnictwo W.L. Anczyc i S-ka.

Čarnâkevìč, Ûryj. (2009). Atlas gavorak paǔnočna-ǔshodnâj Brèstčyny. Minsk: Tèhnalogìâ. [Чарнякевіч, Юрый. (2009). Aтлас гаворак паўночна-ўсходняй Брэстчыны. Miнск: Тэхналогія].

Kramko, Ìvan; Ûrèvìč, Alena; Ânovìč, Alena. (1968). Gìstoryâ belaruskaj lìtaraturnaj movy. Vol. 2. Mìnsk: Navuka ì tèhnìka [Крамко, Іван; Юрэвіч, Алена; Яновіч, Алена. (1968). Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. T. 2. Minsk: Навука і тэхніка].

Omeljaniuk, Nina. (1989a). Jeszcze o autorstwie „Mużyckiej Praudy” i listów „z-pad szybienicy”. Studia z Filologii Rosyjskiej i Słowiańskiej, 18, pp. 201–208.

Omeljaniuk, Nina. (1989b). Wersje językowe gazety „Mużycka Prauda”. Studia z Filologii Rosyjskiej i Słowiańskiej, 15, pp. 101–109.

Omeljaniuk, Nina. (1990). O dialektyzmach w języku Janki Kupały. Studia z Filologii Rosyjskiej i Słowiańskiej, 13, pp. 257–265.

Omeljaniuk, Nina. (1992). O dialektyzmach w języku Jakuba Kołasa, Studia z Filologii Rosyjskiej i Słowiańskiej, 21, pp. 85–97.

Omeljaniuk, Nina. (1995). O dialektyzmach w białoruskim języku literackim. Studia z Filologii Rosyjskiej i Słowiańskiej, 22, pp. 39–46.

Ostrowski, Bogumił. (2011). Rok, pora roku, miesiąc… – leksyka temporalna w słownikach gwarowych Grodzieńszczyzny i jej literackie ekwiwalenty. Acta Baltico-Slavica, 35, pp. 109–129.

Šakun, Leǔ. (1984). Gìstoryâ belaruskaj lìtaraturnaj movy. Minsk: Vydavectva Unìversìtèckae. [Шакун, Леў. (1984). Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. Miнск: Выдавецтва Універсітэцкае].

Timoszuk, Mikołaj. (1990). O słownictwie Jakuba Kołasa. Studia z Filologii Rosyjskiej i Słowiańskiej, 13, pp. 249–256.

Vajtovìč, Nìna. (1958). Da pytannâ ab farmìravannì belaruskaj lìtaraturnaj movy. Minsk: Vydavectva Akadèmìì navuk BSSR. [Вайтовіч, Ніна. (1958). Да пытання аб фарміраванні беларускай літаратурнай мовы. Miнск: Выдавецтва Акадэміі Навук БССР].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2019.13.281-296
Data publikacji: 2019-12-30 00:00:00
Data złożenia artykułu: 2019-01-31 11:36:33


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1268
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2020 Nina Barszczewska

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.