Biblical name in Belarusian and Polish idioms

Agnieszka Olecka

Abstract


The article focuses on the role of biblical anthroponyms in the phraseology of both Belarusian and Polish. It delves into the characteristics of the process of appellativization and highlights the phonetic peculiarities of biblical anthroponyms and analyses phraseologisms with the same anthroponymic component in both Slavic languages. The descriptive method allows to careful study of the structure, semantics and figurative content of phraseologisms, which makes it possible to identify similarities and differences between them. The abovementioned method also includes the examination of phraseological equivalents, that is, the equivalents of phraseological expressions in both languages. In addition, attention is drawn to the phonic characteristics of anthroponyms, which can affect the perception of phraseologisms and their equivalents by users of both languages. It is also important to consider the intercultural context. Some phraseological units may be common to both languages due to the Christian roots and the links of both nations with pan-European culture. However, despite the common source of the sacred text, biblical phraseologisms can differ grammatically, semantically and stylistically, which is due to the evolution of languages and the cultural and linguistic specifics of both communities. The analysis also illustrates certain deficiencies or quantitative differences in language materials, which may be due to historical, social and cultural circumstances of both languages. The existence of these differences underscores the need for further, in-depth research on Biblical names in Belarusian and Polish phraseology, as well as the prospect of expanding research into other Slavic languages.

 


Keywords


anthroponym; Bible; Belarusian phraseology; Polish phraseology; appellativization

References


Sources

Aks., Czur. – Aksamìtaǔ, Anatolʹ; Čurak M. (2000). Polʹska-belaruskì frazealagìčny sloǔnìk. Varšava: Ìnstytut slavìstykì PAN. [Аксамітаў, Анатоль; Чурак М. (2000). Польска-беларускі фразеалагічны слоўнік. Варшава: Інстытут славістыкі ПАН].

ASFB – Bajramova, Luiza; Bojčuk, Vasilij. (2012). Aksiologičeskij slovarʹ frazeologizmov-bibleizmov na russkom, ukrainskom, belorusskom, bolgarskom, polʹskom, češskom, anglijskom, nemeckom, francuzskom âzykah. Kazanʹ: Centr Innovacionnyh Tehnologiĭ. [Байрамова, Луиза; Бойчук, Василий. (2012). Аксиологический словарь фразеологизмов-библеизмов на русском, украинском, белорусском, болгарском, польском, чешском, английском, немецком, французском языках. Казань: Центр Инновационных Технологий].

B – Bandarčyk, Vasìlʹ (rèd.). (1979). Vysloǔì. Mìnsk: Navuka i tèhnìka. [Бандарчык, Васіль (рэд.). (1979). Выслоўі. Мінск: Навука i тэхніка].

Bań – Bańko, Mirosław. (2003). Słownik peryfraz, czyli wyrażeń omownych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

BK – Беларускі N-корпус. [Belaruskì N-korpus]. Pobrano z: https://bnkorpus.info/korpus.html (dostęp: 2016–2022).

Brzoz – Brzozowski, Franciszek Korab. (1896). Przysłowia polskie. Kraków: Drukarnia Aleksandra Słomskiego.

Dal’ – Dalʹ, Vladimir. (2002). Tolkovyj slovarʹ živogo velikorusskogo âzyka v 4 tomah. Moskva: Russkij âzyk. [Даль, Владимир. (2002). Толковый словарь живого великорусского языка в 4 томах. Москва: Русский язык].

Dan – Danìlovìč, Mìkalaj. (2000). Sloǔnìk dyâlektnaj frazealogìì Grodzenščyny. Grodna: Mìnìstèrstva adukacyì Rèspublìkì Belarusʹ. [Даніловіч, Мікалай. (2000). Слоўнік дыялектнай фразеалогіі Гродзеншчыны. Гродна: Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь].

D-K – Długosz-Kurczabowa, Кrystyna. (1990). Apelatywizacja biblijnych nazw własnych w języku polskim, Prace Onomastyczne PAN, 34, Wrocław.

D-K 1994 - Długosz-Kurczabowa, Krystyna. (1994). Biblizmy w języku staropolskim, Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej, 1, Warszawa.

Dun – Dunaj, Bogusław (red.). (1996). Słownik współczesnego języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Wilga.

