Антрапалогія калабарацыі: вобраз дапаможнай паліцыі ва ўспамінах вяскоўцаў паўночнай Беларусі пра нацысцкую акупацыю 1941–1944 гг.

Uladzimir Lobach

Аннотация


Артыкул прысвечаны аналізу матэрыялаў вуснай гісторыі, якія адлюстроўваюць стаўленне вяскоўцаў паўночнай Беларусі да паліцэйскіх з ліку мясцовага насельніцтва ў часе нацысцкай акупацыі. Даследванне паказвае народную інтэрпрэтацыю матываў і прычын уступлення асобных людзей у шэрагі паліцыі, ацэнку дзейнасці калабарантаў і меркаванне адносна іх пакарання. Пры агульна негатыўным стаўленні вясковых жыхароў да паліцэйскіх, у межах лакальных вясковых супольнасцяў асноўны акцэнт рабіўся на канкрэтных учынках і паводзінах паліцэйскіх у дачыненні да мясцовай грамады. Катэгарычна адмоўную характарыстыку ва ўспамінах („горш за немцаў”) маюць тыя калабаранты, якія ўдзельнічалі ў карных акцыях і рабунках. У антрапалагічным вымярэнні такая жорсткая ацэнка грунтуецца на абсалютным непрыняцці чалавека, які быў „сваім”, але перайшоў на бок „чужых” дзеля гвалту над аднавяскоўцамі, суседзямі і нават сваякамі. Метадалогія даследвання мае міждысцыплінарны характар і грунтуецца на тэарэтычных і практычных падыходах палявой этнаграфіі, вуснай гісторыі, ваенна-гістарычнай антрапалогіі і мікрагісторыі.


Ключевые слова


нацысцкая акупацыя, паліцыя, вяскоўцы, паўночная Беларусь, вусная гісторыя, антрапалогія вайны

Полный текст:

PDF (BELARUSIAN) (Język Polski)

Литература


Sources

FAPSU – Folklore Archive of the Polotsk State University:

FAPSU 1. (2018). Ж., 1932 г.н., в. Сіроціна, Шумілінскі раён.

FAPSU 2. (2019). Ж., 1927 г.н., г. Дзісна, Мёрскі р-н.

FAPSU 3. (2016). Ж., 1936 г.н., в. Скобрае, Полацкі р-н.

FAPSU 4. (2013). Ж., 1930 г.н., в. Жарнасекава, Бешанковіцкі р-н.

FAPSU 5. (2009). Ж., 1931 г.н., в. Рачныя, Докшыцкі раён.

FAPSU 6. (2013). M., 1934 г.н., в. Клешчына, Бешанковіцкі р-н.

FAPSU 7. (2016). Ж., 1934 г.н., в. Шпакоўшчына, Полацкі р-н.

FAPSU 8. (2013). M., 1934 г.н., в. Жарнасекава, Бешанковіцкі р-н.

FAPSU 9. (2019). Ж., 1935 г.н., г. Дзісна, Мёрскі р-н.

FAPSU 10. (2019). Ж., 1936 г.н., в. Папшулі, Мёрскі р-н.

FAPSU 11. (2010). Ж., 1926 г.н., в. Шо, Глыбоцкі р-н.

FAPSU 12. (2014). Ж., 1935 г.н., в. Астроўна, Бешанковіцкі р-н.

FAPSU 13. (2017). Ж., 1926 г.н., в. Пуканаўка, Полацкі р-н.

FAPSU 14. (2008). Ж., 1932 г.н., в. Жукі, Шаркаўшчынскі р-н.

FAPSU 15. (2017). Ж., 1935 г.н., в. Светлічашча, Шумілінскі р-н.

FAPSU 16. (2010). Ж., 1928 г.н., в. Шо, Глыбоцкі р-н.

FAPSU 17. (2007). Ж., 1937 г.н., в. Ладасна, Лепельскі р-н.

FAPSU 18. (2010). M., 1930 г.н., в. Шо, Глыбоцкі р-н.

FAPSU 19. (2010). Ж., 1928 г.н., в. Кублічы, Ушацкі р-н.

FAPSU 20. (2019). Ж., 1939 г.н., г. Дзісна, Мёрскі р-н.

FAPSU 21. (2009). Ж., 1926 г.н., в. Бірулі, Докшыцкі р-н.

FAPSU 22. (2019). Ж., 1928 г.н., в. Цвеціна, Мёрскі р-н.

FAPSU 23. (2014). Ж., 1927 г.н., в. Соржыца, Бешанковіцкі р-н.

FAPSU 24. (2019). Ж., 1929 г.н., г. Дзісна, Мёрскі р-н.

Studies

Bartuška, Mark. (2014). Partyzanskaâ vajna ǔ Belarusì ǔ 1941–1944 gg. Smalensk: Ìnbelkulʹt. [Бартушка, Марк. (2014). Партызанская вайна ў Беларусі ў 1941–1944 гг. Смаленск: Інбелкульт].

Chiary, Berngard. (1996). Ustnye svidetelʹstva Vtoroj mirovoj vojny. Sociologičeskij žurnal, 3–4. s. 246–257. [Кьяри, Бернгард. Устные свидетельства Второй мировой войны. Социологический журнал, 3–4, с. 246–257].