ESJP – Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku. Pobrano z: https://sxvii.pl/index.php?strona=lista&zn_forma_sposob=0&zn_forma=ewa&uklad=af (dostęp: 11.11.2018).

Federowski – Federowski, Michał. (1935). Lud białoruski na Rusi Litewskiej: materyały do etnografii słowiańskiej zgromadzone w latach 1877–1905, t. 4, Przysłowia, żarciki, wyrażenia stałe oraz zagadki ludu, mieszczan, i zagrodowców z okolic Grodna, Sokółki, Białegostoku, Bielska, Wołkowyska, Słonima, Nowogródka, Słucka, Lidy, Wilejki, Święcian, i Oszmiany. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie.

FrazSkarb – Lepešaǔ, Ìvan. (2004). U frazealagičnuû skarbonku. Davednik. Grodna: GrDU ìmâ Â. Kupaly. [Лепешаў, Іван. (2004). У фразеалагiчную скарбонку. Даведнiк. Гродна: ГрДУ імя Я. Купалы].

FS – Gaǔroš, Nìna; Lepešaǔ, Ìvan; Ânkoǔskì, Fedar (red.). (1978). Frazealagičny sloǔnik. Minsk: Narodnaâ asveta. [Гаўрош, Ніна; Лепешаў, Іван; Янкоўскі, Федар (рэд.). (1978). Фразеалагiчны слоўнiк. Мiнск: Народная асвета].

FSRJ 1978 – Molotkov, Aleksandr (red.). (1978). Frazeologičeskij slovarʹ russkogo âzyka, Moskva: Russkij âzyk. [Молотков, Александр (ред.). (1978). Фразеологический словарь русского языка, Москва: Русский язык].

Jurcz – Ûrčanka, Georgìj; Kryvìckì, Alâksandr (red.). (1974). Ì sâčè ì palìcʹ: ustojlìvyâ slovazlučènnì ǔ gavorcy Mscìslaǔščyny. Mìnsk: Navuka ì Tèhnìka. [Юрчанка, Георгій; Крывіцкі, Аляксандр (рэд.). (1974). І сячэ і паліць: устойлівыя словазлучэнні ў гаворцы Мсціслаўшчыны. Мінск: Навука і Тэхніка].

Kuz – Kuznecova, Irina. (2006). Biblejskie personaži v ukrainskih ustojčivyh sravneniâh (na slavânskom fone). Voprosy Slavânovedeniâ, 2, s. 92–103. [Кузнецова, Ирина. (2006). Библейские персонажи в украинских устойчивых сравнениях (на славянском фоне). Вопросы Славяноведения, 2, с. 92–103].

LBM 2014 – Balakova, Dana; Valʹter, Harri; Venžinovič, Nataliâ; Gutovskaâ, Marina; Ivanov, Evgenij; Mokienko, Valerij. (2014). Lepta biblejskoj mudrosti: biblejskie krylatye vyraženiâ i aforizmy na russkom, anglijskom, belorusskom, nemeckom, slovackom i ukrainskom âzyke. Mogilev: MGU im. A. A. Kulešova. [Балакова, Дана; Вальтер, Харри; Венжинович, Наталия; Гутовская, Марина; Иванов, Евгений; Мокиенко, Валерий. (2014). Лепта библейской мудрости: библейские крылатые выражения и афоризмы на русском, английском, белорусском, немецком, словацком и украинском языке. Могилев: МГУ им. А. А. Кулешова].

LBM 2019 – Ivanov, Evgenij; Mokienko, Valerij; Balakova, Dana; Valʹter, Harri. (2019). Lepta biblejskoj mudrosti. Russko-slavânskij slovarʹ biblejskih krylatyh vyraženij i aforizmov s sootvetstviâmi v germanskih, romanskih, armânskom i gruzinskom âzykah: v 2 tomah. Mogilev: MGU im. A. A. Kulešova. [Иванов, Евгений; Мокиенко, Валерий; Балакова, Дана; Вальтер, Харри. (2019). Лепта библейской мудрости. Русско-славянский словарь библейских крылатых выражений и афоризмов с соответствиями в германских, романских, армянском и грузинском языках: в 2 томах. Могилев: МГУ им. А. А. Кулешова].

Leks – Markunas, Antoni; Uczitiel, Tamara. (1999). Leksykon chrześcijaństwa rosyjsko-polski i polsko-rosyjski. Leksikon hristianstva russko-polʹskij i polʹsko-russkij, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Lep 1981 – Lepešaǔ, Ìvan. (1981). Ètymalagičny sloǔnik frazealagizmaǔ. Minsk. [Лепешаў, Іван. (1981). Этымалагiчны слоўнiк фразеалагiзмаў. Мiнск].

Lep 2004 – Lepešaǔ, Ìvan. (2004). Ètymalagičny sloǔnik frazealagizmaǔ. Minsk. [Лепешаў, Iван. (2004). Этымалагiчны слоўнiк фразеалагiзмаў. Мiнск].

Lep 2008 – Lepešaǔ, Ìvan. (2008). Sloǔnik frazealagizmaǔ belaruskaj movy. Minsk. [Лепешаў, Іван. (2008). Слоўнiк фразеалагiзмаў беларускай мовы. Мiнск].

Lep 2011 – Lepešaǔ, Ìvan; Âkalcèvìč, Maryâ. (2011). Tlumačalʹny sloǔnìk prykazak. Grodna: GrDU ìmâ Â. Kupaly. [Лепешаў, Іван; Якалцэвіч, Марыя. (2011). Тлумачальны слоўнік прыказак. Гродна: ГрДУ імя Я. Купалы].

Mas – Masłowscy, Danuta i Włodzimierz. (2001). Księga przysłów polskich. Kęty: Antyk.

MN – Müldner-Nieckowski, Piotr. (2004). Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego. Wyrażenia, zwroty, frazy. Warszawa: Świat Książki.

MSBJP – Godyń, Jan (red.). 2006. Mały słownik biblizmów języka polskiego. Warszawa: Rytm.

NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego. Pobrano z: http://www.nkjp.uni.lodz.pl/ (dostęp: 2016-2022).

NKPiWPP – Krzyżanowski, Julian. (1969–1972). Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, t. 1-3. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

NSTB – Witczyk, Henryk (red.). (2017). Nowy słownik teologii biblijnej. Lublin: Towarzystwo naukowe KUL – Kielce: Wydawnictwo JEDNOŚĆ.

PI – Chlebda, Wojciech (red.). (2010). Europeizmy frazeologiczne (1). Biblizmy. W: Podręczny idiomatykon polsko-rosyjski, 5, (s. 19-59). Opole: Uniwersytet Opolski.

PrawEnc – Imena biblejskie. [Имена библейские]. Pobrano z: https://azbyka.ru/shemy/imena-biblejskie.shtml (dostęp: 25.07.2021).

RBSS – Volodina, Tatʹâna; Mokienko, Valerij. (2018). Russko-belorusskij slovarʹ sravnenij. Minsk: Belaruskaâ navuka. [Володина, Татьяна; Мокиенко, Валерий. (2018). Русско-белорусский словарь сравнений. Минск: Беларуская навука].

SBKSW – Ioffe, Grigorij (układ.). (2000). Slovarʹ biblejskih krylatyh slov i vyraženij. Sankt-Peterburg: Sankt-Peterburg – XXI vek. [Иоффе, Григорий (сост.). (2000). Словарь библейских крылатых слов и выражений. Санкт-Петербург: Санкт-Петербург – XXI век].

SBNP – Sloǔnìk belaruskìh narodnyh paraǔnannâǔ. [Слоўнік беларускіх народных параўнанняў]. Pobrano z: http://slounik.org/paraunanni/l31 (dostęp: 11.11.2020).

SPZB-2 – Mackevìč, Ûzefa (rèd.). (1980). Sloǔnìk belaruskìh gavorak paǔnočna-zahodnâj Belarusì ì âe pagranìčča. T. 2. Mìnsk: Navuka ì Tèhnìka. [Мацкевіч, Юзефа (рэд.). (1980). Слоўнік беларускіх гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча. T. 2. Мінск: Навука і Тэхніка].

TemSl – Kuncèvič, Lûboǔ; Kryvicki, Alâksandr. (rèd.). (2006). Čalavek. Tèmatyčny sloǔnik. Minsk: Belaruskaâ navuka. [Кунцэвiч, Любоў; Крывiцкi, Аляксандр (рэд.). (2006). Чалавек. Тэматычны слоўнiк. Мiнск: Беларуская навука].