Chiary, Berngard. (2008). Štodzennascʹ za lìnìâj frontu: akupacyâ, kalabaracyâ ì supracìǔ u Belarusì (1941–1944 g.). Smalensk: Ìnbelkulʹt. [К’яры, Бернгард. (2008). Штодзеннасць за лініяй фронту: акупацыя, калабарацыя і супраціў у Беларусі (1941–1944 г.). Смаленск: Інбелкульт].

Detstvo vojny 1941–1945 gg.: živye svidetelʹstva Belarusi. (2011). Sostaviteli L.A. Aleksandrenko, K.I. Kozak, T.A. Kuzʹmičeva. Minsk: Logvinov. [Детство войны 1941–1945 гг.: живые свидетельства Беларуси. (2011). Составители Л.А. Александренко, К.И. Козак, Т.А. Кузьмичева. Минск: Логвинов].

Еngelking, Anna. (2018). Skaz polesskogo sela, ili o folʹklorizacii pamâti o Vtoroj mirovoj vojne. Slavânovedenie, 6, s. 27–46. [Энгелькинг, Анна. (2018). Сказ полесского села, или о фольклоризации памяти о Второй мировой войне. Славяноведение, 6, с. 27–46].

Engelking, Anna. (2021). „Our own traitor” as the Focal Point of Belarusian Folk Narrative on Local Perpetrators of the Holocaust. In: Natalia Aleksiun and Hana Kubátová (eds.). Places, Spaces, and Voids in the Holocaust. Vol. 3, рр. 219–258. München: Wallstein Verlag.

Kormina, Žanna; Štyrkov, Sergej. (2005). Nikto ne zabyt, ničto ne zabyto. Istoriâ okkupacii v ustnyh svidetelʹstvah. V: Mihail Gabovič (red.). Pamâtʹ o vojne 60 let spustâ: Rossiâ, Germaniâ, Evropa (s. 222–240). Moskva: Novoe literaturnoe obozrenie. [Кормина, Жанна; Штырков, Сергей. (2005). Никто не забыт, ничто не забыто. История оккупации в устных свидетельствах. В: Михаил Габович (ред.). Память о войне 60 лет спустя: Россия, Германия, Европа (с. 222–240). Москва: Новое литературное обозрение].

Kurkowska-Budzan, Marta. (2016). Pospehì ì prablemy vusnaj gìstoryì ǔ Polʹščy. U: Alâksandr Smalânčuk (red.). Homo Historicus 2016. Gadavik antrapalagičnaj gistoryi (s. 163–171). [Куркоўска-Будзан, Марта. (2016). Поспехі і праблемы вуснай гісторыі ў Польшчы. У: Аляксандр Смалянчук (рэд.). Homo Historicus 2016. Гадавiк антрапалагiчнай гiсторыi (с. 163–171)]. Vil'nia: Belaruski kalegium.

Litvin, Aleksej. Mestnaâ vspomogatelʹnaâ policiâ na territorii Belarusi (iûlʹ 1941 – iûlʹ 1944 gg.). [Литвин, Алексей. Местная вспомогательная полиция на территории Беларуси (июль 1941 – июль 1944 гг.). Pobrano z: http://jewishfreedom.org/page647.html (dostęp: 25.05.2022).

Mironowicz, Eugeniusz (2015). Wojna wszystkich ze wszystkimi. Białoruś 1941–1944, Kraków: Avalon.

Musâl, Bogdan. (2018). Saveckìâ partyzany ǔ 1941–1944 gg. Mìfy ì rèčaìsnascʹ. Smalensk: Ìnbelkulʹt. [Мусял, Богдан. (2018). Савецкія партызаны ў 1941–1944 гг. Міфы і рэчаіснасць. Смаленск: Інбелкульт].

Rebrova, Irina. (2014). Mir detskoj povsednevnosti v usloviâh okkupacii severnogo Kakaza. Vestnik Permskogo universiteta. Istoriâ, 2, s. 80–89. [Реброва, Ирина. (2014). Мир детской повседневности в условиях оккупации северного Каказа. Вестник Пермского университета. История, 2, с. 80–89].

Ryblova, Marina, et al. (2015). Detstvo i vojna: kulʹtura povsednevnosti, mehanizmy adaptacii i praktiki vyživaniâ detej v usloviâh Velikoj Otečestvennoj vojny (na materialah Stalingradskoj bitvy). Volgograd: Izd-vo FGBOU VO RANHiGS. [Рыблова, Maрина и др. (2015). Детство и война: культура повседневности, механизмы адаптации и практики выживания детей в условиях Великой Отечественной войны (на материалах Сталинградской битвы). Волгоград: ФГБОУ ВО РАНХиГС.

Smalânčuk, Alâksandr. (2016). Tragedyâ Halakostu ì âgo pryčyny ǔ vusnaj gìstoryì. U: Alâksandr Smalânčuk (red.). Homo Historicus 2016. Gadavik antrapalagičnaj gistoryi (с. 172–183). [Смалянчук, Аляксандр. (2016). Трагедыя Халакосту і яго прычыны ў вуснай гісторыі. У: Аляксандр Смалянчук (рэд.). Homo Historicus 2016. Гадавiк антрапалагiчнай гiсторыi (с. 172–183)]. Vil'nia: Belaruski kalegium.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2023.17.11-26
Date of publication: 2024-02-01 14:35:18
Date of submission: 2023-03-13 15:12:09


статистика


Видимость рефератов - 549
загрузки (из 2020-06-17) - PDF (BELARUSIAN) (Język Polski) - 0

показатели



Ссылки

  • На текущий момент ссылки отсутствуют.


(c) 2024

Лицензия Creative Commons
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.