Tre – Treder, Jerzy. (1985). Nazwy biblijne w polskiej frazeologii. Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego. Filologia Polska. Prace Językoznawcze, 11, s. 87–96.

WSF – Lukszyn, Jurij (red.). (1998). Wielki słownik frazeologiczny polsko-rosyjski, rosyjsko-polski. Warszawa: Harald G Dictionaries. Przedsiębiorstwo Wydawnicze.

WSFP – Kłosińska, Anna; Sobol Elżbieta; Stankiewicz Anna (red.). (2005). Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

WSJP – Żmigrodzki, Piotr (red.). Wielki Słownik Języka Polskiego PAN. Pobrano z: https://wsjp.pl/index.php?id_hasla=9589 (dostęp: 11.11.2018).

Wys 2012 – Wysoczański, Włodzimierz. (2012). Umieranie i śmierć. Wielowymiarowość językowa. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Wys 2015 – Wysoczański, Włodzimierz. (2015). Nomina propria i derywaty odonimiczne w wybranych socjolektach. W: Irena Sarnowska-Giefing, Mieczysław Balowski, Magdalena Graf (red.). Funkcje nazw własnych w kulturze i komunikacji (s. 753–769). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej: Instytut Naukowo-Wydawniczy Maiuscula.

Zar – Zaręba, Leon. (1996). Frazeologia onomastyczna związana z Biblią i tradycją antyczną (polsko-francuskie studium porównawcze). Problemy Frazeologii Europejskiej, I, s. 125–130.

Studies

Biblia Tysiąclecia – Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z ję¬zyków oryginalnych. wyd. V popr. (2003). Poznań. Pobrano z: https://www.biblia.info.pl/blog/biblia-on-line/; http://www.biblia.pl/ (dostęp:19.07.2023).

Bìblìâ. Knìgì Svâtoga Pìsannâ. Staroga ì Novaga Zapavetu. Kananìčnyâ. U belaruskìm perakladze. Peraklad Vasìlâ Sëmuhì. (2002). USA: World Wide Printing Duncanville. Біблія. [Кнігі Святога Пісання. Старога і Новага Запавету. Кананічныя. У беларускім перакладзе. Пераклад Васіля Сёмухі. (2002). USA: World Wide Printing Duncanville]. Pobrano z: https://bibleonline.ru/bible/bel/ (dostęp: 20.07.2023).

Bosak, Czesław. (2019). Słownik wszystkich biblijnych nazw i imion własnych. Kraków: Petrus.

Bosak, Czesław. (2021). Encyklopedia wszystkich postaci biblijnych. T. 1, 2. Kraków: Petrus.

Fedulenkova, Tatʹâna. (2014). Lekcii po anglijskoj frazeologii biblejskogo proishoždeniâ. Moskva: Akademiâ Estestvoznaniâ. [Федуленкова, Татьяна. (2014). Лекции по английской фразеологии библейского происхождения. Москва: Академия Естествознания].

Komornicka, Anna. (1994). Słownik zwrotów i aluzji biblijnych. Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.

Lurker, Manfred. (1989). Słownik obrazów i symboli biblijnych. Kazimierz Romaniuk (tłum.). Poznań: Pallotinum.

Malec, Maria. (1992). Miejsce imion biblijnych w antroponimii polskiej. W: Magdalena Kamińska, Eliza Małek (red.). Biblia a kultura Europy I (s. 86–94). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Tronina, Antoni; Walewski, Piotr. (2009). Biblijne nazwy osobowe i topograficzne. Słownik etymologiczny. Częstochowa: Święty Paweł.

Zaręba, Leon. (1996). Frazeologia onomastyczna związana z Biblią i tradycją antyczną (polsko-francuskie studium porównawcze). W: Andrzej Maria Lewicki (red.). Problemy frazeologii europejskiej, t. 1 (s. 125–130). Warszawa: Wydawnictwo Energeia.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2023.17.305-327
Date of publication: 2024-02-01 14:36:10
Date of submission: 2023-07-25 16:52:43


Statistics


Total abstract view - 417
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Русский) - 0

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2024 Agnieszka Olecka

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.